تجلی نمادهای رنگی در ‌‌آیینۀ هنر اسلامی

Authors

  • فاطمه عسگری
  • پرویز اقبالی
Abstract:

هنرهای بصری در اسلام مانند دیگر هنرهای تصویری، ساختار و مبانی خاص خود را دارند. ‌این اصول را در ماهیت کلی آموزه‌های اسلامی‌ می‌توان یافت و در جوهرۀ وجود معنوی رنگ‌ها مشاهده کرد. فرم‌ها و رنگ‌ها دربردارندۀ پیام‌هایی از دنیای ماوراء هستند. رنگ به فرم (شکل) و ترکیب‌های ساختاری آن کمال می‌بخشد و بدان نیرو می‌دهد. می‌توان گفت جوهر اصلی رنگ، انعکاسی از عالم خیال است که به واقعیت‌های عالم برون وفادار نیستند. بر همین مبنا سعی شده است، معانی رنگ‌ها و دیدگاه‌های اسلامی‌ و نظری دربارۀ رنگ مطرح شود تا با شناخت بیشتر از رنگ به منظور طراحی و سازماندهی آثار هنری با موضوع‌ دینی در راستای بیان معنوی بهتر بتوان استفاده کرد. هدف اصلی ‌این است که نمادپردازی برخی رنگ‌ها در ‌آیینۀ نگرش اسلامی ‌از دیدگاه قرآن و احادیث و چند تن از اندیشمندان مورد تحقیق و بررسی قرار گیرد و نتیجۀ کلی آن (معناشناسی رنگ‌ها) از طریق روش توصیفی با دیدگاه‌های متنوعی بازگو شود. در هنرهای سایر ادیان، یک یا دو رنگ بیشتر از سایر رنگ‌ها مورد توجه کتب و اندیشۀ مکتب بر اساس تفکر خاص خود مورد نظر بوده است. حال آنکه طی بررسی‌های انجام‌شده در قرآن، احادیث و نظریۀ اندیشمندان مسلمان نیز دو رنگ از جمله سبز و سفید و بعد از آن‌ها به سیاه بیشتر از سایر رنگ‌ها توجه شده و بر اهمیت آن تأکید شده است. ارتباط نور و رنگ مبحث مهمی‌ است. بین رنگ و نور در هنر اسلامی‌ از لحاظ جلوۀ نمادین ارتباط تنگاتنگی وجود دارد؛ بدین سبب معانی ‌‌این رنگ‌ها و نمادهای آن مورد مطالعه قرار گرفته است. در هنر اسلامی‌ معانی رنگی نه‌تنها به مفهوم ابژکتیو (بیرونی) از جمال مطلوب، بلکه به روندهای سوبژکتیو (درونی) و روانشناختی درک زیبایی هم مرتبط است. در مجموع، هنر اسلامی ‌زبان حقیقی خود را در نشانه‌ها و نمادها عرضه می‌کند. هر یک از نمادهای رنگی، خود گویای بخشی از عرفان دینی و مذهبی است که ندادهندۀ شهود باطنی از درک نامحسوس عوالم غیرجسمانی است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تجلی نمادهای رنگی در آیینۀ هنر اسلامی

هنرهای بصری در اسلام مانند دیگر هنرهای تصویری، ساختار و مبانی خاص خود را دارند. این اصول را در ماهیت کلی آموزه های اسلامی می توان یافت و در جوهرۀ وجود معنوی رنگ ها مشاهده کرد. فرم ها و رنگ ها دربردارندۀ پیام هایی از دنیای ماوراء هستند. رنگ به فرم (شکل) و ترکیب های ساختاری آن کمال می بخشد و بدان نیرو می دهد. می توان گفت جوهر اصلی رنگ، انعکاسی از عالم خیال است که به واقعیت های عالم برون وفادار نی...

