بررسی مراحل رشد و توسعه کالبدی شهرهای جهان حاکی از تأثیر دو پارادایم مدرنیسم و پست‌مدرنیسم بر سازمان و ساختار فضایی شهرها می‌باشد. به‌گونه‌ای که تأثیرات این دو پارادایم منجر به توسعه شهرها، ایجاد و توسعه شبکه ارتباطی و بزرگراه‌ها، ایجاد شهرک‌های اقماری و حومه شهرها داشته و بیش‌ترین تأثیر را در حوزه فضایی و کالبدی شهرها برجای گذاشته است. مدرنیسم و اثر آن مدرنیته، تأثیراتی بنیادی در حوزه‌های اجتم...

مقدمه: یکی از زمینه­های ناپایداری توسعه شهری به ویژه در کشورهای در حال توسعه گونه­ای از سکونت­گاها با مشکلات حاد و در حال گسترش فزاینده­ی موسوم به اسکان غیررسمی، سکونتگاه­های خودرو و فاقد مقررات نام برد که با رشد شهرنشینی شتابان ظاهر شده و به موازات افزایش جمعیت شهری در دنیا دامن­گیر شهرها شده است و مشکلات و نابرابری­های زیادی در ابعاد کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و ... در کلان­شهرها به همراه داشته...

در این مقاله به این مسئله پرداخته شده است که آیا تغییرات کالبدی فضایی بازارهای معاصر ایران، که از کشورهای پیشرو در ترویج ارزش‌های اصیل اسلامی ‌است، همسو با مبانی و ارزش‌های اسلامی ‌است یا خیر. همچنین ضمن تحلیل متون دینی با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، چهار شاخص کالبدی _ فضایی برای بازار استنتاج شده است که عبارتند از: لزوم متذکر بودن کالبد و فضای بازار؛ نفی فضاهای معاشرت جمعی (پاتوق‌گونه) د...

در یکصد سال اخیر، توسعه ی شهری در ایران سبب تغییرات عدیدهای در ساختار فضایی شهرها شده است. یکی از مهمترین این تغییرات، دگرگونی در روابط میان عناصر شهری و اثرات آن بر ویژگی های فضایی- عملکردی مسجد است. مسجد جامع شهر سبزوار یکی از عناصر مهم تاریخی شهر می باشد که علاوه بر عملکرد اجتماعی- مذهبی، نقش مهمی در ارتباط و پیوستگی فضایی هسته ی تاریخی شهر سبزوار داشته است. اما امروزه این عنصر نقش خود را به...

در شهر تهران به عنوان یکی از مجموعه های شهری رو به گسترش ، سیر تحولات سه عامل انسان، کالبد و خودرو طی چند دهه گذشته، موجب تغییرات ساختاری و بروز مشکلاتی از جمله حاشیه نشینی، پراکندگی و شکل گیری ساختار چند هسته ای تک منظوره در این شهر گردیده است. در این شرایط، همزمانی بروز مشکلات فوق با بهره داری از سیستم حمل و نقل ریلی در دهه 1380- 1370 زمینه شکل گیری تغییرات جدیدی را فراهم آورده است. در واقع س...

در دهه­های اخیر شهرهای ایران مانند بسیاری از شهرهای جهان سوم دچار تحولات چشمگیری شده اند، به طوریکه روند رشد شهرنشینی در پی تحولات اقتصادی، اجتماعی، موجب رشد لجام گسیخته و بی قواره شهرهای با نقش ملی و ناحیه ای گردیده که خود به دلیل فقدان سیاست های مناسب ساخت و ساز و بی برنامگی در بهره برداری از زمین شهری می باشد. شهر کرمان نیز مانند بسیاری از شهرهای کشور از این تحولات مصون نمانده است. بررسی ها ...

سکونتگاه های روستایی به صورت یکی از فضاهای جغرافیایی کشور، به ویژه در پنج دهه اخیر، شاهد تحولات فراوانی بوده است. این تحولات تحت تأثیر عوامل مختلفی بوده که در ابعاد گوناگون به خصوص در بعد کالبدی رخ داده است. در این میان، نفوذ تفکر مدرنیته (البته، وجهی از آن با عنوان مدرنیسم) در نظام سیاستگذاری و برنامه ریزی کشور اهمیت فراوانی دارد. این مقاله با لحاظ کردن تفاوت نظرها درباره توجه یا بی توجهی به ت...

ساخت و سیمای کالبدی- فضایی شهر بازتابی از ساختار جمعیتی و بافت اجتماعی- اقتصادی ساکنان آن می باشد. در بافت های کهن شهری، یکی از فرایندهای اجتماعی، روند تغییرات و تحولات طبیعی ساخت اکولوژی اجتماعی ناشی از نوسانات جمعیتی(مهاجرت) می باشد. این مهاجرت ها، جغرافیای اجتماعی شهرها را دستخوش دگرگونی نموده و سبب جدایی گزینی اجتماعی و به تبع آن انگیزه مهاجرت ساکنان بافت را تشدید نموده و نهایتاً باعث تسریع ...

شهرنشینی فرایندی جهانی است که با تأخیر و در قرن بیستم به کشورهای درحال توسعه سرایت کرده است. بنابراین پدیدۀ ادغام هسته های روستایی در شهرها که امروزه به عنوان یک مسأله فضایی – اجتماعی در کانون توجه قرار دارد، حاصل شهرنشینی سریع و گسترش و خزش شدید کالبدی شهرها در کشورهای درحال توسعه است. به این ترتیب در نتیجۀ دست اندازی سریع و بی برنامۀ شهر به اراضی و فضاهای روستایی، روستاها در یک جریان غالباً سر...