تحلیل جایگاه گردشگری روستایی در برنامه‌های کلان توسعه‌ی کشور (با تأکید بر برنامه‌های پنج‌ساله‌ی توسعه‌ی ملی)

در دهه‌های گذشته، گردشگری به یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی در بسیاری از کشورهای جهان تبدیل شده است و دولت‌ها سیاست‌های مختلفی را به منظور توسعه‌ی گردشگری و زیربخش‌های آن در مقیاس‌های گوناگون، از سطوح محلی تا سطح ملی، به­کار گرفته‌اند و در این باره همکاری‌های بین‌المللی نیز رو به گسترش است. گردشگری روستایی نیز یکی از انواع مهم و روبه‌رشد بخش گردشگری شناخته می‌شود که فعالیت­های مختلفی را دربر می‌گیرد. در دهه‌های گذشته به‌ویژه از دهه‌ی 1990، به دلیل رکود بخش کشاورزی و مشکلات فراروی جوامع روستایی، همواره متخصصان و برنامه­ریزان توسعه‌ی روستایی بر اهمیت توسعه‌ی گردشگری روستایی، به عنوان راهبردی برای کمک به فرایند کلی توسعه‌ی روستایی تأکید کرده­اند. مقاله حاضر با استفاده از شیوه اسنادی و تحلیل متون توسعه، جایگاه گردشگری روستایی در برنامه­های کلان توسعه‌ی کشور با تأکید ویژه بر برنامه‌های پنج‌ساله‌ی توسعه را مورد ارزیابی قرار می­دهد. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که تا برنامه‌ی چهارم (1388-1384) گردشگری روستایی جایگاه مشخص و قانونی در برنامه‌ی توسعه‌ی کشور نداشته است، در این برنامه به­طور هر چند گذرا توسعه‌ی گردشگری روستایی به­عنوان یکی از فعالیت‌های دارای مزیت نسبی در نواحی روستایی معرفی شده است. در برنامه‌ی پنجم (1394-1390)، برای نخستین بار حمایت از گردشگری­روستایی در چارچوب اختیارات سازمان میراث فرهنگی، صنایع­دستی و گردشگری مطرح گردید. اما در این برنامه نیز جایگاه گردشگری روستایی در چارچوب فرایند کلی توسعه‌ی یکپارچه‌ی روستایی به روشنی مشخص نشده است و به­عنوان پدیده‌ای که می‌تواند، با توجه به ویژگی‌های متنوع سکونتگاه‌های روستایی کشور به صورت اشکال و الگوهای متعدد توسعه یابد به متنوع سازی فعالیت‌ها و توسعه‌ی اقتصادی روستاها کمک کند، مورد توجه قرار نگرفته است.