ارزیابی نقشۀ حساسیت نسبت به فرسایش بر اساس روش تصمیم‌گیری درختی (مطالعۀ موردی: حوضۀ آبریز سمنان)

author

  • خلیل رضایی استادیار، گروه آموزشی زمین شناسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
Abstract:

امروزه، فرسایش خاک به یکی از بزرگ‌ترین معضل‌های کشور به‌ویژه در نواحی خشک و نیمه‌خشک از‌جمله سمنان تبدیل شده است. روش‌های مطالعه و ارزیابی متنوعی برای محاسبۀ فرسایش خاک و مقابله با آن وجود دارند و بکارگیری روشی سریع و مقرون‌به‌صرفه برای ارزیابی مناطق مستعد به فرسایش به‌منظور توصیف و پایش فرایند کنترل فرسایش ضروری و حیاتی است. در مطالعۀ حاضر، یکی از روش‌های سنجش از دور برای توصیف شیوۀ توزیع تعدادی از عوامل مؤثر در کنترل فرسایش در حوضۀ آبریز سمنان استفاده شده است. این حوضۀ آبریز در شمال دشت کویر و دامنه‌های جنوبی رشته‌کوههای البرز قرار دارد و به علت شرایط آب‌و‌هوایی، فرایند فرسایش جزو مسائل مهم محیط طبیعی آن است. توپوگرافی، کاربری اراضی، تراکم پوشش گیاهی، ویژگی‌های خاک و داده‌های مؤثر آب‌و‌هوایی برای مشخص‌کردن حساسیت نسبت به فرسایش و تهیۀ نقشۀ پایۀ اقدام‌های حفاظت آب و خاک استفاده شدند. روش تصمیم‌گیری درختی برای جمع‌کردن و ترکیب وزن شاخص‌های کنترل فرسایش استفاده شد. وزن های اختصاص‌یافته به هر یک از واحدهای فضایی، میزان حساسیت به فرسایش را بیان می‌کند. سه نقشه از سه ترکیب متفاوت عوامل کنترلی فرسایش در منطقۀ مطالعه‌شده استخراج شدند و برای بهینه‌کردن ارزیابی کیفی حساسیت نسبت به، هر یک از ترکیبات ایجاد‌شده بسته به توزیع شاخص‌های دربرگیرندۀ فرایند فرسایشی بحث ‌و ‌ارزیابی شدند. در این منطقه، حساسیت نسبت به فرسایش خاک به‌طور عمده با پوشش گیاهی مرتبط است و پیش‌بینی می‌شود بخش‌هی جنوبی و جنوب‌شرقی منطقه به علت فقر پوشش گیاهی با افزایش میزان فرسایش همراه شوند. مساحت کلاس حساسیت زیاد فرسایش در هر سه نقشۀ الگوسازی‌شده بیش از 75 درصد و برای داده‌های مشاهده‌ای نیز این مساحت در هر سه نقشه بیش از 71 درصد است. نتایج ارزیابی نشان می‌دهند در هر سه نقشه، همبستگی بیش از 99 درصد بین داده‌های حاصل از الگوسازی و داده‌های آزمون وجود دارد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تحلیل متغیرهای محیطی به منظورتهیۀ نقشۀ حساسیت فرسایش خندقی در حوضۀ طرود با روش شواهد وزن قطعی

فرسایش خندقی یکی از فرآیندهای فرسایندۀ سطح زمین است که عمدتاً باعث تغییر شکل سطح زمین و ایجاد خسارت شدید محیطی و اقتصادی می­گردد. هدف از این پژوهش مدل­سازی بین متغیرهای ­محیطی مؤثر در فرسایش خندقی موجود در منطقۀ مطالعاتی و تهیۀ نقشۀ حساسیت فرسایش خندقی با روش داده محور شواهد وزن قطعی در حوضۀ طرود که دارای حساسیت بالایی نسبت به فرسایش خندقی است، می­باشد. در ابتدا نقشۀ پراکنش خندق­ها با استفاده از...

full text

ارزیابی اثر تغییر اقلیم و تغییر کاربری اراضی بر فرسایش خاک (مطالعۀ موردی: حوضۀ آبخیز کندران)

