همزمان با آغاز زوال اقتدار سیاسی اقتصادی دولت عثمانی طی قرن نوزدهم، ظهور اولین نشانه‌های بیداری ملی در میان اقلیت‌های درون امپراطوری عثمانی که خواستار استقلال و خودمختاری بودند، دولتمردان نظام را با چالشی جدی و در عین حال جدید و بی‌سابقه مواجه ساخت.چگونه می‌توان تمامیت ارضی عثمانی را حفظ کرد و آن را از خطر تجزیه رهانید؟مهمترین و در عین حال اولین ایدئولوژی سیاسی که تلاش کرد به این سؤال پاسخ دهد ...

به طور کلی چین در طول تاریخ پیوسته یک امپراتوری قدرتمند محسوب می‌شده است. در پی انقلاب صنعتی دولت‌های مدرن غربی قابلیت‌های نظامی نوینی کسب کردند که آنها را به پیش‌روی در دریاها قادر می‌نمود. در میانه قرن نوزدهم کرانه‌های دریایی چین که برای قرن‌ها به سبب وسعت اقیانوس‌ها سبب امنیت خاطر امپراتوری چین از جانب مرزهای جنوبی و جنوب شرقی می‌شد به حوزه‌ای برای افزایش آسیب پذیری های چین در برابر قدرت‌های...

همزمان با آغاز زوال اقتدار سیاسی اقتصادی دولت عثمانی طی قرن نوزدهم، ظهور اولین نشانه های بیداری ملی در میان اقلیت های درون امپراطوری عثمانی که خواستار استقلال و خودمختاری بودند، دولتمردان نظام را با چالشی جدی و در عین حال جدید و بی سابقه مواجه ساخت.چگونه می توان تمامیت ارضی عثمانی را حفظ کرد و آن را از خطر تجزیه رهانید؟مهمترین و در عین حال اولین ایدئولوژی سیاسی که تلاش کرد به این سؤال پاسخ دهد ...

منطقة خوارزم واقع در شمالی ترین نقطة ماوراء النهر، در قرون نخست اسلامی ، از نقاط تأثیرگذار در تاریخ منطقة مذکور به شمار می رود. خوارزم محل تجمع کاروان های تجاری بوده که از نواحی اُغز، خزر، و به ویژه روس می آمدند و تجار خوارزمی نیز متقابلاً در نقاط دیگر دنیا به فعالیت های بازرگانی می پرداختند. تجارت این ناحیه ازطریق آرال با روسیه و از آن طریق با کشورهای اروپایی جریان داشت. ویژگی خاص جغرافیایی و جم...

دکتر سید اسداله اطهری آموزش و پرورش قرن نوزدهم ایران گویای اندیشه تمدن اسلامی نبود و تمام توان و انرژی ارزش های آموزشی آن از میان رفته بود و برای طبقات پایین راهی به سوی پیشرفت و آموزش باز نشده بود. ارزش­ها و شیوه های آموزشی هر جامعه، ثمره سنت های فرهنگی آن جامعه هستند. دیر یا زود این ارزش ها و شیوه ها ممکن است به اندازه ای زیر بار سنت ها بروند که منجر به رکود اجتماعی شوند. چنان که نگاهی کوتاه ...

چکیده از اوایل قرن نوزدهم میلادی علمای شیعه با اعلان جهاد علیه روس‏ها عملاً به عرصه سیاست ایران وارد شدند و این حضور در طول قرن نوزدهم و بیستم نیز ادامه یافت. این مقاله با یادآوری منازعات دوران مشروطه به بررسی پیامدها و آسیب‏های احتمالی حضور روحانیت در منازعات سیاسی بر دو عرصه سیاست و حوزه عمومی از یک سو و جایگاه دین و روحانیت از سوی دیگر، در جامعه ایرانی پرداخته است. این مقاله  مدعی اس...

جامعه­شناسی تفکر رویکردی نسبتاً جدید به مطالعۀ اندیشۀ سیاسی است که ظهور و افول و نیز محتوای اندیشه­ها را براساس مطالعۀ زمینه­های اجتماعی آنها توضیح می­دهد. در این مقاله، با استفاده از الگوهای تحلیلی دو تن از جامعه­شناسان معاصر (روبرت ووسنو و رندال کالینز) تلاش می­شود الگوی مرکبی برای تحلیل جامعه­شناختی ظهور تفکر سیاسی نوین در دهه­های پیش از انقلاب مشروطۀ ایران طراحی می‌کنیم. سپس با استفاده از ای...

در قرن 19 کشور ایران در وضعیت نیمه استعماری، که حاصل رقابت و کشاکش دو نیروی متخاصم استعماری بود، قرار گرفت این وضعیت آثار و نتایج پراهمیتی از نظر ماهیت تحولات اجتماعی و اقتصادی در کشور ایجاد کرد که می توان آنها را مهمترین علل اقتصادی نهضت مشروطیت دانست و چنین برشمرد: رشد تجارت خارجی به نفع بیگانه، تخصص در تولید و صدور مواد خام، رکود صنایع دستی، پاشیدگی بازارهای کوچک محلی، گرایش به صمرف مصنوعات ...

در سال‌های آغازین فتوح اسلامی، سرزمین ایران از ناحیه جنوب غربی در کانون توجه فاتحان عرب قرار گرفت و جنگجویان بسیاری به سوی مرزهای ایران سرازیر شدند. مناطق مرزی، نخستین آوردگاه‌هایی بودند که سربازان ساسانی در برابر رزمندگان عربِ مسلمان وارد نبرد شدند. در خلال این رویارویی‌ها که بعدها سراسر ایران‌زمین را دربر گرفت و تا شمال شرق و ماوراء النهر کشیده شد، شماری از «اساوره»، «احامره» و «بخاریه» دست از...

«بلاد ماوراء النهر» از منطقه‌هایی است که فقه حنفی از گسترش چشم‌گیری در آن‌جا برخوردار بوده است؛ چنان‌که اکنون نیز کمابیش همه ساکنان مسلمان آن سرزمین‌ها، حنفی مذهبند. اشتراک دیدگاه‌های ابوحنیفه و مرجئه را که نفوذ فراوانی در آن بخش‌ها داشته‌اند، از عوامل مؤثر در گسترش این مذهب در آن‌جا می‌شمرَند. ابوحنیفه و مرجئه به‌رغم اینکه در زیان‌بار بودن گناه برای مؤمن و «مراتب و منزلت» انسان‌ها در سرای آخرت ...