سبک شناسیِ زبانی از رویکردهای نوین زبان شناسانه در بررسی متون است که شیوه بیان متمایز در هر متن را تحلیل می کند و هدف و تأثیر آن را بررسی می کند. در این دانش فرض است که هر متن مختصات زبانی متمایزی دارد که از سویی به آن فردیت می بخشد و از سوی دیگر آن را به دیگر متون پیوند می دهد. از دیدگاه سبک شناسانه، متون بنا به مختصات همگرایی که دارند در دسته های قابل تشخیصی، یعنی در چارچوب گونه های متون، کنار...

در این نوشته کوشیده ام پاسخی برای این سؤال پیدا کنم که: آیا در شعر حافظ هیچ نشانه ای دال بر اثرپذیری حافظ از شعر مولانا هست یا نه؟ در انجام این کار، خود را به دو دلیل ناگزیر از تفکیک حساب محتوای شعر این دو شاعر از حساب صورت آن یافته ام: یکی به دلیل سرشتِ تغییرگریز و ایستای معانی و مضامین در هر فرهنگ سنتی از جمله در فرهنگ ایران؛ و دیگری به دلیل ضرورت بهره گیری از دو پایگاه نظری متفاوت (یعنی نظریه...

پروفسور توشیهیکو ایزوتسو، زبان شناس، فیلسوف، اسلام شناس و قرآن پژوه ژاپنی (1914-1993)، علاوه بر این که قرآن کریم را به ژاپنی ترجمه کرده است دارای دو اثر قرآنی به نام های خدا و انسان در قرآن و نیز مفاهیم اخلاقی ـ دینی در قرآن است که در آن ها با رویکردی معناشناسانه به تبیین ساختار اساسی آموزه های قرآن پرداخته است. وی متأثر از مکتب قوم ـ زبان شناسی یا مکتب بن است، که طبق آن هر زبانی جهان بینی ویژه...

نزدیک به سه قرن پس از انتشار رمان ماجراهای رابینسون کروزو، جان مکسول کوتسی این داستان را دوبار بازنویسی کرده است: بار اول در رمان آقای فو (1989) و بار دوم در سخنرانی جایزة نوبل با عنوان او و مردش (2003). مناسبات این دو اثر با رمان اولیه، بینامتنیت پسااستعماری را شکل داده است که طی آن، نویسنده ای از آفریقای جنوبی با یکی از رمان های شناخته­شدة غرب، مکالمه ای برقرار می کند. بینامتنیت پسااستعماری ض...

در شعر و ادبیات همیشه شاعران و نویسندگانی بوده‏اند که اندیشه و کلامشان متأثر از متون گذشته بوده‏است. این رابطه، یکی از شاخه‏های بینامتنیت شمرده می‏شود و در میان روابط بینامتنی که یک اثر ادبی می‏تواند با آثار پیش از خود داشته باشد، نقیضه‏سازی جایگاه ویژه‏ای دارد. این تمهید موجد رابطه پیچیده‏تری میان متون گشته و شاعر به واسطه آن چیزی بیش از یک تقلید یا وابستگی صرف را به مخاطب ارائه می‏دهد. در ادب...

این مقاله با هدف مطالعه شخصیت اسطوره­ای علی بن ابی­طالب(ع) در سده­های میانه تاریخ ایران و در گستره متداخلی از حوزه­های معماری، ادبیات، فرهنگ عامه و تصوف نگاشته شده است. نویسنده با بهره‌جستن از رویکرد نظریه ادبی بینامتنیت و مبتنی بر روش رولان بارت، متفکر فرانسوی، کوشیده است نشان دهد چگونه وجهی اسطوره­ای از این شخصیت مهم اسلامی در کنار شخصیت تاریخی ایشان ایجاد و در طول سده­ها و از طریق شبکه­ فرهن...

امروزه پیوند ادبیات تطبیقی و بینامتنیت دستاوردی جدید است که تحلیل اثر در چارچوب الگوها و روش‌های آن آسان می‌شود. از مهم‌ترین عوامل تحلیل در حوزه ادبیات تطبیقی بررسی شباهت‌ها و تأثیرگذاری آثار بر یکدیگر و چگونگی تحقق یا انتقال یک موضوع و درون‌مایه است ولی خوانش بینامتنی دغدغه فرا‌رفتن از بررسی منابع مشابه و تأثیر و تأثر را دارد؛ متن بر پایه گفتمانی از پیش موجود بنا می‌شود و سپس آن گفتمان را از آ...

ژرار ژنت با طرح نظریة ترامتنیّت، فصلی تازه در نقد و مطالعة روابط بین متون گشوده است که بینامتنیت یکی از زیرگونه‌های آن است. بر اساس این الگوی بینامتنی، روابط بین متون می‌تواند به سه شکل صریح، غیرصریح و ضمنی باشد. بن‌مایه‌های دینی برگرفته از قرآن بخش جدایی‌ناپذیر شعر فارسی از آغازین دوران شکل‌گیری آن تا به امروز بوده است. به تعبیر بینامتنی، این بن‌مایه‌ها از اصلی‌ترین زیرمتن‌هایی هستند که در آفری...

در عصر حاضر مثنوی مولانا با ترجمه های انجام شده، یکی از شاخص ترین متن های زبان وادبیات فارسی است که بیشترین نظریه های ادبی جدید را در خود پذیرا می باشد. یکی از این نظریه ها، موضوع بینامتنیت است. این اثر گرانسنگ فارسی همچنان که با آثاری چون کلیله و دمنه، اسرارنامه، منطق الطیر، معارف، مقالات شمس و...ارتباط و پیوستگی متنی دارد، با دیگر آثار مولانا از جمله فیه مافیه و غـزلیات شمس نیـز دارای پیوند ه...

امروزه پیوند ادبیات تطبیقی و بینامتنیت دستاوردی جدید است که تحلیل اثر در چارچوب الگوها و روش‌های آن آسان می‌شود. از مهم‌ترین عوامل تحلیل در حوزه ادبیات تطبیقی بررسی شباهت‌ها و تأثیرگذاری آثار بر یکدیگر و چگونگی تحقق یا انتقال یک موضوع و درون‌مایه است ولی خوانش بینامتنی دغدغه فرا‌رفتن از بررسی منابع مشابه و تأثیر و تأثر را دارد؛ متن بر پایه گفتمانی از پیش موجود بنا می‌شود و سپس آن گفتمان را از آ...