ارزیابی تناسب اراضی منطقه هشترود با فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی برای تیپ بهره وری نخود آبی

Authors

Abstract:

سابقه و هدف: ارزیابی تناسب اراضی با دستورالعمل فائو معمول‌ترین رویکرد برای ارزیابی اراضی بوده که مبتنی بر پارامترهای بیوفیزیکی و پارامترهای اقتصادی-‌اجتماعی اراضی است. فائو برای ارزیابی و تهیه نقشه‌های تناسب از شیوه بولین استفاده می‌کند که توسط عده‌ای از محققین ارزیابی مورد نقد و انتقاد قرار گرفته است چرا که طبیعت پیوسته خاک و عدم قطعیت در اندازه‌گیری‌ها را در نظر نمی‌گیرد، بنابراین برای چیره شدن بر مشکلات ابهام در تعریف و سایر عدم قطعیت‌ها روش فازی پیشنهاد شده‌است. فرآیند تحلیل سلسله مراتبی نیز ضرایب وزنی مورد نیاز برای ارزیابی تناسب اراضی را با کمک ماتریس ارجحیت برای همه معیارهای موثر با استفاده از مقایسات جفتی با ضرایب الویت قابل تغییر محاسبه و نظرات کارشناسی را وارد مدل می‌کند. نهایتا تناسب اراضی استنتاج شده با روش تلفیقی فازی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی نه‌تنها وابسته به توابع عضویت فازی بوده بلکه وابسته به وزن اختصاص یافته به همه ویژگی‌ها است. این مقاله از روش فرآیند سلسله مراتبی فازی برای ارزیابی تناسب اراضی استفاده می‌کند و فرصتی برای مدل‌سازی تولید نخود آبی در یک مطالعه موردی شهرستان هشترود (جنوب استان آذربایجان شرقی) می‌باشد. مواد و روش‌ها: داده‌های مورفولوژیکی و آزمایشگاهی از 29 خاکرخ در مزارع نخود شهرستان هشترود جمع‌آوری شد. ویژگی‌های خاک و زمین‌نما بر اساس بررسی منابع و میزان وزن‌های ارایه شده بر اساس نظرات کارشناسی انتخاب گردید. برای ارزیابی تناسب اراضی در مرحله اول ساختار سلسله مراتبی تشکیل گردید. در مرحله دوم مقادیر ویژگی‌های اراضی انتخاب شده به‌وسیله توابع عضویت متقارن و نامتقارن فازی‌سازی شدند. در مرحله سوم اثرات متقابل و ارزش مربوط به هر ویژگی برآورد شد. وزن‌ها از مقایسه‌های جفتی روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی بر اساس نظرات کارشناسی به‌دست آمد. در مرحله چهارم لایه‌های وزن‌دار با تابع مربوطه تشکیل گردید. نهایتا تناسب اراضی با ترکیب لایه‌های وزن‌دار اراضی تعیین گردید. برای سنجش صحت مدل ارزیابی نیز از تطابق و عدم تطابق بین نقشه تناسب اراضی و تولید واقعی استفاده شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که هیچ نقطه‌ای در منطقه مورد مطالعه با توابع عضویت پیوسته برابر یک (کاملا متناسب) ارزیابی نشد. در این روش توابع عضویت برای برخی از ویژگی‌های موثر در تولید نخود آبی برابر یک است، با این حال تناسب نهایی علاوه بر اینکه به مقادیر توابع عضویت وابسته است به وزن‌های اختصاص داده شده به هر ویژگی با روش فرآیند سلسله مراتبی نیز بستگی دارد. همچنین نتایج موید این مطلب است که اغلب منطقه مطالعاتی (2/62 درصد) با توابع عضویت مربوطه در کلاس‌های تناسب 6/0 تا 7/0 طبقه‌بندی شدند. ظرفیت تبادل کاتیونی (179/0)، ظرفیت نگهداری آب در دسترس (161/0) و کربنات کلسیم (143/0) وزن بیشتری نسبت به سایر معیارها اخذ نمودند، بنابراین به‌عنوان مهم‌ترین معیارها در تناسب اراضی منطقه محسوب می‌شوند. تطابق بین نقشه تناسب اراضی و تولید واقعی نیز 7/76 درصد است که نشان‌دهنده کارایی بالای مدل بوده و روش مورد استفاده نتایج دقیقی را به دلیل اینکه موارد نامشخص را در ارتباط با شرایط مرزی معیارها مورد خطاب قرار می‌دهد، ارایه می‌کند و اثرات ویژگی‌هایی را که ارزش نزدیک به مرزهای کلاس تناسب مورد نظر دارند را محاسبه می‌نماید.نتیجه‌گیری: روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی به دلیل تطابق با بسیاری از ویژگی‌های خاکی اراضی می‌تواند یک توزیع قابل درک از مقادیر تناسب اراضی ارائه نماید.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