full text

حضور نمادهای باستانی ایران (نمادهای مهری-میترایی) در فرهنگ و هنر غرب و تداوم آن در دوران اسلامی و مسیحی

از ویژگی‌های هنر ایران در دوران باستان، توجّه به زیبایی، استیلیزه و ساده و هندسی شدن نقوش، پیوند نزدیک به زندگی، پیوستگی انواع هنرها باهم، و سبک تزیینی آن بوده است. هنر تزیینی ایران در نهایت وضوح و شدّت تأثیر بوده، چنانکه می‌توان آن را «هنر نقش مطلق» خواند، یعنی هنری که می‌تواند مانند موسیقی و معماری تلقی شود و فارغ از زمان و مکان و محتوا تأثیر‌گذار باشد. دوران ساسانی، دورۀ اوج هنر باستانی ایران ...

full text

تجلی سیمرغ در هنر سفالگری دوران اسلامی ایران

چکیده موضوع تحقیق پیش رو، بررسی نحوة انعکاس طرح تزیینی سیمرغ در سفالینه ها و کاشی های دوران اسلامی ایران است. نگارنده برآنست نخست با تکیه بر برخی منابع تاریخی و ادبی، در کنار شناسایی مشخصات طراحی و مفاهیم نمادین نگارة سیمرغ، علت تفاوت­های سیمرغ دوران اسلامی با سیمرغ ساسانی و همچنین فرضیة احتمال کاربرد این نقش در دوران اسلامی قبل از ورود مغولان به ایران را ردیابی نموده و سپس بطور اختصاصی انواع ا...

full text

بازتاب نمادهای اساطبری در هنر هخامنشی

هنر هخامنشی تجسمی از شیوه تفکر هخامنشی است، زیرا که تلاش آنها برای برای سازماندهی یک امپراطوری عظیم و ایجاد ارزش‌های جهانی، این هنر را به هنری منسجم، ایستا، برنامه‌ریزی شده و دارای الگوهایی متعالی تبدیل کرده بود. هخامنشیان با آمیزش هنرهای مختلف سبک ویژه‌ای در معماری و شمایل نگاری در خاستگاه خویش، پارس، بنیان نهادند. در نقش برجسته‌های تخت جمشید صحنه‌هایی از مراسم و مناسک رایج در پایتخت شاهان هخا...

full text

نمادهای جانوری فرّه در هنر ساسانی

سرزمین ایران تجلی‌گاه تفکراتی عمیق است که گاه نمود ‌بصری یافته است. فرّه، به عنوان یکی از این‌تفکرات، نیرویی مافوق بشری با مفهوم دینی بوده که در دور‌ه‌ ساسانیان نمود تصویری یافته‌است. این پژوهش با هدف تحلیل‌ منشأ و شـاخصه‌های‌ بصری نمادهای جانوری فرّه به سوالات این مطالعه پاسخ داده‌است: فرّه چه جایگاهی در نظام‌هنری ساسانی دارد؟ این تفکر در قالب چه جانورانی جلوه‌گر شده‌است؟ چه سنت‌ خاصی در ترسیم ای...

full text

نظریۀ تجلی؛ در شرح شمایل‌گریزی هنر اسلامی و شمایل‌گرایی مسیحیت و هندوئیزم

موضع دین اسلام در باب شمایل‌ها چیست؟ مذاهبی همچون مسیحیت، هندوئیزم و بودیزم (از مذاهب مهم جهان امروز) شمایل‌گرا هستند و شمایل قدیسین و اولیای مذهبی خود را می‌پرستند؛ با این حال، به نظر می‌رسد دین اسلام دیدگاه کاملاً متفاوتی در این زمینه دارد. تردیدی نیست اسلام از آغاز ظهور خویش تاکنون، روی خوشی به شمایل‌ها نشان نداده است و گرچه در برخی از دوره‌های تاریخی، شمایل پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) در برخی آث...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 5  issue 1

pages  43- 62

publication date 2013-03-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023