این پژوهش به نقد علم معانی سنتی و کارکرد آن از دیدگاهی نو می­پردازد. از گذشته تا کنون، در کتب بلاغی برای جملات پرسشی، اغراضی را برشمرده‌اند مانند امر، نهی، بیان تحسر، ترغیب و ... این موارد تقریباً معانی ثانوی بیشتر جملات پرسشی موجود در متون کهن را شامل می‌شود. در دورة معاصر، به دلیل روی‌کرد خواننده‌مدار به متن، به پرسش‌هایی برمی‌خوریم که علم معانی سنتی دربارة آنها سکوت کرده است؛ زیرا در ادبیات ق...

اشکالات و اختلافاتی که در متون درسی علم معانی وجود دارد باعث شده است جایگاه این شاخه علمی‌ در میان علوم ادبی تضعیف و کارآیی‌های بالقوه آن در درک زیبایی و تحلیل مسائل ادبی پنهان شود. این اشکالات غالباً از فقدان روش علمی ‌و نبود تعریف درست و دقیق از مبانی این دانش سرچشمه می‌گیرد. این پژوهش در جهت بازبینی، نقد و تبیین مبحث «حذف و ذکر» انجام شده است که یکی از بخش‌های مهم فنّ معانی است. حذف و ذکر از م...

در هر دعوت و پیام، شکل ظاهری و نفوذ آن در دل ها از عمده ترین و مهم ترین شیوه ها به شمار می رود. قصر یکی از مباحث مهم دانش معانی است که در شیوه های بلاغی قرآن نیز درباره آن سخن گفته می شود. قصر عبارت است از منحصر کردن مسندالیه در حکمی یا تخصیص دادن چیزی به چیز دیگر به شیوه ای مخصوص. این تخصیص به شیوه های خاص و مختلفی صورت می گیرد. در زبان عربی، نفی و استثنا قوی ترین و اصلی ترین شیوه تخصیص شمرده ...

بررسی جنبه‌های سینمایی آثار ادبی، امری است که حدود یک دهه است که به‌طور جدّی بدان پرداخته‌اند. در این تلاش، نویسندگان، از دو زاویه‌ی متفاوت روایی یا بلاغی به متون ادبی نگریسته‌اند. عناصر روایی شامل بررسی مواردی چون پیرنگ، شخصیّت‌پردازی و گفتگو هستند و عناصر بلاغی نیز مواردی چون، نما، میزانسن، تدوین و .. را در بر می‌گیرند. در پژوهش حاضر سعی شده است تا با روش توصیفی ـ تحلیلی و رویکرد میان رشته‌ای، ...

این نوشتار تحت عنوان "إعراب و بلاغت نهج البلاغه (خطبه 131تا پایان خطبه 142)" با واکاوی ساختار نحوی و بلاغی سخنان امیربیان (علیه السلام)، تأثیر این دو مهم را در فرآیند فهم کلام حضرت و دستیابی به مقصود سخنان آن بزرگوار، بررسی نموده است. ابتدا با إعراب خطب در دو بخش مفردات وجمل، به بررسی چگونگی به کارگیری واژگان در ساختار خطب پرداخته که حاصل آن استخراج شاخص های إعرابی است که دربخشی جداگانه گردآو...

کاربردشناسی به کارکرد زبان در بافت مربوط است و هر جمله ثابت در بافت‌های متغیر می‌تواند کارکردهای متفاوتی داشته باشد؛ ازاین‌رو، معنا همان کاربرد است و مستقل از بافت وجود ندارد، اما نوع جمله‌ها از عوامل تعیین‌کننده در استنباط معانی است. جمله پرسشی در زبان فارسی دارای دوگونه ایجابی و غیرایجابی است. هدف از گزاره‌های پرسشی غیرایجابی یا بلاغی انتقال پیام به طرز غیرمستقیم و مؤثرتر است. قیصر امین‌پور د...

طنز در اصطلاح ادبی، شیوه خاص انتقادی است که ادبا به وسیله آن به صورت غیرمستقیم و با بزرگ نمایی واقعیت ها ضعف های و لغزش های اجتماعی را موردنقد قرار می دهند و هر نویسنده و ادیب طنزپردازی در جهت بیان مقاصد اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و... از شگردهای هنری خاص خود بهره می برد در این تحقیق که روش آن بر پایه روش توصیفی ـ تحلیلی و مطالعات کتابخانه ای ـ اسنادی استوار است، نگارنده ضمن بررسی و تحلیل اوضاع اجت...

توجّه به ساختارهای لفظی و معنایی قرآن کریم از همان قرن های نخستینِ اسلامی تا به امروز، مورد توجّه ‏و اقبال دانشمندان و صاحب نظران مسلمان و غیر مسلمان بوده است؛ چرا که ساختارهای پیچیده و در عین ‏حال هدفمند صرفی و نحوی به همراه الگوهای اعجازگونه ی بلاغی، و دقائق و ظرائف فنون ادبی (= معانی، ‏بیان و بدیع) درقرآن کریم به اوج رسیده است ؛و اهمّیـت و اعتبـار ایـن ویژگی، وقتی دو چندان می شود که ‏رویکردهای س...

اشعار انتقادی سیاسی ـ اجتماعی به عنوان یکی از نیرومندترین و زنده ترین جریان های ادبی در ادبیات معاصر شکل گرفت. این گونه اشعار به ویژه در عراق، در پی افزایش ستم حکومت ها و استعمارگران با هدف مبارزه و پایداری در مقابل استبداد و به امید برطرف شدن ریشه ها و عوامل نابسامانی های اجتماعی قوّت بیشتری دارد. پژوهش حاضر می کوشد با نگاهی همه سو نگر به زندگی و آثار محمّد مهدی جواهری دید انتقادی او را درباره ...