تعیین عوامل مؤثر بر اقتصاد زیرزمینی در ایران در دوره‌ی 1389- 1355 (روش تصحیح خطای برداری)

اقتصاد زیرزمینی پدیده‌ای است که در بیشتر کشورها وجود دارد و نمی­توان منکر وجود آن شد و در چهار دهه­ی اخیر توجه محققان و سازمان­های دولتی بسیاری را در کشورهای مختلف جهان به خود جلب کرده است که این توجه نشانگر اهمیت این مسئله است. داشتن اطلاعات از اندازه و ابعاد اقتصاد زیرزمینی اهمیت فراوانی از نظر فرار مالیاتی، اثر بخشی سیاست‌های پولی و مالی، رشد اقتصادی و توزیع درآمد دارد و شواهد، حاکی از افزایش سهم اقتصاد زیر زمینی در بیشتر کشورهای جهان است. در مفهوم گسترده منظور از اقتصاد زیرزمینی فعالیت­هایی است که در حساب­های ملی منظور نمی­شود. حذف برخی از فعالیت­های اقتصادی از حساب­های ملی که به‌عنوان معیار اندازه­گیری تولید کالاها و خدمات در یک کشور طی یک دوره‌ی حسابداری به کار می­رود، مسائل گوناگونی را به وجود می­آورد. هدف اصلی مقاله‌ی حاضر تخمین حجم اقتصاد زیرزمینی ایران در دوره‌ی زمانی 1355 تا 1394 با استفاده از روش تانزی و شناسایی عوامل اثرگذار بر آن با استفاده از روش یوهانسن- جوسلیوس و  (VECM)[1] می‌باشد. نتایج حاصل نشان می­دهد که اقتصاد زیرزمینی حجم بالایی از اقتصاد کشور را به خود اختصاص داده است و در دوره‌ی زمانی مورد مطالعه روند رو به رشدی را نشان می­دهد. علاوه بر این، دو عامل حجم دولت و درآمد حاصل از منابع، رابطه‌ی مثبت و معناداری با حجم اقتصاد زیرزمینی دارند. طبقه‌بندی JEL: H26, O17   2. Vector Error Correction Model