ارزیابی آسیب‌‌پذیری آبخوان دشت اشنویه با استفاده از مدل‌‌های دراستیک و سینتکس

افزایش روزافزون فعالیت‌‌های کشاورزی، صنعتی و توسعه شهری، باعث آلودگی و کاهش کیفیت منابع آب زیرزمینی در اکثر آبخوان‌‌ها شده است. این در حالی است که پاکسازی آب زیرزمینی پس از آلودگی بسیار پر هزینه و فرآیندی طولانی است و اغلب زمانی آلودگی تشخیص داده می‌‌شود که رفع آلودگی آبخوان تقریباً غیر ممکن است. یکی از روش‌‌های مناسب برای جلوگیری از آلودگی آب زیرزمینی، شناسایی مناطق آسیب‌‌پذیر آبخوان است. این پژوهش باهدف بررسی آسیب‌‌پذیری ذاتی آبخوان دشت اشنویه با استفاده از مدل‌‌های آسیب‌‌پذیری دراستیک و سینتکس انجام شد. برای تهیه هر دو مدل از هفت پارامتر هیدرولوژی و هیدروژئولوژی عمق تا سطح ایستابی، تغذیه خالص، محیط آبخوان، محیط خاک، تأثیر منطقه غیراشباع، هدایت هیدرولیکی و توپوگرافی استفاده شد. پس از تهیه لایه‌‌های هر یک از پارامترها در محیط جی‌‌ای‌‌اس، لایه‌‌ها باهم تلفیق شدند و نقشه نهایی آسیب-پذیری دشت تهیه گردید. برای حصول اطمینان از نتایج مدل‌‌های آسیب‌‌پذیری از داده‌‌های نیترات که در شهریور 1394 از 25 چاه کشاورزی برداشت‌شده بود استفاده شد. برای بهینه‌سازی و کارای بیشتر مدل‌‌ها، همبستگی بین هریک از پارامترها با مقادیر نیترات بررسی شد و طبق نتایج همبستگی و نظر کارشناسی وزن هر یک از پارامترهای مدل تغییر کرد و نقشه نهایی تهیه شد. مدل دراستیک‌‌اصلاحی همبستگی 3/76 درصد و مدل سینتکس‌‌اصلاحی همبستگی 56/67 درصد با مقادیر نیترات دارند. اندیس آسیب-پذیری دراستیک‌‌اصلاحی مقادیری بین 68 تا 191 و برای سینتکس‌‌اصلاحی 108 تا 224 به دست آمد. نتایج نشان داد که هر دو مدل دراستیک‌‌اصلاحی و سینتکس‌‌اصلاحی برای تعیین آسیب‌‌پذیری دشت اشنویه مناسب هستند و مدل دراستیک اصلاحی نسبت به مدل سینتکس اصلاحی نتایج بهتری را برای تعیین آسیب‌‌پذیری ذاتی این دشت نشان می‌‌دهد. براساس مدل‌‌های آسیب‌‌پذیری دراستیک و سینتکس مناطق مرکزی دشت داری بیشترین و مناطق جنوب غربی و حاشیه‌‌های دشت داری کمترین میزان پتانسیل آسیب‌‌پذیری است.