بررسی آثارِ تخریبی و پتانسیل‌های استفاده از آتش به عنوان ابزار مدیریتی پوشش گیاهی مراتع نیمه‌استپی

author

  • پژمان طهماسبی استادیار گروه مرتع و آبخیزداری دانشکدة منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه شهرکرد
Abstract:

آتش در مراتع مناطق نیمه‌استپی استان چهارمحال و بختیاری، با توجه به تکرار وقوع و وسعتی که در بر می‌گیرد، یکی از مهم‌ترین عواملی است که ترکیب، تنوع، ساختار، و عملکرد جوامع گیاهی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این مطالعه، با هدف بررسی تأثیر آتش‌سوزی‌های سال‌های 1385، 1387، و 1388 بر ترکیب، تنوع، و چگونگی احیای گونه‌‌های گیاهی و انتخاب دام، در مراتع نیمه‌استپی منطقة کرسنگ استان چهارمحال و بختیاری انجام گرفته است و به دنبال اثبات این موضوع است که آیا، با توجه به شرایط حاکم بر مناطق نیمه‌استپی، می‌توان از آتش به عنوان ابزاری مدیریتی استفاده کرد یا خیر؟ در آتش‌سوزی‌‌های رخ‌داده، در سال‌های مختلف، مناطق حریق و شاهد مشخص و در هر یک از این مناطقْ یک ترانسکت 200 متر‌ مربعی به شکل تصادفی- سیستماتیک مستقر شد. در طول هر ترانسکت، با استفاده از پلات‌های دو متر مربعی، درصد پوشش گونه‌ها، تعداد گونه‌‌های احیاشده بعد از آتش‌سوزی، و تعداد گونه‌‌های چراشده اندازه‌گیری شد. به‌ترتیب، از مقیاس‌بندی چندبُعدی غیرِ متریک و تجزیة واریانس دوطرفه برای بررسی اثر آتش‌سوزی بر ترکیب و تنوع و انتخاب دام استفاده شد. نتایج نشان داد در مناطقی که در سال‌های 1387 و 1388 آتش‌سوزی رخ داده اختلاف معنی‌داری در ترکیب و تنوع پوشش گیاهی در بین مناطق حریق و شاهدِ وجود دارد، ولی این اختلاف در منطقه‌ای که در سال 1385 آتش گرفت وجود ندارد. این موضوع نشان می‌دهد احیای پوشش گیاهی پس از یک دورة چهارساله ممکن خواهد بود. اکثر گونه‌های گندمی، نظیر Agropyron repens و Bromus tomentellus، در سالِ اولِ پس از آتش‌سوزی، به‌ترتیب، 90 و 80 درصد پایه‌‌های سوختة خود را احیا کردند، در حالی که گونه‌‌های بوته‌ای، نظیر Astragalus adscendens و Astragalus susianus، فقط قادر بودند، به‌ترتیب، 60 و 40 درصد پایه‌‌های سوختة خود را احیا کنند. همچنین، نتایج نشان داد در مناطقی که در سال‌های 1387 و 1388 آتش‌سوزی رخ داده دامْ گونه‌های مناطق حریق را به شکل معنی‌داری بیش از مناطق شاهد انتخاب کرد، در حالی که این اختلاف برای منطقه‌ای که بیش از 4 سال از آتش‌سوزی آن می‌گذرد معنی‌دار نبود. اگرچه بعد از یک دورة کوتاه، ترکیب و تنوع پوشش گیاهی به شرایط اولیة خود بازگشت و آتش به جایگزینی علفزار به جای یک بوته‌زار منجر شد و این موضوع باعث افزایش انتخاب دام و احتمالاً عملکرد آن در این منطقه شد، پیشنهاد دادن آتش، به عنوان ابزاری مدیریتی، باید در چارچوب مدیریت کلی مرتع قرار گیرد و استفادة صرف از آن، بدون مدیریت دام و مدیریت انسان در مراتع نیمه‌استپی، به شکست خواهد انجامید.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی آثارِ تخریبی و پتانسیل های استفاده از آتش به عنوان ابزار مدیریتی پوشش گیاهی مراتع نیمه استپی

