سخن از تقابل میان عاطفه ازلی بی­زوال شورآفرین «عشق» است و بارقه نخستین خلقت یعنی «عقل». دو مقوله­ای که همواره تعارض آن دو از مهم­ترین مسایل مورد بحث در طول تاریخ عرفانی ادب فارسی بوده  است. موضوعی که پژوهش­ها و نقدهای بسیاری در پی داشته است. یافتن پیشینه تاریخی این تقابل از میان آثار بزرگان عرفان و تصوف، خود در خور مقاله مفصلی است که در این مجمل نمی­گنجد. این مقاله سعی دارد تا دیدگاه عطار را به...

خاتم الشعرا، نورالدین عبدالرحمان جامی، در قرن نهم هجری می¬زیسته و گرایش عرفانی و صوفیانه داشته است. نگرش عرفانی جامی، متأثر از عرفان محیی الدین ابن العربی است و این تأثیر، در آثار وی، از جمله هفت اورنگ، به ویژه مثنوی¬های تحفة¬الاحرار، سبحۀالابرار و سلسلةالذهب، نمود بارزی دارد. پیر جام در قرن نهم، در بیان و شرح اصطلاحات عرفانی و صوفیانه، نظیر سماع، مراقبه، عشق، تجلی، قرب، عزلت، اراده و نظایر آن ...

ناز و نیاز یکی از مضمون های غنایی متداول در غزلیّات عاشقانه و عارفانه ُ ادبیّات فارسی است و شاعران و عارفان هر یک به نوع خویش این مضمون را در اشعار به کار گرفته اند. اساس روابط در اشعار عاشقانه و عارفانه بر پایه ُ عشق استوار شده و معشوق اهل ناز و عاشق پر از حسّ نیاز است. در تمامی این روابط، زمانی که معشوق روی به ناز می آورد، طرف مقابل یعنی عاشق نیز خریدار ناز شده و احساس نیازمندی در او نمایان می گرد...

چکیده مسأله ی انسان و خدا و رابطه ی متقابل آن ها با هم، یکی از موضوعات بسیار بنیادی در تاریخ تفکّر بشر به ویژه حوزه ی عرفان اسلامی است. در این راستا، پژوهش حاضر به بررسی رابطه ی انسان با خدا بر پایه ی تفکّر خداگونه پنداری انسان در آثار عطّار نیشابوری می پردازد. منظور از خداگونه پنداری در عرفان، نوع تلقّی عرفا از انسان کامل است که دارای ویژگی های قدسی و فرابشری می باشد. بر اساس این پژوهش، رابطه ...