نقش تدابیر اقلیمی مبتنی بر جابه‌جایی فصلی در طب سنتی بر سلامت انسان و تأثیر آن بر شکل‎گیری سازمان فضایی معماری مسکونی سنتی ایران

هدف از انجام این تحقیق، واکاوی خاستگاه دانش اقلیمی معماران سنتی و یافتن نقش مبانی طبی تدابیر اقلیمی مبتنی بر جابه‌جایی فصلی، به‌مثابۀ رفتار تنظیم‌کنندۀ شرایط محیطی بر سلامت انسان و شکل‎گیری سازمان فضایی معماری مسکونی چهار اقلیم ایران با تکیه بر مبانی طبی است. روش تحقیق در بخش گردآوری اطلاعات، تفسیری‌تاریخی و در حوزۀ شواهد مصداقی، موردپژوهی و تطبیقی‌تحلیلی و در بخش تحلیل اطلاعات، کیفی است. یافته‎های تحقیق نشان می‎دهند مبانی طبی طراحی اقلیمی مبتنی بر جابه‌جایی فصلی، بر ویژگی‎هایی همچون مکان‎یابی، تنظیم زمانی، تنظیم طبقات ارتفاعی و جهت‎گیری فضا اشاره دارد. مجموع تحلیل‎ها حکایت از آن دارد که سازمان فضایی 18 خانۀ بررسی‌شده در چهار اقلیم ایران در سلسله‌مراتبی از طراحی اقلیمی متناسب با مطالعات اقلیمی پزشکان، به‌عنوان بخشی از آگاهی اجتماعی زمانه، که یکی از معیارهای شکل‎دهندۀ سازمان فضایی خانه‎های سنتی در گذشته بوده، شکل گرفته است و با مبانی طبی طراحی اقلیمی مبتنی بر جابه‌جایی فصلی در طب هماهنگی دارد. نحوۀ انجام جابه‌جایی فصلی درون‌خانه‎ای به دو عامل زمان و مکان جابه‌جایی فصلی که در مبانی طبی به آن‌ها اشاره شده وابسته بوده و در سازمان فضایی خانه‎ها اثرگذار بوده است و به‎صورت دووجهی و تک‎وجهی درون‎گرا، تک‎وجهی برون‎گرا، فصلی، روزانه و شبانه، عمودی و افقی در محور آسمان (بام، بالاخانه، پایین خانه، زیرزمین) و محور زمین (جلوسرا، عقب سرا) انجام می‎گرفته است. در این میان، جابه‌جایی فصلی، به‌عنوان شیوۀ زندگی اقلیمی و درمان اقلیمی، و جابه‌جایی فصلی درون‌خانه‎ای، به‌عنوان یک راهکار مناسب اقلیمی، می‎تواند در جهت حفظ سلامت، بهره‎مندی از عناصر اقلیمی پایدار و دستیابی به آسایش حرارتی در خانه‎های معاصر امروزی استفاده شود.