ارزیابی تناسب اراضی به روش‌های فازی شبیه‌سازی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی برای گندم آبی

انتخاب روش مناسب  برای تعیین تناسب اراضی برای تعیین کلاس­ها و تحت کلاس­های تناسب اراضی تحت کشت گندم امری ضروری است. هدف از این تحقیق تعیین اثر کمی خصوصیات اراضی بر تولید گندم آبی با استفاده از منطق فازی شبیه سازی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی است. این تحقیق در جنوب غرب ایران، دشت عقیلی شهرستان گتوند از استان خوزستان انجام گردید. روش تحقیق با استفاده از مقایسه عملکرد گندم آبی با شاخص­های بدست...

full text

ارزیابی تناسب اراضی به روش های فازی شبیه سازی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی برای گندم آبی

انتخاب روش مناسب  برای تعیین تناسب اراضی برای تعیین کلاس­ها و تحت کلاس­های تناسب اراضی تحت کشت گندم امری ضروری است. هدف از این تحقیق تعیین اثر کمی خصوصیات اراضی بر تولید گندم آبی با استفاده از منطق فازی شبیه سازی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی است. این تحقیق در جنوب غرب ایران، دشت عقیلی شهرستان گتوند از استان خوزستان انجام گردید. روش تحقیق با استفاده از مقایسه عملکرد گندم آبی با شاخص­های بدست...

full text

مقایسه روش فائو و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) برای ارزیابی تناسب اراضی برای گندم دیم در منطقه کوهین

بهره‌برداری از اراضی در نتیجه‌ی افزایش جمعیت، در سطح وسیعی افزایش یافته است. به همین روی لازم است در جهت استفاده بهینه و پایدار اراضی و تثبیت عملکرد، اراضی در راستای استعداد خود مورد بهره‌برداری قرار گیرند. از آنجایی که ارزیابی تناسب اراضی مسئله‌ای چند عاملی است، انجام آن نیاز به تکنیکی دارد تا عوامل را همزمان ارزیابی کند. در این راستا می‌توان از مدل‌های تصمیم‌گیری چند معیاره از جمله تحلیل سلسل...

full text

بررسی کارایی نظریه مجموعه های فازی در ارزیابی تناسب اراضی برای گندم آبی در استان قزوین با استفاده از روشهای فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و رگرسیون چند متغیره

در این تحقیق، به منظور بررسی کارایی روش فازی در ارزیابی تناسب اراضی، از روشهای فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و رگرسیون چند متغیره استفاده شده و نتایج حاصل از روش فازی، با نتایج روش پارامتریک، مورد مقایسه قرار گرفته است. هم بستگی بین شاخص اراضی و عملکرد مشاهده شده در سطح منطقه، برای روش مبتنی بر نظریه مجموعه های فازی با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (91/0r =) و روش رگرسیون چند متغیره (88/...

full text

ارزیابی تناسب اراضی با استفاده از تکنیک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در منطقه زرین شهر و مبارکه (اصفهان)

این مطالعه به منظور بررسی تناسب اراضی منطقه زرین­شهر و مبارکه واقع در غرب اصفهان به روش تکنیک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) برای کاربری­های مهم منطقه انجام گرفت. برای انجام ارزیابی، ابتدا ساختار سلسله مراتبی متشکل از هدف، معیار، زیرمعیار و گزینه ایجاد شد. هدف، تعیین اولویت کاربری در هر واحد اراضی (32 واحد)، معیارها شامل تناسب خاک، تناسب اقلیم، سودآوری ناخالص، فاصله تا بازار فروش، دسترسی به شبک...

full text

مقایسه روش فائو و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (ahp) برای ارزیابی تناسب اراضی برای گندم دیم در منطقه کوهین

بهره برداری از اراضی در نتیجه ی افزایش جمعیت، در سطح وسیعی افزایش یافته است. به همین روی لازم است در جهت استفاده بهینه و پایدار اراضی و تثبیت عملکرد، اراضی در راستای استعداد خود مورد بهره برداری قرار گیرند. از آنجایی که ارزیابی تناسب اراضی مسئله ای چند عاملی است، انجام آن نیاز به تکنیکی دارد تا عوامل را همزمان ارزیابی کند. در این راستا می توان از مدل های تصمیم گیری چند معیاره از جمله تحلیل سلسل...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 7  issue 3

pages  153- 166

publication date 2017-11-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023