ارزیابی تطبیقی گستردگی شهری با تأکید بر تغییرات کاربری اراضی طی دورۀ زمانی 2016-1987 (مورد شناسی: شهرهای آمل و بابل)

Authors

  • حسین طهماسبی مقدم دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
  • زینب شاهرخی فر دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
Abstract:

پراکندگی ﺷﻬﺮی ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ دوم به‌صورت ﭘﺮاﻛﻨﺶ ﺷﻬﺮی ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺖ، ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎی ﻧﺎﮔﻮار زﻳﺎدی را ﺑﺮای ﺷﻬﺮﻫﺎ ﭘﺪﻳﺪ آورد. عمدۀ مشکلات شهرهای کشور، در‌هم‌تنیدگی کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی ناشی‌از گسترش افقی بی‌برنامه است. با وجود همۀ مشکلات، این واقعیت را نیز باید قبول کرد که گسترش افقی شهرها امری اجتناب‌ناپذیر است؛ ازاین‌رو در دهه‌‌های اخیر در ایران، گسترش شهرها به‌صورت نوعی معضل درآمده و لزوم توجه به مسائل شهری در قالب چارچوب علمی، اهمیت و ضرورت یافته است. پژوهش حاضر گسترش افقی یا اسپرال شهری را با استفاده از داده‌‌های وضع موجود و تاریخی سنجش از راه دور و با کمک مدل‌‌های آماری ساده که می‌‌توانند برروی ابعاد مختلف زمانی و مکانی (فضایی) به‌کار برده شوند، آنالیز کرده و مشخص کرد که رشد شهری کدام‌یک از شهرهای آمل و بابل (شهرهای استان مازندران) از نوع اسپرال بوده و روند آن در طی زمان و همچنین میزان آن در قطاع‌‌های مختلف شهری چگونه بوده است و کدام‌یک از این دو شهر بیش‌ترین تغییرات کاربری اراضی را در پیرامون خود داشته و در آینده مسیر این تغییرات به کدام جهت است؟ ابزار گردآوری داده‌‌ها، مبتنی‌بر اطلاعات اسنادی می‌باشد. با استفاده از نرم‌افزار IDIRSI و ARC MAP کاربری اراضی و روش طبقه‌بندی نظارت‌شده (Fuzzy artmap) استخراج، از مدل «کراس‌‌تب» برای میزان تغییرات انواع کاربری‌ها، از مدل «هلدرن» در راستای شناخت گسترش افقی و برای پیش‌‌بینی روند تغییرات کاربری اراضی برای افق زمانی سال 2026، از روش زنجیره‌ای «مارکوف» استفاده شده است. ارزیابی تصاویر ماهواره‌‌ای نشان می‌دهد که تغییرات کاربری اراضی ساخته‌شده در شهر آمل نسبت‌به شهر بابل بیشتر است. همچنین نتایج مدل «کراس‌‌تب» نشان می‌دهد که در شهر بابل در سال 2016، بیش‌ترین تغییرات کاربری در اراضی کشاورزی با 55.54 درصد و کمترین تغییرات در پهنۀ آبی با 2.32 درصد صورت گرفته است. درحالی‌که در شهر آمل بیش‌ترین تغییر در اراضی کشاورزی آبی، 66.97 درصد است. رشد فیزیکی و کالبدی شهرهای آمل و بابل نیز بیشتر بر اثر عامل جمعیت است که نتیجۀ آن کاهش تراکم ناخالص جمعیت و افزایش سرانۀ ناخالص زمین شهری و درنهایت گسترش افقی و بدقواره‌‌ بوده است. نتایج به‌دست‌آمده برای پیش‌‌بینی تغییرات اراضی نیز نشان می‌دهد که در شهر آمل باغات، ولی در شهر بابل اراضی کشاورزی آبی، بیش‌ترین تغییرات را خواهد داشت.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی تغییرات کاربری اراضی پارک ملی بمو طی سه دوره در بازه زمانی (2011-1987)

According to the National Park Bamoo protection, land use in and around the park area that have direct and indirect effects and impacts on the park. It is necessary to examine changes in the use and management plan appropriate to the region. To evaluate the quantitative and qualitative changes occurred in the national park Bamoo ecosystem and environmental conservation and management of this ar...

