فوکو با بکارگیری مفهوم گفتمان شیوه جدیدی برای تحلیل تاریخی و اجتماعی ارائه نمود و بعد از استقبال وسیع پژوهشگران، اکنون گفتمان به یکی از پرکاربردترین مفاهیم علوم اجتماعی تبدیل شده است. تحلیل گفتمان شیوه پژوهشی فوکو است که او طی کارهای خود، دیرینه‌شناختی و تبارشناختی، از آن برای تحلیل تاریخی و کنونی جامعه غربی استفاده می‌کند. در این مقاله ضمن بررسی مفهوم نظری گفتمان، روش تحلیل گفتمان فوکویی بررسی...

تحلیل گفتمان دارای سه رویکرد ساخت گرایانه، نقش گرایانه و تحلیل انتقادی گفتمان است. نورمن فرکلاف از نظریه پردازان این شیوه در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین به بررسی متون پرداخته است. بر این مبنا، رمان مدار صفردرجه (1370) اثر احمد محمود از گونه های رمان سیاسی با این رویکرد تحلیل می شود. در تحلیل رمان هایی از این سنخ، بهترین رویکرد، نوع اخیر است؛ زیرا در این داستان دربارة این مباحث می توان بحث کرد ک...

پدیده‌های گفتمانی بر بافتارهای خاصی  شکل می‌گیرند. گفتمان داعش نیز به‌عنوان یک پدیده گفتمانی مبتنی بر بافتار گفتمانی تاریخی خاورمیانه است که ترکیبی از تاریخ و سنت آن جوامع و پیوند آن‌ها با سرزمین‌های عراق و سوریه است. ظهور چنین پدیده‌های افراط‌گرایی با میزان توسعه‌یافتگی جوامع ارتباط معکوس دارد. ازاین‌رو، وضعیت گفتمانی عراق پیش و پس از سقوط صدام و اشغال، یعنی ظهور گفتمان بعث، نفوذ گفتمان اسلام‌...

با بررسی مطالعات امنیتی در می یابیم که رویکرد هایی که در امنیت پژوهی وجود داشته با تحولات تاریخی هماهنگ بوده است. بدین معنی که در هر دوره ی تاریخی، امنیت و امنیت پژوهی با دیگر دوره ها متفاوت بوده است. اما سؤالی که در این بین مطرح می شود این است که آیا تغییراتی که در امنیت پژوهی در دوره های مختلف اتفاق می افتاده، صرفاً تغییراتی سطحی و معلول تغییر سلایق پژوهشگران بوده یا تغییر ...

در این نوشتار، براساس تفسیری نظرورزانه از بحران علوم اجتماعی در ایران به پرسش از این مسئله می پردازیم که آیا رویکرد نظری پسااستعماری می تواند، اگرنه در رفع، لااقل در طرح پروبلماتیک این بحران یاری رسان باشد؟ بحران علوم اجتماعی از جنس شناخت شناسانه است و در غلبه بی چون وچرای پارادایم مدرنیزاسیون تجلی می یابد. تداوم و غلبه این پارادایم بر علوم اجتماعی، در شرایط تکوین و تطور آن به مثابه زائده ای از...

"گفتمان زیبایی" را می توان شیوه ای تلقی نمود که افراد و گروه ها برای سخن گفتن درباره زیبایی به عنوان نظامی از رمزگان و نشانگان مرتبط با بدن به کار می گیرند. این نظام طی فرایند تاریخی، درون بافت اجتماعی- فرهنگی خاصی از طریق اعمال قدرت های موجود اجتماعی شکل می گیرد. در پژوهش حاضر سعی شده است با برگزیدن نظریه و روش تحلیل گفتمان براساس خوانش لاکلا و موفه سیر تحول تاریخی پدیده ی زیبایی و تاثی...

برای فهم روشمند ریشه و ماهیت تنش های میان ایران و کشورهای عربی به ویژه عربستان باید به صورت جدی به این سؤال اساسی پاسخ دهیم که چرا پروژه هژمونیک شدن ایران هراسی تا به این اندازه میان اعراب و به ویژه عربستان مقبولیت پیداکرده است؟ در پاسخ به این سؤال به نظر می رسد الگوی تحلیل لاکلائو و موفه در بحث هژمونیک شدن گفتمان ها به خوبی می تواند این فرایند را تحلیل کند؛ زیرا از طرفی نشان می دهد که گفتمان ا...

یکی از روش‌های کیفی که اندیشمندان علوم سیاسی برای بررسی مفاهیم و تحول آن مورد توجه قرار می‌دهند، روش تحلیل گفتمان لاکلا و موف است. پرسش اصلی این پژوهش، پرسش از چگونگی استفاده و کاربرد روش تحلیل گفتمان لاکلا و موف در عرصه رشته علوم سیاسی است و اینکه چگونه و در چه ابعادی می‏توان از تحلیل گفتمان برای فهم و توضیح علوم سیاسی استفاده کرد؟ مدعا و مفروض این تحقیق آن است که امکان استفاده از دانش تحلیل گ...

تحلیل گفتمان از رویکردهای تحلیلی و پژوهشی مهم در علوم انسانی معاصر است که به رویکردی محبوب و حتی "مُد پژوهشی" در میان محققان ایرانی بدل شده است. این مقاله درقالب روایت تورفینگ از سه نسلِ نظریة گفتمان (که در آن مفهوم نسل بر شیوة تحلیل دلالت می‌کند نه توالی و ترتیب زمانی) به ارزیابی پژوهش‌های ایرانی تحلیل گفتمان می‌پردازد. نسل اول نظریة گفتمان رویکردهایی مانند تحلیل گفت‌وگو و روان‌شناسی گفتمانی را ...

از دیدگاه تحلیل گفتمان انتقادی، ایدئولوژی های حاکم و ساختار مرتبه ای در جامعه در تولید گفتمان که شامل ترجمه نیز می شود موثر است. در تحلیل گفتمان انتقادی، مفاهیم قدرت و ایدئولوژی نقاط کانونی هستند. این مفاهیم در مطالعات ترجمه بعد از چرخش فرهنگی اهمیت بسیار یافتند. تحقیق حاضر در پی بررسی رابط? میان ایدئولوژی های حاکم و ساختار مرتبه ای در ایران و ترجم? گفتمان سیاسی بطور کل و ترجم? علوم سیاسی بطور ...