ابعاد و مولفه های توسعه اجتماعی در برنامه های پنجگانه توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی جمهوری اسلامی ایران

Authors

  • جغتایی, فائزه دانشگاه علوم بهزیستی و توان بخشی
  • زاهدی مازندرانی, محمد جواد دانشگاه پیام نور
  • موسوی, میرطاهر دانشگاه علوم بهزیستی و توان بخشی
Abstract:

مقدمه: مفهوم تغییر توأم با رشد همواره به اشکال گوناگون موردتوجه اندیشمندان علوم اجتماعی بوده است ولی توجه اختصاصی به مفهوم توسعه و برنامه‌ریزی جهت نیل به توسعه‌یافتگی از قرن بیستم تبدیل به هدفی ارزشمند برای اکثر کشورهای جهان شد که در راستای رسیدن به شاخصهای آن نامه ریزی توسعه صورت گرفته است این توجه از بعد از جنگ جهانی دوم و نیاز به بازسازی ویرانیهای ناشی از جنگ، همچنین استقلال کشورهای مستعمره سابق شدت بیشتری یافت. برنامه‌ریزی ابتدا در کشور شوروی سابق انجام می‌شد که به دلیل موفقیت‌آمیز بودن آن سایر کشورها کم‌وبیش اقدام به تدوین برنامه جامع و متمرکز (همراه با مداخله گسترده دولت در تمامی وسایل تولید کالا و خدمات) نمودند. کشور ایران با آغاز نخستین تجربه برنامه‌ریزی در سال 1948 از پیشگامان این امر محسوب می‌شود. در این راستا بعد از پیروزی انقلاب اسلامی پنج برنامه توسعه به اجرا درآمده است که این تحقیق به بررسی ابعاد و مؤلفه‌های توسعه اجتماعی موردتوجه قرار گرفته در این برنامه‌ها و سیر تحول و مقایسه آنها می‌پردازد. روش: این مطالعه از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و به روش تحلیل محتوای کیفی و کمی انجام گردید. با مطالعه اسنادی و مرور منابع، ابعاد و مؤلفه‌های اصلی و فرعی توسعه اجتماعی استخراج (هشت بعد اصلی و چهل‌وچهار زیرشاخه) شده و بر این اساس، متن اسناد برنامه‌های توسعه مورد تحلیل محتوا قرار گرفته و موادی از برنامه‌ها که با جدول ابعاد اصلی و زیرشاخه‌ها تطابق داشت در محیط اکسل تحلیل محتوای کمی شدند. یافته‌ها: در برنامه‌های توسعه پنج‌گانه توجه مشترکی به مؤلفه‌های "آموزش"، «حمایت و تأمین اجتماعی»، «حفاظت از محیط‌زیست»، «بهره‌برداری بهینه از منابع» و «علم‌گستری و فناوری» و «تعدیل شکاف مناطق محروم و برخوردار»شده است. برای مؤلفه‌های «عدالت جنسیتی»، «همبستگی و انسجام ملی»، «هم‌گرایی قومی-نژادی»، «کاهش واگرایی مذهبی»، «جوانان»، « سالمندان»، «سلامت و ثبات خانواده»، «امنیت اجتماعی» یا سیاست‌گذاری صورت نگرفته یا سیاستها مبهم و کلی بوده‌اند. بحث: با توجه به مقتضیات اجتماعی- فرهنگی جامعه ایران و روند رو به رشد آسیبهای اجتماعی، همچنین عدم دستیابی به جایگاه مناسب جهانی مبتنی بر سند چشم‌انداز، سیاست‌گذاری در برنامه‌های توسعه لازم است مورد بازبینی قرار گیرد و توجه بیشتر به مؤلفه‌های مغفول در اسناد توسعه راهگشا خواهد بود.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بازتاب توسعه اجتماعی در قوانین برنامه‏ های پنجگانه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران 1394-1368

توسعه‏ ی اجتماعی بدون شک فرایندی چند بعدی است و در برگیرنده‏ی زنجیره­ای از عوامل، شامل جنبه‏های سیاسی، اقتصادی ـ اجتماعی، فرهنگی و حقوقی است و نیز مجموعه‏ای از فعالیت‏های چند سطحی است که دولت و نهادها، جامعه‏ی مدنی و حتی اجتماع جهانی در آن نقش دارند. در این تحقیق به بررسی توسعه‏ی اجتماعی با تأکید بر دو بعد رفاهی و انسان‏گرایانه توسعه، در قوانین برنامه‏ی توسعه‏ی اول، دوم، سوم، چهارم و پنجم از سا...

full text

جستاری بر سیاست دانایی محوری در برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران

این مقاله با بیان ارکان چهارگانه و شاخص های اقتصاد دانایی محور، مصادیق مربوط به اقتصاد دانش را در قانون برنامه های توسعه جمهوری اسلامی ایران واکاوی کرده است. موضوعاتی نظیر تاریخچه تکوین و تحول مفهومی نظری توسعه دانش- محور و همچنین مولفه­های مفهومی نظری توسعه دانش- محور مورد بحث قرار گرفته و به کمک این دو معیار تاریخی و مفهومی جایگاه دانش محوری در برنامه های توسعه ایران مشخص شده است. یافته ها حا...

full text

جستاری بر سیاست دانایی محوری در برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران

این مقاله با بیان ارکان چهارگانه و شاخص های اقتصاد دانایی محور، مصادیق مربوط به اقتصاد دانش را در قانون برنامه های توسعه جمهوری اسلامی ایران واکاوی کرده است. موضوعاتی نظیر تاریخچه تکوین و تحول مفهومی نظری توسعه دانش- محور و همچنین مولفه­های مفهومی نظری توسعه دانش- محور مورد بحث قرار گرفته و به کمک این دو معیار تاریخی و مفهومی جایگاه دانش محوری در برنامه های توسعه ایران مشخص شده است. یافته ها حا...

full text

تحلیل گفتمان عدالت جنسیتی در لوایح و برنامه‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران

مقوله‌های «زن» و «عدالت جنسیتی» بسته به اینکه در چه حوزة گفتمانی قرار گرفته باشند، معانی و هویت‌های متفاوتی به‌خود می­گیرند که هریک به نوع خاصی از گفتمان بستگی دارند که به آن معنا و هستی بخشیده است. مقاله ‌حاضر، درصدد پاسخگویی به این پرسش است که دولت‌های بعد از انقلاب اساساً چه رویکردی به مقوله «عدالت‌ جنسیتی» داشته‌اند؟ این مطالعه، به بررسی عدالت جنسیتی در دولت‌های بعد از انقلاب پرداخته است که...

full text

تحلیل محتوای قوانین عمران روستایی در برنامه‏های توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران

هدف این تحقیق بررسی میزان همسویی قوانین برنامه‏های توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بعد از انقلاب با عمران روستایی است. برای بررسی این موضوع از تکنیک تحلیل محتوا استفاده شد. نتیجه تحلیل توصیفی مربوط به ذکر عبارت‌های عمران روستایی در قوانین برنامه‌ها نشان داد که در برنامه‌های اول تا پنجم به ترتیب 6‌، 13‌، 8‌، 15 و 8 مرتبه عبارت عمران روستایی ذکر شده است. میزان توجه به بعد اجتماعی عمران روستایی در...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 16  issue None

pages  55- 88

publication date 2017-03

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Keywords

No Keywords

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023