تأثیر مدیریت تلفیقی حاصلخیزکننده‌های آلی و شیمیایی بر عملکرد، روغن و اسانس گیاه دارویی سیاهدانه (Nigella sativa L.) در رژیم‌های مختلف آبیاری

Authors

Abstract:

سابقه و هدف: کمبود آب یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش تولید محصولات کشاورزی در مناطق خشک و نیمه‌خشک دنیا می‌باشد. ﺑﺨﺶ زﯾﺎدی از اراﺿﯽ ﮐﺸﺎورزی اﯾﺮان ﻧﯿﺰ ﺟﺰ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﮏ و ﻧﯿﻤﻪ ﺧﺸﮏ اﺳﺖ و ﮐﻤﺒﻮد ﺷﺪﯾﺪ آب ﮐﺸﺎورزی اﯾﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ را ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻣﯽ‌ﮐﻨﺪ. منابع آلی در تلفیق با کودهای شیمیایی می‌توانند به حاصلخیزی خاک و افزایش تولید محصول منجر شوند، زیرا این سیستم اکثر نیازهای غذایی گیاه را تأمین کرده و کارآیی جذب مواد غذایی توسط محصول را نیز افزایش می‌دهد. بنابراین بررسی تأثیر سیستم‌های مختلف آلی، شیمیایی و تلفیقی بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاهان دارویی از جمله سیاهدانه (Nigella sativa L.) ﺑﺎ ﻫﺪف ﮐﺎﻫﺶ ﺻﺪﻣﻪ ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ ضروری به‌نظر می‌رسد. مواد و روش‌ها: آزمایش حاضر به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات گیاهان دارویی استان اصفهان در سال زراعی 1396 اجرا شد. تیمارهای این آزمایش شامل رژیم آبیاری بر اساس 50، 75 و 90 درصد ظرفیت زراعی (300 میلی‌لیتر در حالت ظرفیت مزرعه)، به‌عنوان عامل اصلی و منبع کودی شامل شاهد (بدون کود)، ورمی‌کمپوست (10 تن در هکتار)، کود شیمیایی (N80P40K30) و تلفیق ورمی‌کمپوست + کود شیمیایی به‌عنوان عامل فرعی بود. در این آزمایش صفات مورد مطالعه شامل ارﺗﻔﺎع ﺑﻮﺗﻪ، ﺗﻌﺪاد شاخه فرعی در بوته، تعداد ﻓﻮﻟﻴﻜﻮﻝ در بوته، تعداد دانه در ﻓﻮﻟﻴﻜﻮﻝ، وزن هزار دانه، عملکرد بذر، عملکرد بیولوژیک، درصد و عملکرد اسانس، درصد و عملکرد روغن بود. یافته‌ها: نتایج نشان داد که ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی، تعداد ﻓﻮﻟﻴﻜﻮﻝ در بوته، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد اسانس، درصد روغن و عملکرد روغن در سطح احتمال یک درصد و شاخص برداشت، درصد اسانس، تعداد دانه در ﻓﻮﻟﻴﻜﻮﻝ در سطح احتمال پنج درصد تحت تأثیر معنی‌دار سطوح مختلف خشکی قرار گرفتند. صفات مذکور با افزایش شدت تنش خشکی از 90 به 50 درصد ظرفیت زراعی کاهش معنی‌داری نشان دادند. نوع کود مصرفی نیز بر تمامی صفات به‌جز درصد اسانس و درصد روغن اثر معنی‌داری داشت. بیشترین مقدار عملکرد دانه (7/655 کیلوگرم در هکتار)، شاخص برداشت (61/32 درصد)، عملکرد روغن (7/176 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد اسانس (2/8 کیلوگرم در هکتار) در تیمار تلفیق ورمی‌کمپوست+کود شیمیایی بدست آمد. نتایج تجزیه واریانس اثر متقابل بین منبع کودی و سطوح مختلف خشکی بر تعداد شاخه فرعی، عملکرد بذر، عملکرد اسانس و عملکرد روغن معنی‌دار بود. بیشترین تعداد شاخه فرعی (44)، عملکرد بذر (5/816 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد روغن (7/186 کیلوگرم در هکتار) و اسانس (3/10 کیلوگرم در هکتار) با کاربرد کود تلفیق ورمی‌کمپوست+ کود شیمیایی در تیمار آبیاری با 90 درصد ظرفیت زراعی حاصل شد که با کاهش میزان آب آبیاری به 50 درصد ظرفیت زراعی به ترتیب به میزان 24، 42، 25 و 40 درصد کاهش یافت. در تیمارهای آبیاری در سطوح 70 و 50 درصد ظرفیت زراعی، عملکرد بذر، عملکرد اسانس و تعداد شاخه فرعی در شرایط مصرف کود ورمی-کمپوست به‌تنهایی با تلفیق ورمی‌کمپوست+کود شیمیاییتفاوت معنی‌داری را نشان نداد. نتیجه‌گیری: به طور کلی نتایج نشان داد که مصرف تلفیقی ورمی‌کمپوست+کود شیمیایی نسبت به بقیه تیمارهای کودی هم در شرایط تنش و هم در شرایط عدم تنش بیشترین تأثیر را در عملکرد کمی و کیفی سیاهدانه داشته است. کود ورمی‌کمپوست با بهبود ساختمان فیزیکی، برقراری تعادل در بخش شیمیایی و افزایش ظرفیت نگهداری رطوبت در خاک در شرایط تنش خشکی تا حدی نیاز آبی و همچنین نیاز غذایی گیاه را فراهم می‌کنند. همچنین کود شیمیایی از طریق تأمین نیازهای غذایی سیاهدانه در جهت ایجاد مقاومت به خشکی نقش‌های اساسی ایفا کرد. با این حال در شرایط تنش خشکی، کود ورمی‌کمپوست نیز در بسیاری صفات با تلفیق ورمی‌کمپوست+کود شیمیایی برابری می‌کرد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

