نقش توانمندسازی در توسعه کشاورزی مطالعه موردی: استان اردبیل

اگرچه توسعه کشاورزی تابعی از عوامل اقتصادی، اجتماعی و محیطی است اما به‌نظر می‌رسد توسعه کشاورزی می‌تواند به میزان درخور توجهی تابعی از تغییر و تکامل دانش و مهارت کشاورزان به‌منظور افزایش کارایی، اثربخشی و پایداری در این بخش باشد. بسیاری از پژوهشگران معتقدند ارتقای ظرفیت‌های شناختی (آگاهی، دانش) می‌تواند هسته‌های لازم را برای دستیابی به توانمندسازی کشاورزان ـ که از عناصر توسعه پایدار ـ به‌شمار می‌آیند فراهم آورد و توسعه کشاورزی را به دنبال داشته باشد. به همین دلیل در مقاله حاضر به این پرسش اساسی پرداخته می‌شود که آیا بین توانمندسازی و توسعه کشاورزی رابطه معنی‌داری وجود دارد. به‌منظور پاسخگویی به پرسش مذکور، شاخص‌های تبیین‌کنندة توسعه کشاورزی و توانمندسازی براساس نوشتارهای موجود و منطقة مورد مطالعه، تدوین گردید و پرسش‌نامه‌ای در دو سطح کارکنان جهاد کشاورزی و کشاورزان طراحی شد. بدین ترتیب از روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی به شیوة پیمایشی استفاده شد. یافته‌ها نشان می‌دهد که میزان P محاسبه شده بین متغیرهای خودتعیینی، شایستگی و تأثیر با متغیر توسعه کشاورزی، سطح معناداریِ کمتر از 01/0 دارند. بنابراین می‌توان گفت که رابطه‌ای بسیار قوی با جهت مثبت میان سطح توسعه کشاورزی روستاهای نمونه با ابعاد خودتعیینی، شایستگی و تأثیر وجود دارد، اما در سایر ابعاد رابطة معناداری مشاهده نمی‌شود. بنابراین، در کل تحلیل آماری، توانمندسازی کشاورزان در توسعه کشاورزی استان اردبیل تأثیرگذار بوده است، به‌طوری‌که همبستگی توسعه کشاورزی در اکثریت ابعادِ توانمندسازی در قالب پرسش تحقیق به تأیید رسیده است.