برآورد فرسایش خندقی بر پایة معادلات REGEM و اصلاح ضرایب آن‌ در استان اردبیل

خندق­های کوچک به دلیل تراکم زیاد در واحد سطح، یکی از مهمترین عوامل تلفات خاک و آب به ویژه در اراضی کشاورزی است. در این پژوهش با انتخاب 81 خندق کوچک در سه حوزه آبخیز از منطقه اُرتاداغ، ملااحمد و سرچم در استان اردبیل، ابعاد خندق­ها با فاصله یک سال تعیین و تغییر طول، عرض متوسط، عمق و حجم آن­ها ثبت گردید. همچنین ابعاد خندق­ها با استفاده از مدل REGEM با فاصله زمانی یک سال برآورد شد و همبستگی بین مقادیر مشاهده شده و برآورد شده بررسی گردید. به منظور اصلاح و بهینه­سازی مدل برای مناطق مورد مطالعه، با استفاده از مدل­های رگرسیونی، روابط مدل اصلاح شد و مجددا برای برآورد ابعاد خندق­ها و تغییرات آن در طول یک سال مورد ارزیابی قرار گرفت. برای اصلاح مدل از پارامترهای تنش برشی بحرانی و عامل فرسایش خاک مدل REGEM برای برآورد ابعاد خندق شامل طول، عرض متوسط و عمق متوسط استفاده شد. نتایج نشان داد مدل REGEM تنها در منطقه سرچم کارایی لازم را در برآورد فرسایش خندقی داشت و میزان ضریب همبستگی برآورد آن با تغییر حجم اندازه­گیری شده خندق­ها برابر با 66/0 به دست آمد. در حالی که برآورد ابعاد خندق­ها با مدل REGEM اصلاح شده، در هر سه منطقه همبستگی معنی­دار با مقادیر اندازه­گیری شده داشت. همبستگی تغییر حجم خندق­ها بین مقادیر اندازه­گیری شده و برآورد شده با مدل اصلاح شده برای اُرتاداغ، ملا احمد و سرچم به ترتیب 76/0، 67/0 و 78/0 تعیین گردید. بنابراین برای کاربرد مدل در مناطق دیگر نیاز به تصحیح مدل متناسب با شرایط منطقه می­باشد.