اتنوفارماکولوژی گیاهان دارویی جلگه دشتستان در منطقه زیرراه (توز) استان بوشهر

زمینه: دانش اتنوفارماکولوژی یک فرصت بی‌همتا را برای همکاری میان ‌رشته‌ای در بین پژوهشگران گیاهشناسی، فارماکولوژی، سم‌شناسی، شیمی، آنتروپولوژی و جامعه‌شناسی فراهم می‌آورد. هدف این پژوهش شناخت گیاهان دارویی است که به صورت سنتی در منطقه باستانی توز در جلگه زیرراه دشتستان کاربرد دارویی دارند. مواد و روش‌ها: داده‌های اتنوفارماکولوژیک گیاهان دارویی از 23 نفر آگاه بومی منطقه باستانی توز در جلگه زیرراه دشتستان به صورت مصاحبه حضوری گرداوری شده و شاخص‌های فراوانی نسبی ثبت (Relative Frequency of Citation) و شاخص اهمیت فرهنگی (Cultural Importance Index) برای هر گیاه دارویی محاسبه شد. یافته‌ها: به طور کلی 131 گونه گیاه دارویی در منطقه باستانی توز در جلگه زیر راه دشتستان استان بوشهر مربوط به 62 خانواده شناسایی گردید. گیاهان پنیرک (Malva sylvestris)،آویشن شیرازی (Zataria multiflora)، هلیله (Terminalia chebula)، زیره سبز (Cuminum cyminum)، رازیانه (Foenicum vulgare)، لعل بیابان (Olivera decumbens)، گل‌گاوزبان (Echium amoenum)، هلپه (Teucrium polium)، شاهدانه (Cannabis sativa) و خشخاش (Papaver somniferum) بالاترین اهمیت فرهنگی را در منطقه داشتند. گیاهان چشم‌بغیض (Ducrosia anethifolia Bioss)، سیاهدانه (Nigella sativa)، لگجی (Capparis spinosa) و گزنه (Urtica dioica) نیز دارای بالاترین فراوانی ثبت نسبی را از خود نشان دادند. شایع‌ترین کاربرد دارویی گیاهان به ترتیب برای بیماری‌های گوارشی، بیماری‌های زنان و زایمان و بیماری‌های پوستی بود. نتیجه‌گیری: تنوع گسترده‌ای از گیاهان دارویی در منطقه باستانی توز در جلگه زیرراه دشتستان، با همان کاربردهای درمانی که در طب سنتی ایران رایج بوده وجود دارد ولی مردم این منطقه شماری از گیاهان را برای درمان بیماری‌هایی به کار می‌برند که ویژه این منطقه است و پژوهش پیرامون این گیاهان دارویی می‌تواند آغازگر راهی برای کشف داروهای جدید در عرصه درمان باشد.