مقدمه و مؤخرۀ نهایة الإدارک شیرازی

قطب‌الدین شیرازی (634-710ق) چهار کتاب مهم در نجوم نوشته است: نهایة الإدراک فی درایة الأفلاک، به عربی، که نخستین تحریر آن در اواسط شعبان 680ق به پایان رسیده است؛ اختیارات مظفری، به فارسی، که به مظفرالدین ارسلان حاکم قسطمونی در ترکیۀ کنونی تقدیم شده و تاریخ تألیف آن بین سال‌های 680 تا 684ق است؛ التحفة الشاهیة، به عربی، که به وزیر امیرشاه بن تاج‌الدین معتزّ بن طاهر در سیواس تقدیم شده و تاریخ تحریر آن اواخر جمادی الاول 684ق است؛ و فعلت فلا تلم، که شرحی است بر التذکرة فی علم الهیئة نصیرالدین طوسی. این اثر پس از تحفه تألیف شده، که بنا به ادعای شیرازی در فعلت فلا تلم، شخصی به نام حماذی مطالب آن را انتحال کرده بود و از این رو شیرازی در این اثر گزنده به او پاسخ گفته است. هیچ یک از این آثار ویرایش یا ترجمه نشده است، و این امر، با توجه به اهمیت این آثار در شناخت نجوم دوران اسلامی، مایۀ شگفتی است. در این مقاله مقدمه و خاتمۀ نهایة الإدراک ویرایش و به انگلیسی ترجمه شده است، تا شاید گام کوچکی باشد در راه ویرایش آثار شیرازی.