آثار زیست‌محیطی گسترش افقی شهر (مطالعۀ موردی: گرگان)

Authors

  • احمد پوراحمد استاد گروه جغرافیای انسانی دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
  • حدیثه آشور دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، گروه جغرافیای دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه محقق اردبیلی
  • مهدی حسام دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی،گروه جغرافیای انسانی دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
Abstract:

رشد بی‌رویۀ شهرنشینی و افزایش جمعیت شهرنشین در کشورهای مختلف بعد از جنگ جهانی دوم لزوم توجه به مسائل شهری را برای برنامه‌ریزان و دست‌اندر‌کاران امور شهری ناگزیر ساخته است. مسئله‌ای که همگان را به سمت خود جذب کرده، توجه به الگوهای رشد و توسعۀ شهری بوده است. در دهه‌های اخیر شهر‌ها و محدوده‌های شهری در مدت کوتاهی به صورتی بی‌برنامه به چندین برابر وسعت اولیۀ خود رشد کردند. توسعۀ آن‌ها در قطعاتی مجزا، بدون برنامه‌ریزی و جسته و گریخته به الگوی گسترش یا پراکنش افقی شهری (sprawl) معروف و منشأ بسیاری از مشکلات در شهرهای در حال توسعه و توسعه‌یافته شده است. گرگان نیز طی سال‌های اخیر با گذشت زمان رشدی نامتوازن و پراکنده داشته است. به نظر می‌رسد این رشد باعث آثار زیست‌محیطی مخربی همانند از بین رفتن زمین‌های کشاورزی و جنگل‌ها، آلودگی آب‌ها، هوا و ... شده است. در این تحقیق با به کارگیری آمار و اطلاعات موجود از روش توصیفی-تحلیلی استفاده شده است. ابتدا با بهره‌گیری از سه روش تحلیل تراکم جمعیت، نقشۀ شهر در دوره‌های مختلف و مدل هلدرن میزان گسترش افقی گرگان اندازه‌گیری، سپس آثاری که گسترش افقی این شهر بر محیط‌زیست گذاشته بررسی شد. با توجه به نتایج تحقیقات، گسترش افقی گرگان باعث آثار زیست‌محیطی بسیاری روی از بین رفتن زمین‌های کشاورزی و جنگلی، منابع آب، آلودگی هوا و ... و در کل ناپایداری روند توسعۀ شهر شده است که ما در این پژوهش به آن‌ها پرداخته‌ایم. با توجه به این نتایج، الگوی رشد فشرده به‌منزلۀ الگوی توسعۀ آتی گرگان پیشنهاد می‌شود. 

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

آثار زیست محیطی گسترش افقی شهر (مطالعۀ موردی: گرگان)

رشد بی رویۀ شهرنشینی و افزایش جمعیت شهرنشین در کشورهای مختلف بعد از جنگ جهانی دوم لزوم توجه به مسائل شهری را برای برنامه ریزان و دست اندر کاران امور شهری ناگزیر ساخته است. مسئله ای که همگان را به سمت خود جذب کرده، توجه به الگوهای رشد و توسعۀ شهری بوده است. در دهه های اخیر شهر ها و محدوده های شهری در مدت کوتاهی به صورتی بی برنامه به چندین برابر وسعت اولیۀ خود رشد کردند. توسعۀ آن ها در قطعاتی مجز...

full text

بررسی تأثیر برنامه های دولت بر گسترش افقی شهر تهران

اگر توسعه پایدار شهری را کارآمدی اقتصادی، عدالت اجتماعی و حفظ محیط زیست بدانیم یکی از پیش­شرط­های مهم تحقق آن، بهینه­سازی انواع بهره­گیری از زمین شهری است که در غیر این صورت شهرها دچار پدیده گسترش افقی و یا گسترش بی­رویه می­شوند. تاکنون مدل­های مختلفی برای شناخت شکل شهر و سنجش میزان پراکنش آن ارائه شده است. این تحقیق سعی بر آن دارد تا از طریق مدل­های مختلف مانند تحلیل زمانی تراکم شهری، روش توزی...

full text

آثار گسترش فیزیکی و تغییر کاربری‌‌های شهری بر حریم رودخانه (مطالعۀ موردی: رود خشک در شیراز)

توسعة فیزیکی شهرها، تجاوز به حریم و بستر رودخانه‌ها و اراضی پیرامونی آن‌ها منجر شده است. استفادة انسان از رودخانه و نوع دخالت در حریم آن موجب تغییراتی در کانال رود و حاشیة آن می‌‌شود. در دهه‌های اخیر، کلان‌شهر شیراز شاهد گسترش بیش‌‌ازحد فضاهای ساخته‌شده بوده است؛ به‌گونه‌ای‌‌که بیش از دیگر شهرهای استان رشد فیزیکی دارد. بخش اعظم این توسعه، نامنظم و خودسرانه صورت گرفته و درنتیجه، توسعة فیزیکی شهر...

full text

بکارگیری فنون همبستگی مکانی در اندازه‌گیری گسترش بی‌رویه شهرنشینی (مطالعه موردی: شهر گرگان)

گسترش بی‌رویه شهرنشینی نمایانگر یکی از تهدیدهای محیط‌زیستی مهم در دهه‌های اخیر است که چندین رویکرد در تجزیه و تحلیل این پدیده اتخاذ گردیده‌ است. به منظور توصیف الگوهای مختلف شهری و چگونگی تغییر آنها در طول زمان، به معیارهایی نیاز است تا بتوان به طور پیوسته تغییرات شهرها را بررسی و کمی‌سازی کرد. در این راستا، تصاویر سنجش از دور به همراه فنون همبستگی مکانی ابزاری مفید در پایش و ارزیابی محیط‌های ش...

full text

سنجش و تحلیل سطح سواد زیستمحیطی کشاورزان روستایی مطالعۀ موردی: روستاهای دهستان زوارم شهرستان شیروان

بروز معضلات زیست‌محیطی و روند فزایندۀ آن، موضوع بحث بسیاری از صاحب‌نظران است که در چارچوب دیدگاه سواد زیست‌محیطی‌ بررسی می‌شود. آنچه در این زمینه درخور توجه است، نقش و اثر کشاورزان روستایی در کاهش مشکلات زیست‌محیطی است؛ زیرا بخش زیادی از زمین‌ها در قلمرو ملی برای انجام فعالیت‌های کشاورزی در اختیار روستاییان است که در صورت نداشتن سواد زیست‌محیطی به‌لحاظ دانش، نگرش و رفتار، سبب صدمات زیست‌محیطی ج...

full text

گسترش افقی شهر و ظرفیت های موجود زمین (مورد: شهر یزد)

اگر توسعة پایدار شهری را کارآمدی اقتصادی، عدالت اجتماعی و حفظ محیط زیست بدانیم، یکی از شرط های مهم تحقق آن بهینه سازی بهره گیری از زمین شهری است. امروزه به این مهم در شهرهای ما و از جمله شهر یزد توجه چندانی نمی شود. از طرفی عرضة بیش از حد زمین و از سویی دیگر بهره برداری نادرست از آن موجب شده تا هکتارها زمین که از مناسب ترین تأسیسات و خدمات شهری برخوردار هستند به صورت بلااستفاده و غیر فعال باقی ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 39  issue 3

pages  91- 104

publication date 2013-09-23

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023