تأثیر بازگشت مهاجران به روستاها در بهبود معیشت ساکنان(مطالعه‎ی موردی: شهرستان آق‌قلا)

Authors

  • بهمن صحنه دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه تهران
  • عبدالحمید نظری استادیار دانشگاه پیام‌نور واحد گنبدکاووس
  • محمد رضا رضوانی استاد دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
Abstract:

محوریّت انسان در فرایند توسعه در مناطق روستایی از مهم‎ترین ابزارهای توسعه به‎شمار می‌آید؛ زیرا ویژگی‌های نیروی انسانی به لحاظ کمّی و کیفی از جمله عوامل مؤثّر در جریان توسعه‎ی روستایی شمرده می‌شود. افزایش جمعیّت و کمبود فعّالیّت‌های اشتغال‌زا در نواحی روستایی، موجب آسیب‌پذیری خانوارهای روستایی شده و بیشتر مهاجرت روستاییان به نواحی شهری، به‎دلیل نبود اشتغال و درآمد برای گذران زندگی خانوار است. در چنین شرایطی، بسیاری از جوانان روستایی از مهاجرت موقّت به‎مانند راهبردی برای مقابله با پدیده‎ی بیکاری استفاده می‌کنند و پس از سپری کردن یک بازه زمانی برای کسب مهارت و سرمایه‎ی کافی، به نواحی روستایی باز می‌گردند. هدف پژوهش حاضر، تحلیل این نوع از مهاجرت‌ها (مهاجرت بازگشتی) با تأکید بر رویکرد معیشت پایدار روستایی و بررسی آثار آن بر سرمایه‌های انسانی، مالی، فیزیکی، اجتماعی و طبیعی افراد مهاجر بازگشته و پیامدهای پس از بازگشت افراد مهاجر و تنوّع فعّالیّت‌های اقتصادی در نواحی روستایی است. مطالعات انجام شده در این زمینه نشان داده است که در 9 روستای شهرستان آق‌قلا، بازگشت مهاجران به نواحی روستایی مشاهده می‌شود؛ بنابراین تمامی این روستاها که 62 مورد مهاجر بازگشته دارد، بررسی شده است. روش پژوهش، پیمایشی و تکمیل پرسش‎نامه و گفت‎وگو با مهاجران بازگشته است. با استفاده از آماره توصیفی T و Z به تحلیل نتایج پرسش‎نامه در محیط نرم‌افزاری SPSS پرداخته شد و از نرم‌افزار ARCGIS برای تهیّه‎ی نقشه استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که مهاجرت موقّت نیروی جوان روستایی، مهم‎ترین راهبرد به‎کار رفته برای اداره‎ی زندگی بوده است و پس از کسب مهارت و بازگشت به نواحی روستایی، تفاوت چشمگیری در سرمایه‌های انسانی، مالی، فیزیکی، اجتماعی و طبیعی افراد بازگشته رخ داده است. مهم‎ترین پیامدهای این نوع از مهاجرت کسب درآمد بیشتر، افزایش رفاه زیستی، کاهش آسیب‌پذیری، بهبود امنیّت غذایی، بهبود شأن و منزلت انسانی برای مهاجران بازگشته به روستاها بوده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تأثیر بازگشت مهاجران به روستاها در بهبود معیشت ساکنان(مطالعه‎ی موردی: شهرستان آق قلا)

محوریّت انسان در فرایند توسعه در مناطق روستایی از مهم‎ترین ابزارهای توسعه به‎شمار می آید؛ زیرا ویژگی های نیروی انسانی به لحاظ کمّی و کیفی از جمله عوامل مؤثّر در جریان توسعه‎ی روستایی شمرده می شود. افزایش جمعیّت و کمبود فعّالیّت های اشتغال زا در نواحی روستایی، موجب آسیب پذیری خانوارهای روستایی شده و بیشتر مهاجرت روستاییان به نواحی شهری، به‎دلیل نبود اشتغال و درآمد برای گذران زندگی خانوار است. در چنین ...

full text

تبیین راهبردهای بهبود معیشت عشایر در شهرستان گچساران

     تغییرات آب و هوایی از جمله خشکسالی، جوامع عشایری کشور را با مشکل فروپاشی مواجه ساخته است. این در حالی است که این قشر مولد سهم به­سزایی در پایداری تولیدات دامی دارد. بی­شک اگر به تنوع­بخشی معیشت جوامع عشایری پرداخته نشود، امنیت غذایی سایر اقشار جامعه به خطر خواهد افتاد. بنابراین، سؤال اصلی پژوهش این است که چه راهبردهایی برای توسعه معیشت عشایر شهرستان گچساران وجود دارد؟ این پژوهش توصیفی- تحل...

full text

تأثیر دارایی‌های طبیعی در معیشت روستانشینان حاشیۀ جنگل شهرستان چرداول

ساکنان روستاهای مجاور جنگل، اغلب از عرصه‌های منابع طبیعی بهره‌برداری می‌کنند. نوع و مقدار این بهره‌برداری‌ها در مناطق مختلف متناسب با شرایط محیطی، امکانات موجود و فرهنگ مردم متفاوت است. با توجه به اهمیت دارایی‌های طبیعی در معیشت روستاییان حاشیۀ جنگل‌های زاگرس، مطالعه و مقایسۀ انواع دارایی روستاییان ساکن در این عرصه‌های جنگلی ضروری است. به این منظور پژوهشی چندمرحله‌ای با استفاده از شیوۀ اسنادی و...

full text

ارزیابی تأثیر ارتقای روستاها به شهر در توسعه مناطق کوهستانی از دیدگاه مردم محلی (مطالعه موردی: بخش دیلمان- شهرستان سیاهکل)

در اغلب کشورهای در حال توسعه، گرایش برنامه‌ریزان به تمرکززدایی فضایی، کاهش نابرابری‌های منطقه‌ای و دوگانگی‌های شهری- روستایی در دهه‌های اخیر، به اتخاذ راهبردهای متفاوتی در این زمینه انجامیده، که از مهم‌ترین آنها تبدیل روستاها به ‌شهر و تقویت آن‌ها‌ بوده است. پژوهش حاضر با تکیه بر مطالعه در بخش و شهر دیلمان، در پی ارزیابی تأثیر سیاست تبدیل روستا به شهر در توسعه مناطق کوهستانی در زمینه‌هایی چون ر...

full text

تأثیر گردشگری بر معیشت پایدار روستایی (مطالعه موردی: روستای برغان، شهرستان ساوجبلاغ)

رویکرد معیشت پایدار یکی از رویکردهای تحلیلی جدید در زمینة توسعة روستایی است که در سال‌های اخیر به منظور توسعة روستایی و کاهش فقر مورد توجه قرار گرفته است. . در تحقیق پیشِ رو با کمک چارچوب تحلیلی معیشت پایدار گردشگری و ترکیبی از روش‌های تحلیل کمّی و کیفی و با استفاده از مطالعة موردی، نقش و تأثیرات گردشگری به عنوان استراتژی معیشت پایدار در توسعة روستای برغان از توابع شهرستان ساوجبلاغ مورد بررسی قرا...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 43(78، زمستان 1390)  issue 4

pages  67- 84

publication date 2011-12-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023