بررسی تاثیر تغییر کاربری اراضی بر رواناب و فرسایش خاک با استفاده از شبیه‌سازی باران در منطقه حیران اردبیل

Authors

  • الناز آذرتاج کارشناس ارشد آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی
  • علی اصغری دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی
  • علی رسول‌‎زاده دانشیار، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی
Abstract:

آب و خاک از گران‌­بهاترین منابع ملی کشور هستند. متأسفانه در دهه اخیر، در اثر تغییر کاربری اراضی و تخریب پوشش­ گیاهی، قسمت اعظم نزولات تبدیل به رواناب شده، علاوه بر هدر­رفت این منبع حیاتی، با ایجاد سیلاب­‌های عظیم، باعث خسارات مالی و جانی فراوان می‌­شود. این پژوهش به‌منظور بررسی رواناب و فرسایش خاک در مراتع تحت پوشش ­گیاهی متراکم و مقایسه آن با مراتع با پوشش­ گیاهی نیمه‎متراکم و اراضی زراعی که منتج از تغییر کاربری مرتع بوده در منطقه­‌ی حیران اردبیل صورت گرفت. بدین منظور سه کاربری شامل مرتع دست‌نخورده با پوشش­ گیاهی 100 درصد، مرتع با پوشش­ گیاهی 50 درصد، و زمین زراعی (مرتع تبدیل شده به زمین زراعی) فاقد پوشش گیاهی در منطقه شناسایی شد. سپس در هر کاربری سه طبقه شیب (10، 15 و 24 درصد) تعیین شد. آزمایش به‌صورت کرت­‌های خرد شده در قالب طرح کاملا تصادفی 1.5 متر (در مجموع 27 کرت) شد. با استفاده از باران­‌ساز، بارشی با شدت ثابت 1.5 میلی‌­متر بر دقیقه و به مدت 15 دقیقه در هر کرت ایجاد و همزمان با آغاز رواناب، هر دو دقیقه یک­بار از رواناب نمونه­‌برداری شد. نتایج نشان داد، بیشترین حجم رواناب، مقادیر خاک هدر رفته، غلظت رسوب مربوط به مرتع تبدیل شده به زمین زراعی در شیب 24 درصد و کمترین آن‌ها مربوط به کاربری مرتع با 100 درصد پوشش­ گیاهی و شیب 10 درصد می­‌باشد. همچنین، نتایج نشان داد که با تبدیل مرتع دست‌نخورده به زمین زراعی، حجم رواناب تولیدی حدود پنج برابر افزایش داشت. از طرف دیگر با افزایش شیب از 10 به 24 درصد، حجم رواناب 1.7 برابر افزایش نشان داد. ضریب رواناب برای سه کاربری و سه سطح شیب تعیین شد که بیشترین ضریب رواناب مربوط به کاربری مرتع تبدیل شده به زمین زراعی با شیب 24 درصد و کمترین آن مربوط به مرتع با 100 درصد پوشش گیاهی و شیب 10 درصد بود که به‌ترتیب 0.72 و 0.06 به‌دست آمد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی رواناب و فرسایش خاک در مناطق تحت تغییر کاربری اراضی با استفاده از شبیه ساز باران

امروز افزایش جمعیت و افزایش تقاضا برای محصولات کشاورزی موجب شده تا پوشش های طبیعی به ویژه جنگل ها با سرعت هشداردهنده ای توسط انسان تخریب و تبدیل به اراضی کشاورزی شود. تغییر غیر اصولی کاربری اراضی به ویژه اکوسیستم های طبیعی، عموماً تاثیر قابل توجهی را بر ویژگیهای فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک ها و در پی آن میزان روان آب و فرسایش خاک می گذارد. بررسی تغییرات روان آب و فرسایش خاک در پی تغییر خصوصی...

15 صفحه اول

بررسی اثر تغییر اقلیم و کاربری اراضی بر رواناب سطحی حوزه آبخیز بالیقلو چای اردبیل

تغییر کاربری به همراه تغییر اقلیم، به‌عنوان یک عامل جانبی اثرات مستقیم و غیر ‌مستقیم بر سیلاب دارد. بنابراین، پیش‌بینی اثر تغییر اقلیم و کاربری اراضی بر وضعیت سیلاب و رواناب دهه‌های آتی، راه‌گشای مقابله با این پدیده خواهد بود. جهت بررسی تغییرات اقلیمی دهه 2020 حوزه آبخیز بالیقلوچای، برونداد مدل HadCM3 تحت سناریوهای A2 و B1 به‌وسیله مدل آماری LARS-WG ریزمقیاس شد. نتایج نشان‌دهنده افزایش 8.78 تا ...

full text

ارزیابی اثر تغییر اقلیم و تغییر کاربری اراضی بر فرسایش خاک (مطالعۀ موردی: حوضۀ آبخیز کندران)

تغییرات جهانی اقلیم و کاربری اراضی می‏تواند به‌شدت بر میزان فرسایش و توانایی خاک برای حفظ کشاورزی و به تبع آن، بر امنیت غذایی منطقه‏ای یا جهانی تأثیر بگذارد. هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی اثر تغییر اقلیم و تغییرات کاربری اراضی بر فرسایش با استفاده از مدل RUSLE است. از این‌رو، تغییرات آب و هوایی براساس دو سناریوی تغییر اقلیم RCP2.6 و RCP8.5 با استفاده از مدل آماری برای دوره‏های 2016-2030 و 2031-205...

full text

بررسی تأثیرشیب و پوشش سنگ‌ریزه بر تولید رواناب و فرسایش خاک با استفاده از شبیه‌ساز باران (مطالعه موردی: حوزه آبخیز پل الماس، اردبیل)

فرسایش خاک یکی از مشکلات اساسی زیست­محیطی در کشورهای در حال توسعه ازجمله ایران می­باشد و می­تواند آثار مخربی بر اکوسیستم داشته باشد. این پژوهش به منظور بررسی تأثیر پوشش سنگ­ریزه­ای در شیب­های مختلف بر روی رواناب و هدر­رفت خاک، در مراتع تخریب یافته­ی بالا­دست سد انحرافی الماس در حوزه آبخیز پل الماس اردبیل صورت گرفت. بدین منظور بعد از بررسی­های میدانی در منطقه مورد پژوهش، سه طبقه شیب (شش، 15 و 22...

full text

بررسی نقش تغییر کاربری اراضی بر برخی از خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و فرسایش پذیری خاک

تغییر کاربری جنگل به اراضی کشاورزی، عموماً تأثیر جدّی بر میزان ماده آلی و دیگر ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک می گذارد. این پژوهش با هدف بررسی نقش تغییر کاربری جنگل بر برخی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک و در ادامه شناخت شماری از متغیرهای مؤثر خاک بر شاخص فرسایش پذیری در بخشی از حوضه آبخیز برنجستانک صورت گرفته است. بدین منظور سه کاربری جنگل، زراعت دیم (گندم) و باغ مورد بررسی قرار گرفت. نمونه های...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 10  issue 1

pages  1- 13

publication date 2018-03-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023