بررسی اثر شاخص خاک بر پتانسیل بیابان‌زایی مخروط‌افکنه‌ها با کاربرد روش AHP-VIKOR، مطالعه موردی: بخش جنوبی حوزه‏ آبخیز رودخانه‏ شور

بررسی روند بیابان‌زایی مستلزم درک پدیده‏هایی است که هم به­طور منفرد و هم در کنش و واکنش با یکدیگر در یک ناحیه تغییراتی را به‌وجود آورده‏‌اند که این تغییرات منجر به بیابان‌زایی و تخریب اراضی شده است. به‌­منظور بررسی اثر معیار خاک­شناسی بر پتانسیل بیابان‌زایی مخروط‌افکنه‌­ها در بخش جنوبی حوزه آبخیز رودخانه شور، نخست اقدام به تهیه نقشه طبقات شیب، کاربری اراضی و زمین‌شناسی کاربردی با هدف ایجاد واحدهای همگن و تعیین خصوصیات خاک شد، به­طوری­که از طریق روی­هم قرار دادن و تقاطع این نقشه‏ها با لایه شبکه­ای ایجاد شده به‌­وسیله برنامه جانبی ET GeoWizards در نرم‌­افزار ArcGIS 10.3، نقشه واحدهای کاری حاصل شد. در این تحقیق، سه شاخص حساسیت­پذیری نسبت به فرسایش، شوری و نفوذپذیری خاک در نظر گرفته شد که در نهایت هر یک به‌صورت نقشه‏ای طبقه‏بندی شده، ارائه شدند. سپس اقدام به محاسبه وزن معیارها و نیز نسبت سازگاری با کاربرد روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی شد و از شاخص ویکور به‌منظور تعیین پتانسیل و اولویت‌بندی گزینه‌­ها استفاده شد. بر اساس نتایج به‌­دست آمده، دامنه تغییرات شاخص ویکور در گزینه­‌ها مبتنی بر روش AHP-VIKOR از 0.002 تا 1.000 متغیر است. واحدهای V1 و V10 به‌ترتیب با دارا بودن شاخص­های ویکور 1.000 و 0.002، بیشینه و کمینه پتانسیل بیابان‌زایی را به خود اختصاص داده­اند. نتایج حاصل از پهنه­‌بندی منطقه تحقیق نشان­‌دهنده حضور دو طبقه کم (I) و خیلی زیاد (IV) در پهنه‌‏بندی شدت یا پتانسیل بیابان‌زایی مخروط‌افکنه‌­ها است، به‌­طوری­که 74.18 درصد منطقه (معادل 4245.77 هکتار) دارای پتانسیل بیابان‌زایی کم و 25.82 درصد (معادل 1477.67 هکتار) دارای پتانسیل بیابان‌زایی خیلی زیاد است.