اثر مدیریت تلفیقی کودهای آلی و شیمیایی بر عملکرد و خصوصیات کیفی سیاهدانه (Nigella sativa L.)

یکی از جنبه‌های تولید گیاهان دارویی مصرف کمتر نهاده‌های شیمیایی می‌باشد، که این موضوع می‌تواند علاوه‌بر حفظ و یا بهبود کیفیت محصول در حفاظت از محیط زیست نیز مؤثر باشد. بنابراین به‌منظور بررسی تأثیر مدیریت تلفیق کودهای آلی و اوره (تقسیطی و غیرتقسیطی) بر خصوصیات کیفی گیاه دارویی سیاهدانه (Nigella sativa L.) آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 9 تیمار و 3 تکرار در دانشگاه شهرکرد در سال 139...

full text

اثر مدیریت تلفیقی کودهای آلی و شیمیایی بر عملکرد و خصوصیات کیفی سیاهدانه (nigella sativa l.)

یکی از جنبه های تولید گیاهان دارویی مصرف کمتر نهاده های شیمیایی می باشد، که این موضوع می تواند علاوه بر حفظ و یا بهبود کیفیت محصول در حفاظت از محیط زیست نیز مؤثر باشد. بنابراین به منظور بررسی تأثیر مدیریت تلفیق کودهای آلی و اوره (تقسیطی و غیرتقسیطی) بر خصوصیات کیفی گیاه دارویی سیاهدانه (nigella sativa l.) آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 9 تیمار و 3 تکرار در دانشگاه شهرکرد در سال 139...

full text

اثر کاربرد زئولیت طبیعی و مدیریت آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی سیاهدانه (Nigella sativa L.)

این پژوهش با هدف مطالعه و بررسی اثر بر همکنش تنش آبی و سطوح مختلف زئولیت بر خصوصیات رشد و عملکرد گیاه دارویی سیاهدانه در طول یک فصل زراعی (1397-1396) انجام شد. طرح آزمایش بلوک­های کاملاً تصادفی و بصورت کرت های خرد شده بود و تیمار آبیاری به عنوان تیمار فرعی در دو سطح (I1و I2: به­ترتی...

full text

تأثیر باکتری‌های تثبیت‌کننده نیتروژن و کود دامی بر عملکرد دانه و اسانس گیاه دارویی سیاهدانه (Nigella sativa L.)

به‌منظور بررسی تأثیر کودهای زیستی تأمین‌کننده نیتروژن و کود دامی بر عملکرد و اسانس گیاه دارویی سیاهدانه (Nigella sativa L.)، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی‌ شرکت کشاورزی ران در منطقه فیروزکوه در سال زراعی 1391 اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل کود دامی در چهار سطح (عدم مصرف، 5/2، 5 و 5/7 تن در هکتار) و باکتری‌های تثبیت‌کننده نیتروژن در ...

full text

بررسی تأثیر اسید سالیسیلیک بر برخی صفات فیزیولوژیکی و عملکرد گیاه دارویی سیاهدانه (Nigella sativa L.) تحت رژیم‌های مختلف رطوبتی

سابقه و هدف: تنش خشکی یکی از مهم‌ترین عوامل مهم محدودکننده رشد گیاهان به‌شمار می‌رود. اسید سالیسیلیک یک ترکیب فنلی تولید شده توسط گیاه است که نقش مهمی در تنظیم فرایندهای مختلف گیاه دارد. تحقیقات نشان داده است که کاربرد خارجی اسید سالیسیلیک می‌تواند تحمل گیاه در برابر برخی تنش‌های غیرزنده از جمله تنش اسمزی، خشکی، شوری، ازن و اشعه ماورای بنفش را افزایش دهد. هدف از اجرای این پژوهش بررسی برهمکنش رژ...

full text

بررسی اثر کودهای آلی، بیولوژیکی و شیمیایی بر عملکرد، اجزاء عملکرد دانه و عملکرد روغن دانه سیاهدانه (nigella sativa l.)

به منظور بررسی اثرکودهای آلی، بیولوژیکی و شیمیایی بر اجزاء عملکرد، عملکرد دانه و روغن دانه سیاهدانه (nigella sativa l.) آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 91- 1390 به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت .در این آزمایش فاکتورکودهای آلی و بیولوژیک در چهار سطح (کود زیستی بیوسولفور + 100کیلوگرم در هکتار پودر گوگرد خالص ،7کی...

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 12  issue 1

pages  161- 189

publication date 2019-05-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023