بررسی اثر باکتری اسپوروسارسینا پاستوری و نوع محیط کشت بر رسوب زیستی کربنات کلسیم و کنترل فرسایش بادی خاک شنی استان خوزستان

فرسایش بادی و انتقال رسوب حمل شده تهدیدی جدی برای اراضی کشاورزی، محیط زیست، آلودگی هوا و سلامت انسان یکی از مشکلات اساسی در ایران و بخصوص استان خوزستان است. هدف از این مطالعه بررسی کارایی باکتری اسپوروسارسینا پاستوری (Sporosarcina pasteurii) در کنترل فرسایش بادی در محیط کشت Tryptic Soy Broth (TSB) و ملاس نیشکر بود. بدین منظور، محیط کشت باکتری و اثر گذشت زمان در پیشبرد آزمایش در نمونه خاک شنی از منطقه حمیدیه در دشت آزادگان استان خوزستان بررسی شد. تیمارهای آزمایشی شامل ملاس نیشکر (10 درصد) و TSB به‌عنوان محیط کشت باکتری و محلول اوره (2 درصد) و کلرید کلسیم به‌عنوان مایه‌تلقیح بود. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی و در 3 تکرار انجام شد. پس از گذشت زمان 7، 15 و 30 روز، غلظت کربنات کلسیم، مقاومت به فروروی و فرسایش-پذیری نمونه‌ها به کمک تونل باد بررسی شد. نتایج نشان داد از میان تیمارهای مختلف بیشترین غلظت کربنات کلسیم در تیمار ملاس همراه با باکتری مشاهده شد به‌طوری‌که درصد کربنات کلسیم نمونه شن را 52 درصد افزایش داد. بیشترین مقاومت به فروروی مربوط به تیمار کاربرد ملاس بود که سبب افزایش 1000 برابری مقاومت به فروروی شد. با گذشت زمان، مقاومت به فروروی و درصد کربنات کلسیم تجمع یافته در خاک، افزایش معنی‌دار در سطح 5 درصد بر‌اساس آزمون LSD نشان داد. بررسی فرسایش‌پذیری نمونه‌های منتخب در تونل باد با میانگین سرعت باد 16 متر بر ثانیه نشان داد که مقدار فرسایش در خاک شنی شاهد از 52 درصد به صفر کاهش یافت و باعث کاهش 100 درصدی فرسایش شد. نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش نشان‌دهنده‌ی نقش قابل‌توجه ملاس در کاهش فرسایش‌پذیری خاک شنی و افزایش مقاومت فروروی بود. بنابراین، استفاده از این ماده برای تثبیت شن‌های روان پیشنهاد می‌شود.