مقالۀ حاضر در صدد بررسی مسألۀ نسبت اراده و فاعلیت الاهی، در آرای حکمای مسلمان است. ازاین رو، مقالۀ حاضر، پس از تبیین لغوی و مفهومی واژگان اراده و فاعلیت الاهی، نخست فاعلیت الاهی را از منظر ابونصر فارابی و ابن سینا ملاحظه کرده، استدلال های ایشان را بر ابداعی بودن فاعلیت الاهی بیان کرده است. سپس به بررسی دیدگاه شیخ اشراق و فاعلیت اشراقی از منظر او پرداخته شده است. در ادامه، با بررسی آرای صدرالمتأ...

دیدگاه­ فلاسفة مسلمان دربارة اتّحاد مصداقی صفات باری تعالی و بازگشت اراده به علم ازلی، در نظر متکلّمان مقبول نیفتاده است. همچنین طرح فاعلیّت بالعنایه از سوی ابن­سینا به عنوان فاعلیّت وجودی الهی و استفاده از آن در فائق آمدن بر برخی دشواری­های الاهیاتی، نظیر مسئلة شرور، زمینه­ای مناسب را برای نقض و ابرام آنان فراهم آورده است. در این میان، فخر رازی با تأکید بر مبانی کلامی اشعری و به این دلیل که اراده ...

یکی از مسائلی که در ادیان آسمانی و بخصوص دین مقدس اسلام در زمینه خداشناسی مطرح شده و متکلمین و فلاسفه الهی به تبیین عقلانی و فلسفی آن پرداخته‌‌اند، مسأله «قضا و قدر» است که یکی از پیچیده‌ترین مسائل الهیات به شمار می‌رود و محور اصلی غموض آن را رابطه آن با اختیار انسان در فعالیت‌های اختیاریش تشکیل می‌دهد؛ یعنی، چگونه می توان از یک سوی به قضا و قدر الهی معتقد شد و از سوی دیگر اراده آزاد انسان و نق...

مفهومعلیتازمباحثیاستکههموارهموردتوجهحکمایمشاءقرارگرفتهاست. " توماس‌ آکوینی"،فیلسوفمشهورقرونوسطی،ازجملهمتفکرانیاستکهبهاینموضوععنایتداشتهوازمباحثونتایجپیرامونآناستفادهنمودهاست.ایننوشتاربرآناستتامطالعه‏ایپیراموننظریاتتوماسآکوینیدربابموضوععلیتداشته وبارصدنظریات "علامهمحمدحسینطباطبائی"دراینراستامقایسه‏ایانجامدهد.از آنجایی‌ که آکوئینی به‌طور عمده نظرات خود در باب علیت را در براهین اثبات وجود خدا تقری...

حاصل مباحث این تحقیق این است که هم امام خمینی (ره) و هم علامه طباطبایی(ره) درمعناشناسی اراده نگاه مشابهی دارند و اراده راهمان تصمیم گیری و عزم نفس در انجام فعل می دانند و با شدت با ترادف اراده با هرکدام از مفاهیم میل، شوق و حتی شوق اکید مخالفت می ورزند.ایشان در تعیین جایگاه اراده در مراحل مقدمات فعل اداری، اراده را پس از مرحله شوق قرارمی دهند . بدین ترتیب که ابتدا تصور فعل و بعد تصدق به فایده ا...

قرآن کریم کتاب آسمانی مسلمانان است. این کتاب دارای شبکه‌ای از واژگان است که در دو محور هم‌نشینی و جانشینی با هم در ارتباط هستند. می‌توان این نظام واژگانی را به میدان‌های معنی‌شناختی متشکل از چندین اصطلاح کلیدی تقسیم کرد که هر یک از آن میدان‌ها، دارای یک کانون معنایی باشد. در این مقاله اصطلاح صراط مستقیم به عنوان یک عبارت کانونی در مرکز یک حوزه معنایی قرار گرفته است و سعی شده است با این روش، معن...

مسئله ارادۀ آزاد همان گونه که تحت تأثیرات علم است، از دین نیز متأثر است. دو نظـریۀ دینـی «پیـش آگاهی خـطاناپذیر الهـی» و «مشیـت الهی» در معـرض خطر تقدیرانگاری هستند. اگر خداوند هر چیزی که در آینده رخ خواهد داد، از جمله اعمال انسان، را می داند و همه چیز تحت کنترل ارادۀ الهی است، پس چگونه ما به عنوان موجودات انسانی قادر خواهیم بود غیر از اعمال کنونی خود عمل کنیم؟ آزادی مستلزم این است که بتوانیم ب...

افعال الهی عبث و بیهوده نیست و براساس حکمت و علمی که خداوند نسبت به موجودات در همه زمانها و مکانها و در همه حالات دارد، استوار می باشد. بدین سان ضوابط و قوانینی که خدای متعال برای اداره امور موجودات -به ویژه انسان-وضع نموده است "سنن الهی" نامیده می شود. - قرآن کریم با طرح مسئله سنن بر آن است تا ارتباط منطقی موجود در میان مخلوقات و نیز حاکمیت اصل علیت را بر نظام هستی ثابت نماید و از سوی دیگر در ...

قرآن کریم مجموعه‌ای از مهمترین عناصر محتوایی، بیانی و بلاغی را شامل می‌شود که علاوه بر دستورات گوناگون و حیات بخش برای زندگی انسان‌ها، مجموعه‌ای چندبُعدی از علوم گوناگون عقلی و نَقلی را عرضه کرده است؛ در میان این دانش‌ها، علوم بلاغی و لغوی جایگاه ممتازی دارند؛ چراکه از یکسو باعث فهم صحیح‌تر و رَساتر کلام خداوند می‌شوند و از سوی دیگر بر جنبه‌ی اعجازآمیز بلاغت و بیان وحی الهی ـ در مقارنه و معارضه با...

چکیده: توصیف قرارداد در واقع تعیین ماهیت و عنوان و نوع قرارداد می باشد و یکی از مراحل مهم در حقوق قراردادهاست.زیرا در این مرحله است که با توصیف قرارداد مقصود طرفین، قانون در حمایت از خواست طرفین، آثار مقصوده را بر ماهیت مورد نظر طرفین مترتب می کند و هریک از طرفین با برگزیدن ماهیت مورد نظر به مقصود خویش می رسند. توصیف قرارداد با توجه به اینکه یکی از مراحل بسیار ظریف و حساس در حقوق قراردادهاست،...