بررسی منابع آب دشت شیرامین با استفاده از روش های آماری چندمتغیره

Authors

  • عطااله ندیری استادیار دانشگاه تبریز، دانشکده علوم طبیعی دانشگاه تبریز
Abstract:

سابقه و هدف: آب زیرزمینی جز یکی از مهم‌ترین منابع آب شیرین در دسترس انسان به‌حساب می‌آید. آب زیرزمینی برای اهداف مختلف از جمله شرب، بهداشت، کشاورزی و صنعت استفاده می شود. از این رو بررسی، شناخت و حفاظت از آن به‌خصوص در مناطق خشک و نیمه خشکی همانند ایران ضروری به نظر می‌رسد. منطقه شیرامین با دارا بودن آبخوانی به مساحت تقریبی 34 کیلومترمربع یکی از دشت‌های حاشیه دریاچه ارومیه است. درک عمیق از ‏فرایندهای غالب هیدروژئوشیمیایی بر سیستم آبخوان در مدیریت منابع آب زیرزمینی بسیار مهم می باشد. روش های گرافیکی از جمله روش های معمول در شناخت فرایندهای غالب آب زیرزمینی می باشد، اما عدم استفاده از برخی پارامترهای شیمیایی همانند (نیترات، آرسنیک و ...) از جمله محدودیت های آن می باشد. روش آنالیز آماری چندمتغیره (تحلیل عاملی، خوشه بندی) به عنوان روشی مکمل همراه با روش های گرافیکی برای شناخت عوامل موثر در کیفیت آب زیرمینی، منشاء یابی آلودگی ها و جهت طبقه بندی نمونه های مشابه مورد استفاده قرار گرفته است. استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) در کنار روش های فوق منجر به دید بهتر و درک آسان تر در بحث آب های زیرزمینی می شود. هدف این پژوهش، شناسایی عوامل موثر بر کیفیت منابع آب منطقه شیرامین، منشایابی آنها و تحلیل هیدروژئوشیمیایی آنها به کمک روش های تحلیل آماری چندمتغیره، گرافیکی و GIS می باشد.مواد و روش‌ها: به‌منظور بررسی آب‌های زیرزمینی منطقه شیرامین، 18 نمونه آب زیرزمینی از سراسر دشت با در نظر گرفتن بهترین پراکنش، جمع‌آوری و آنالیز شد. برای تفسیر و نشان دادن نتایج پژوهش، روش‌های تحلیل آماری چندمتغیره (تحلیل مؤلفه‌های اصلی (PCA) و تحلیل خوشه‌ای سلسله مرتبه‌ای (HCA))، جدول همبستگی، روشهای گرافیکی و GIS استفاده‌ شده است.یافته‌ها: مقدار نیترات بالاتر و فلوراید کمتر از حد مقدار استاندارد می باشد. تحلیل عاملی منجر به استخراج 4 عامل (مؤلفه اول: مؤلفه کربناته، مؤلفه دوم: مؤلفه ناشی از تغذیه بارش و مؤلفه سوم: ناشی از سولفوفلور، مؤلفه چهارم مولفه نیترات) شد. خوشه بندی سلسله مرتبه منجر به استخراج دو خوشه شده به نام های HCA1 (خوشه اول) و HCA2 (خوشه دوم) شد. نمونه های مربوط به خوشه اول در بالادست دشت با کیفیتی بهتر و نمونه‌های مربوط به خوشه دوم در پایین‌دست دشت با EC بالاتر و کیفیتی نامناسب تر قرار دارند.نتیجه‌گیری: استفاده از روش های تحلیل های چندمتغیره آماری در شناخت عوامل موثر بر کیفیت آب و خوشه بندی آنها خیلی موثر می باشد. همچنین استفاده از روش های گرافیکی و GIS در درک فرایندهای هیدروژئوشیمایی و مکان یابی آنها کمک بسزایی می کند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی هیدروشیمیایی منابع آب سطحی و زیرزمینی دشت بستان با استفاده از تکنیک‌های آماری چندمتغیره

به منظور شناسایی عوامل اصلی تغییرات هیدروشیمیایی و بررسی فرآیندهای ژئوشیمی کنترل کننده منابع آب سطحی و زیرزمینی دشت بستان از نتایج آنالیز شیمیایی 35 نمونه آب در دو فصل خشک (تیر ماه 1395) و تر (فروردین ماه 1396) استفاده شده است. در این تحقیق، دو روش آماری چند متغیره تجزیه و تحلیل خوشه‌ای سلسله مراتبی (HCA) و تحلیل مؤلفه‌های اصلی (PCA)، برای طبقهبندی کیفی نمونه‌ها‌ی آب منطقه بکار گرفته شد. بر اسا...

full text

بررسی پایداری جو سردسیر (Hordeum vulgare L.) با استفاده از روش های آماری چندمتغیره

In this study, twenty barley lines and cultivars were studied using randomized complete block design with three replications in eight cold regions of Iran, including Arak, Ardebil, Hamedan, Jolge rokh, Karaj, Mashhad, Tabriz and Miandoab for two cropping seasons during 2010-2012. Simple and combined analyses of variance were performed over the data collected from different regions. The genotype...

full text

مکان‌یابی مؤلفه‌های مؤثر بر کیفیت منابع آب زیرزمینی دشت شیرامین و بررسی شاخص اشباع شدگی آن

به دلیل قرارگیری ایران در منطقه خشک و نیمه خشک توجه به منابع آب ضروری به‌نظر می‌رسد. در این میان توجه به منابع آب زیرزمینی به‌دلیل ماهیت پنهان و نیز هزینه‌های استخراج و نیز پایش کمی و کیفی آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به‌دلیل اهمیت موضوع منابع آب در منطقه دریاچه ارومیه به بررسی کیفی آب زیرزمینی در یکی از آبخوان‌های مجاور این دریاچه پرداخته شده است. <strong...

full text

بررسی ویژگی های هیدروژئوشیمیایی منابع آب زیرزمینی آبخوان دشت شیرامین

منطقه شیرامین در شمال غربی کشور، غرب استان آذربایجان شرقی و در 20 کیلومتری شهر آذرشهر و غرب کوه سهند واقع شده است. محدوده مطالعاتی شیرامین، بخشی از شهرستان آذرشهر به شمار می رود که از نظر تقسیمات هیدرولوژیکی، این محدوده قسمتی از حوضه آبریز ارومیه محسوب می شود. بر اساس داده های آماری سال آبی 87-88، در محدوده مطالعاتی شیرامین، 168حلقه چاه بهره برداری، و تعداد 14 دهنه چشمه و 11 رشته قنات وجود دارد...

ارزیابی وضعیت هیدروژئوشیمی آبخوان دشت سلماس با استفاده از روش‌های آماری چندمتغیره

برای درک بهتر فرایندهای هیدروژئوشیمیایی در آبخوان دشت سلماس، روش‏های گرافیکی و آماری چند‏متغیره برای تفسیر نتایج به‌دست‌آمده از آنالیز نمونه‏ها به کار برده شدند. نتایج دیاگرام پایپر و دیاگرام بسط داده‌شدۀ دورو نشان‏ می‏دهند تیپ غالب آب‏ زیرزمینی بی‏کربنات کلسیم – منیزیم است و در قسمت‏های انتهایی و جنوب ‏شرقی دشت تیپ مختلط نیز دیده‏ می‌شود. آنالیز خوشه‏ای سلسله‌مراتبی (HCA)، پنج گروه مختلف آب ‏ز...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 23  issue 3

pages  289- 302

publication date 2016-08-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023