ژنتیک مولکولیHIV :جایگاه، اهمیت و چشم‌انداز آن

نشانگان کمبود ایمنی اکتسابی (Acquired Immunodeficiency Syndrome) در اثر آلودگی به ویروسی از خانواده لنتی ویروس‌ها (Lenti Viruses) به نام ویروس نقص ایمنی انسان (Human Immunodeficiency Virus) ایجاد می‌شود. این بیماری برای نخستین بار در سال 1981 کشف شد و از آن زمان تاکنون میلیون‌ها انسان در سراسر جهان جان خود را از دست داده‌اند. در ایران تاکنون بیش از شانزده هزار فرد آلوده به HIV شناسایی شده‌اند و تعداد مبتلایان به آن هر روز در حال افزایش است؛ علت عمده مرگ و میر مبتلایان به این بیماری، ابتلا به عفونتهای فرصت‌طلب و سرطان‌های متفاوت به دلیل تضعیف شدید سامانه ایمنی بدن است. پیشرفتهای اخیر در زمینه زیست شناسی مولکولی درک دانشمندان را از ساختار مولکولی و نحوه بیماریزایی این ویروس افزایش داده است و امید آن می‌رود که پیشرفت شتابنده علم در سالیان نه چندان دور، منجر به ابداع روشهای مؤثر درمان این بیماری شود. در این مقاله با استفاده از دهها مقاله علمی- پژوهشی معتبر و روز آمد، نخست ویژگیهای مولکولی و زیست‌شناختی ویروس HIV، ژنوم، چرخه زندگی و نحوه بیماریزایی آن مطرح شده و سپس واکنش‌های سامانه ایمنی بر علیه ویروس و ساز و کارهای متفاوتی که این ویروس برای از کار انداختن سامانه ایمنی به کار می‌برد، مانند گریز پادتنی، گریز از لنفوسیت‌های T سلول‌کش، گریز از خنثی‌سازی با واسطه پادتن، کاهش بیان مجموعه سازگاری بافتی اصلی و تخریب سلول‌های T کمکی CD در سطح مولکولی مورد بحث قرار گرفته است.