full text

سنجش فضایی گستردگی شهری با تأکید بر تغییرات کاربری اراضی با استفاده از تصاویر ماهواره ای چندزمانه (مطالعه موردی: ارومیه)

گستردگی شهری نوعی الگوی رشد شهر بدون توجه به عواقب و اثرات اقتصادی، اجتماعی و محیطی آن است. این رشد بیرونی در واقع به نوعی توسعه­ی شهری برمی­گردد که از نظر منتقدان باعث از بین رفتن زمین­های کشاورزی، تخریب فضاهای باز و سبز، اتلاف انرژی و تغییرات کاربری اراضی می­شود. روش‌های متعددی برای آشکارسازی تغییرات یک منطقه با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای وجود دارد که هر کدام دارای مزایا و محدودیت‌هایی هستن...

full text

آشکارسازی تغییرات سطح دریاچۀ مهارلو و کاربری اراضی اطراف آن طی دورۀ زمانی 1394-1381

آشکارسازی تغییرات سطح دریاچه­ها و تالاب­ها و اراضی اطراف آن­ها طی دوره­های زمانی معین یکی از راهکارهای دست­یابی به مدیریت پایدار دریاچه­ها و تالاب­ها است. در این پژوهش جهت پایش تغییرات سطح و کاربری اراضی اطراف دریاچۀ مهارلو از تصاویر ماهواره­ای لندست سال­های 1381 و 1394 با اعمال تصحیحات هندسی و اتمسفری بر روی آن­ها، استفاده شده است. برای تهیۀ تغییرات کاربری اراضی و نقشۀ شدت تغییرات از تکنیک­ تف...

full text

سنجش فضایی گستردگی شهری با تأکید بر تغییرات کاربری اراضی با استفاده از تصاویر ماهواره ای چندزمانه (مطالعه موردی: ارومیه)

گستردگی شهری نوعی الگوی رشد شهر بدون توجه به عواقب و اثرات اقتصادی، اجتماعی و محیطی آن است. این رشد بیرونی در واقع به نوعی توسعه­ی شهری برمی­گردد که از نظر منتقدان باعث از بین رفتن زمین­های کشاورزی، تخریب فضاهای باز و سبز، اتلاف انرژی و تغییرات کاربری اراضی می­شود. روش های متعددی برای آشکارسازی تغییرات یک منطقه با استفاده از تصاویر ماهواره ای وجود دارد که هر کدام دارای مزایا و محدودیت هایی هستن...

full text

تحلیل و ارزیابی وضعیت کاربری اراضی شهری با تأکید بر پایداری کاربری مسکونی (مورد مطالعه: شهر سامان)

        امروزه جهت ارائه تصویری گویا ازنظر سیمای شهری و هم­چنین تخصیص فضای شهری به کاربردهای مختلف موردنیاز در طی زمان و در جهت رسیدن به اهداف توسعه‌ی شهری ارزیابی چگونگی کاربری اراضی شهری امر مهمی به شمار می‌رود چراکه نشان‌دهنده نقاط قوت و ضعف در کمیت و کیفیت کاربری اراضی شهری می‌باشد، مطالعه دیدگاه‌های مختلف در مورد کاربری اراضی شهری نشان می‌دهد که دیدگاه توسعه پایدار به کاربری اراضی از اهمیت...

full text

سنجش گستردگی شهری و تأثیر آن بر تغییرات کاربری اراضی با استفاده ازRS و GIS، نمونه موردی: شهر کرج طی دوره 1391-1363

رشد شتابان شهرنشینی طی چهار دهه اخیر سبب شده است که فضای فیزیکی- کالبدی شهرها گسترش یافته و زمین‌های پیرامونی خود را که اغلب اراضی کشاورزی مرغوب و باغات می‌باشند را از بین ببرد و در بافت و کالبد خود قرار دهند. گسترش تدریجی کالبد شهر به پیرامون و دست‌اندازی شهر به اراضی کشاورزی و باغات، محدودیت‌ها و زیان‌های زیست‌محیطی خاص خود را تحمیل می‌کند. با توجه به اینکه ارزیابی روند گستردگی شهری و آگاهی ا...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 8  issue 27

pages  149- 166

publication date 2018-06-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023