دوره سلجوقی یکی از درخشانترین ادوار هنری ایران است، در این دوره هنرهای مختلف از جمله سفالگری به حد اعلای شکوفایی خود رسید. اوج مهارت و تکنیک ساخت سفال زرین فام در این دوره بود که استفاده از آن به دلیل درخشندگی خاص، جای ظروف ساخته شده از فلزات گرانبها را گرفت. در این دوره مراکز ساخت مختلفی از جمله شهرهای کاشان، ری، گرگان، تخت سلیمان و ساوه را برای ساخت سفال زرین فام معرفی کرده اند. تا کنون پژو...

سرزمین اندلس که به فاصله کمی پس از فتوحات اسلامی از پیکره سیاسی دستگاه خلافت عباسی جدا شد، به دلیل شرایط ویژه اقلیمی، تاریخی و انسانی همواره مورد توجه مورخان، جغرافی­دانان، ادیبان و دیگر نویسندگان مسلمان قرار داشته است. در میان اخبار و روایت­های مربوط به این خطه از جهان اسلام، گزارش­های مربوط به تاریخ اجتماعی آن از جایگاهی ویژه برخوردار است. این مقاله پس از مروری بر سیمای کلی جغرافیای اسپانیای ...

چکیده ندارد.

قرن چهارم هجری، به علت ظهور فقها و متکلمین بزرگ شیعی و نیز روی کار آمدن دولتهای شیعی چند و هم کاهش اقتدار خلافت عباسی – بزرگترین حامی جهان تسنن – یکی از ادوار درخشان و مشعشع تاریخ تشیع به شمار می رود. قبل از این عصر، مذهب تسنن، بر جهان اسلام غلبیت داشت. اما در قرن چهارم با پیدایش دولتهای شیعی: آل بویه، مصر، حمدانیان زیدیه یمن، علویان طبرستان و. .. جریان به سود مذهب تشیع ورق خورد که بر اثر آن نف...

ابوریحان محمد بن احمد بیرونی از علمای بزرگ و ریاضیدانان ‘ منجمان ‘ مورخان و کاملان قرن چهارم و پنجم هجری است و محققان او را از بزرگترین حکمای شرق میدانند . ولادت او در سال 362 ه ق در خوارزم اتفاق افتاده و مرگش در غزنه در اوان انقلاب سلاجقه و سلطنت مسعود بن محمود غزنوی بوده است . تألیفات این مرد بزرگ به زبان عربی یعنی زبان علمی و همه کس فهم عالم اسلام و ایران بوده است ‘ مگر ترجمه ( التفهیم ) که ...

أبونواس اهوازی از شاعران عرب‌زبان شعوبی قرن دوم هجری در شمار شاعران برجسته این عهد به بیان مضامینی از قبیل خمریات، وصف معشوق، مدح و هجا پرداخته است. سادگی و صداقت از ویژگی‌های اشعار اوست. رودکی سمرقندی از شاعران قرن سوم و چهارم شعر فارسی نیز به مضامینی چون شادخواری، توصیف زیبارویان و ستایش ممدوح پرداخته است. در جستار حاضر پس از بررسی مختصری از زندگی و اوضاع اجتماعی عصر آن دو ب...

أبونواس اهوازی از شاعران عرب‌زبان شعوبی قرن دوم هجری در شمار شاعران برجسته این عهد به بیان مضامینی از قبیل خمریات، وصف معشوق، مدح و هجا پرداخته است. سادگی و صداقت از ویژگی‌های اشعار اوست. رودکی سمرقندی از شاعران قرن سوم و چهارم شعر فارسی نیز به مضامینی چون شادخواری، توصیف زیبارویان و ستایش ممدوح پرداخته است. در جستار حاضر پس از بررسی مختصری از زندگی و اوضاع اجتماعی عصر آن دو ب...

مجادلات فکری از ویژگی­های تاریخی قوم ایرانی است که هرچند به پرورش فکری جامعه کمک کرده اما به سبب افراط ­گرایی لطمات سنگینی به فرهنگ مردم و خواص جامعه وارد ساخته است. حکّام نیز از این مناقشات جهت مقاصد سیاسی خود بهره ­برداری کرده ­اند. صوفیان یکی از گروه­هایی هستند که از همان آغاز مورد نقد و هجمه خواص جامعه بوده و به اتّهاماتی منسوب گشته­ اند. در این مقاله برآنیم تا بدین سوال پاسخ دهیم که چرا صوفی...

کوه‌نشینان کمیجی در ناحیه کوهستانیِ اطرافِ سرچشمه جیحون، پیرامون ختلان و چغانیان می‌زیستند. آنان از بازماندگان اقوام ایرانی، در آن منطقه بودند که به علت مقاومت در برابر نفوذ اسلام، در قرون نخستین هجری، از تحولات سیاسی جامعه به دور بودند؛ اما از قرن چهارم و به‌دنبال گرایش به اسلام، از حالت انزوا خارج شدند و در تحوّلات سیاسی منطقه، به ایفاء نقش پرداختند. این‌ درحالی بود که ایلات و عناصر ترک، در قالب...

در عرصه سیاسی مهمترین نتیجه مهاجرت سادات علوی به شمال ایران در قرن سوم هجری،تأسیس حکومت شیعی علوی در طبرستان بود.در اوایل قرن چهارم هجری با شکل‌گیری و بنیان گرفتن مکتب ناصریه، شهرهایی چون آمل و هوسم از مراکز اصلی‌ ترویج فرهنگ شیعی در سراسر طبرستان و دیلم به شمارمی‌رفتند. این نوشتار بر آن است با شیوه توصیفی و تحلیلی‌، تلاش ناصرکبیر در نشر اندیشه شیعی طبرستان را مورد بررسی قرار دهد. در مجموع می‌ت...