تغییرات جهانی اقلیم و کاربری اراضی می‏تواند به‌شدت بر میزان فرسایش و توانایی خاک برای حفظ کشاورزی و به تبع آن، بر امنیت غذایی منطقه‏ای یا جهانی تأثیر بگذارد. هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی اثر تغییر اقلیم و تغییرات کاربری اراضی بر فرسایش با استفاده از مدل RUSLE است. از این‌رو، تغییرات آب و هوایی براساس دو سناریوی تغییر اقلیم RCP2.6 و RCP8.5 با استفاده از مدل آماری برای دوره‏های 2016-2030 و 2031-205...

full text

اولویت‌بندی سیل‌خیزی واحدهای هیدرولوژیک مطالعۀ موردی: حوضۀ آبریز پل شاه

تعیین پتانسیل سیل‌خیزی حوضه‌های آبخیز و اولویت‌بندی زیرحوضه‌ها، یکی از مهم‌ترین اقدامات در مطالعات آمایش سرزمین محسوب می‌شود. در تحقیق حاضر اولویت‌بندی پتانسیل سیل‌خیزی زیرحوضه‌ها در آبخیز پل‌شاه در استان کرمانشاه انجام شد. بدین منظور ابتدا داده‌ها و لایه‌های مختلف از قبیل کاربری اراضی، اقلیم و هیدروگراف سیلاب و بارش متناظر منطقه مطالعاتی تهیه گردید. سپس با کنترل داده‌های متناظر بارش و سیلاب، د...

full text

ارزیابی عوامل مؤثر بر مخاطرات سیلاب و تهیۀ نقشۀ حساسیت و احتمال وقوع آن با استفاده از مدل آنتروپی شانون (مطالعۀ موردی: حوضۀ آبخیز رودخانۀ فیروزآباد)

    در بین مخاطرات طبیعی، سیلاب اهمیت زیادی دارد. یکی از راه‌های اصلی کاهش خطرات ناشی از سیل، تهیۀ نقشه‌های حساسیت به وقوع سیل است. در این تحقیق از مدل آنتروپی شانون برای تهیۀ نقشه‌های حساسیت به وقوع سیل استفاده شد. ابتدا 34 نقطۀ سیلابی حوضۀ آبخیز فیروزآباد انتخاب شد و سپس این 34 نقطه به دو گروه طبقه‌بندی شدند که 22 نقطه، 65 درصد از موقعیت نقاط برای آموزش و مدلسازی و 12 نقطه، 35 درصد از موقعیت ...

full text

ارزیابی حساسیت زمین نسبت به فرسایش خندقی با تکنیک داده‌کاوی گروهی (مطالعه موردی: حوضه شاهرود)

در ابتدا نقشه پراکنش خندق با استفاده از عملیات میدانی گسترده و تفسیر عکس‌های هوایی تهیه گردید و از تعداد 172 خندق 70 درصد (121 خندق) به منظور مدل‌سازی و 30 درصد (51 خندق) به منظور صحت‌سنجی مورد استفاده قرار گرفت. در گام بعد، برای انتخاب پارامترها، پس از شناسایی اولیه آنها، تست هم خطی با استفاده از شاخص‌های ضریب تحمل و عامل تورم واریانس بین پارامترها انجام و پارامترهایی که دارای هم‌خطی بودن به ع...

full text

کاربرد تئوری کوپلا جهت ارزیابی عملکرد مدل هیدرولوژیکی IHACRES (مطالعۀ موردی: حوضۀ آبریز طالقان)

شرط اصلی استفاده از یک مدل هیدرولوژیک در یک حوضۀ آبخیز، ارزیابی عملکرد آن مدل است. در تمام معیارهای معمول در هیدرولوژی از جمله ضریب ناش- ساتکلیف (E)، ضریب همبستگی (R)، مجذور میانگین مربعات خطا (RMSE) و شاخص تطابق (d) به مقایسۀ خروجی مدل با داده‌های مشاهده‌ای پرداخته می‌شود و از توزیع احتمالاتی خروجی مدل و رابطۀ آن با توزیع مقادیر ورودی غفلت می‌شود. این مسئله به‌ویژه زمانی که هدف، استفاده از خرو...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 34  issue 1

pages  47- 66

publication date 2018-05-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023