واکاوی جامعه‌شناختی احساسات شهروندان تهرانی به محیط‌زیست

تعامل انسان با محیط‌زیست، همواره مورد توجه دانشمندان و متخصصان حیطه‌های گوناگون علمی بوده است. دهه‌های متمادی است که اثبات شده است بهبود رابطۀ انسان با محیط‌زیست در وجوه گوناگون، لزوماً متأثر از نگرش‌ها، احساسات و دیدگاه‌های آن‌ها به محیط‌زیست است، درحالی‌که بررسی احساسات زیست­محیطی به­صورت مجزا در ایران، سابقه­ای نداشته است. احساسات زیست‌محیطی که دارای دلالت‌های وظیفه­گرایی و تعلق­مندی هستند، تأثیری مهم بر انواع رفتارها در قبال محیط‌زیست دارند. این پژوهش به­روش پیمایش و نمونه­گیری طبقه­ای و خوشه­ای تصادفی از ساکنان بالغ شهر تهران و با استفاده از پرسشنامۀ محقق­ساخته، به بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر احساسات زیست‌محیطی و سازوکارهای (مکانیسم‌های) مربوط پرداخته است. نتایج نشان می­دهد میانگین احساسات زیست‌محیطی شهروندان تهرانی در مقیاس صفر تا صد، بین 1/62 تا 1/65 است که متوسط به بالا تلقی می‌شود. روابط دومتغیره بین جنس، ارزش‌های زیست‌محیطی، تجربۀ ارتباط با طبیعت، جامعه­پذیری زیست‌محیطی و دینداری، با متغیر وابسته معنادار است. در تحلیل رگرسیون چندگانه، مدل نظری، بیش از 64 درصد از تغییرهای متغیر وابسته را تبیین کرده است. نتایج تحلیل مسیر نیز از طریق تأثیرگذاری بر تجربۀ ارتباط با طبیعت، بیشترین تأثیرگذاری را درمورد متغیر ارزش‌های زیست‌محیطی و درنهایت، تأثیرگذاری بر متغیر وابسته با میزان اثر کل 578/0 به‌دست داده است.