آتش در مراتع مناطق نیمه استپی استان چهارمحال و بختیاری، با توجه به تکرار وقوع و وسعتی که در بر می گیرد، یکی از مهم ترین عواملی است که ترکیب، تنوع، ساختار، و عملکرد جوامع گیاهی را تحت تأثیر قرار می دهد. این مطالعه، با هدف بررسی تأثیر آتش سوزی های سال های 1385، 1387، و 1388 بر ترکیب، تنوع، و چگونگی احیای گونه های گیاهی و انتخاب دام، در مراتع نیمه استپی منطقة کرسنگ استان چهارمحال و بختیاری انجام گ...

full text

تأثیر آتش سوزی پوشش گیاهی بر برخی از ویژگی‌های خاک در مراتع پارک ملی بمو شیراز

آتش­سوزی از جمله عوامل اکولوژیک مؤثر بر توسعه و تکامل جوامع گیاهی به خصوص در مناطق خشک و نیمه­خشک می­باشد. آگاهی از اثرات آتش­سوزی بر جنبه­های مختلف یک اکوسیستم به ویژه خاک، جهت مدیریت مراتع پس از آتش­سوزی اهمیت دارد. تحقیق حاضر در دو رویشگاه مرتعی با تیپ­های گیاهی متفاوت در پارک ملی بمو شیراز که آتش­سوزی با فواصل زمانی معین (شاهد یا بدون آتش­سـوزی، آتش­سوزی یک ساله و آتش­سوزی 5 ساله) صورت گرفت...

full text

بررسی آثار تخریبی استفاده از فناوری انرژی‌های تجدیدپذیر بر محیط‌زیست

تولید و مصرف انرژی، هر دو چالش‌هایی را برای محیط‌زیست فراهم کرده و بسته به نوع تولید یا مصرف اثرات تخریبی بر محیط‌زیست جانوری، گیاهی و یا انسانی می‌گذارد. یکی از راهکارهای کاهش این آثار تخریبی، استفاده از انرژی‌های نو و تجدیدپذیر است. در این مقاله، بررسی آثار و عوامل تخریب محیط‌زیست توسط نیروگاه‌ها و صنایع وابسته به انرژی‌های تجدیدپذیر شامل انرژی خورشیدی، بادی، زمین‌گرمایی، آبی و زیست‌توده مورد...

full text

بررسی تغییرات درصد پوشش گیاهی مراتع با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای در منطقه سمیرم اصفهان

The objective of the present study was to investigate the pasture vegetation changes using satellite data in Semirom, Isfahan province. This study was conducted in 2004 as a wet year and 2009 as a dry year. The WiFS and AWiFS satellite images were acquired and used for the year 2004 and 2009, respectively. First, the vegetation percentage was simultaneously measured in the two years. Then, cons...

full text

استفاده ی کاربردی از فناوری اینترنت به عنوان ابزار تحقیق

تار جهانگستر وب1‹WWW› انقلابی دردسترسی افراد درسراسر جهان به اطلاعات پدید آورده است.این شبکه جهانی امکانات جدیدی را در زمینه دستیابی به منابع کتابخانه های دیجیتالی ،توزیع وبازیابی اطلاعات عمومی وتخصصی ،آموزش،تجارت،سرگرمی ،دولت وبهداشت وسلامتی مهیا نمده است .مقاله حاضر به معرفی ابزارهایی می پردازد که می توانند درشناسایی وبازیابی سریع منابع اطلاعاتی مختلف برای انجام تحقیقات پیرامون موضوع های تخصص...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 66  issue 2

pages  287- 298

publication date 2013-06-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023