به ‌‌کارگیری ارزیابی ‌‌راهبردی‌‌ محیط‌‌زیست به منظور تدوین سیاست‌‌های برنامۀ توسعۀ پایدار دریاچۀ ارومیه

تخریب تالاب‌‌ها هشداری جدی بر ناپایداری توسعه است. به‌‌رغم ارزش‌‌های حفاظتی دریاچۀ ارومیه، عرصه‌‌های حیات محیط‌‌‌‌زیستی، اقتصادی و اجتماعی آن سرزمین روندی قهقرایی دارد. توقف روند فزایندۀ مسائل در مقیاس‌‌های کلان مانند آبریز ارومیه، نیازمند سندی است که حاوی سیاست‌ها و راهبردهای بالادست باشد. بنابراین، اتخاذ رویکرد ارزیابی‌‌ راهبردی‌‌ محیط‌‌زیست در حوضۀ آبریز ارومیه ضروری به نظر می‌‌رسد. هدف این مطالعه شناسایی زنجیره‌‌های علت و معلولی تخریب سرزمین دریاچۀ ارومیه و تدوین راهبردها و سیاست‌‌های لازم در برنامه‌‌ریزی توسعۀ ‌‌پایدار در چارچوب مراحل ارزیابی ‌‌راهبردی ‌‌محیط‌‌زیست است. در مرحلۀ غربالگری از طریق مدل نیروی محرکه، فشار، وضعیت، اثر و پاسخ، ارتباط اختلالات با انواع توسعه بررسی و پاسخ‌‌هایی مناسب ارائه شده است. در مرحلۀ دامنه‌‌یابی، ابتدا مقیاس‌‌های مهم، عوامل کلیدی (اجزای متغیر اکولوژیکی و اجتماعی) و پیش‌‌شرط‌‌های تقویت مشارکت مشخص شد. به منظور تکمیل دامنه‌‌یابی، پاسخگویی به نیروهای محرک تخریب در مقیاس آبریز به‌منزلۀ هدف راهبردی بلندمدت تعیین شد. همچنین، پاسخگویی به فشارها در مقیاس آبخیز و پاسخ به وضعیت پهنۀ اکولوژیکی به‌منزلۀ اهداف راهبردی میان‌‌مدت معرفی شد. در مرحلۀ ارزیابی با توجه به عوامل کلیدی، اولویت آبخیز‌‌ها برای پاسخگویی به فشار تعیین شد. به منظور تکمیل، اصلاح و ادامۀ این مطالعه، رویکردهای صحیح برای تصمیم‌‌گیری و پایش به راهبردها اضافه شد. نتیجۀ نهایی جداولی شامل ترکیب بهینۀ سیاست‌‌ها برای پاسخگویی به نیروی محرکه، فشار و وضعیت است. روش و نتایج، نقشۀ راهی برای تدوین اسناد بالادست و سیاست‌‌های توسعۀ ‌‌پایدار سرزمین تحت نظارت و سایر عرصه‌‌‌های تالابی است.