تعیین مطلوبیت رویشگاه گل‌ ماهور (Verbascum stachydiforme L.) به روش تحلیل عاملی آشیان اکولوژیک (ENFA)

گزارش‌های موجود در خصوص پایش مراتع کشور، بیانگر آن است که تنوع‌‌‌‌ گونه‌‌ای رویشگاه‌‌های مرتعی، رو به کاهش است. برای احیا اکوسیستم‌‌های مذکور، ضرورت دارد که مطلوبیت رویشگاه‌‌ها برای گونه‌‌ها، مورد بررسی قرار گیرد و مهمترین عوامل محیطی موثر در پراکنش آنها، مشخص شود. از این رو مطلوبیت رویشگاه‌‌های کوهستانی ارومیه، برای گونه گل‌‌ماهور (Verbascum stachydiforme) به‌‌عنوان یک گیاه دارویی با ارزش، با استفاده از مدل تحلیل عاملی آشیان بوم‌‌شناختی (ENFA)(1)، مورد بررسی قرار گرفت. تحلیل عاملی آشیان بوم‌‌شناختی، یک روش تجزیه و تحلیل چندمتغیره برای مطالعه توزیع جغرافیایی گونه‌‌ها در مقیاس داده‌‌های حضور به‌‌عنوان متغیر وابسته و عوامل محیطی به‌‌عنوان متغیر مستقل است. برای این منظور، داده‌‌های مکانی حضور گونه گل‌‌ماهور (رویشگاه بالفعل) با GPS(2) ثبت شد و عوامل محیطی (اقلیمی، توپوگرافی و خاکی) مرتبط با رویشگاه، اندازه‌‌گیری شد. با وارد کردن لایه‌‌های اطلاعاتی اقلیمی، توپوگرافی و خاکی و نقشه حضور گونه به نرم‌‌افزار بیومپر(3)، نقشه رویشگاه بالقوه گونه گل‌‌ماهور ایجاد شد. نتایج نشان داد که از 2220 هکتار رویشگاه‌‌های مورد بررسی، 480 هکتار (6/21 درصد)، رویشگاه بالقوه گونه گل‌‌ماهور به‌‌شمار می‌‌رود. در این خصوص، میزان صحت مدل بر مبنای نمایه بویس(4) و استفاده از الگوریتم میانه، 99 درصد ارزیابی شد. همچنین میزان تطابق نقشه تهیه شده با نقشه واقعی پوشش گیاهی، با توجه به ضریب کاپا(5)، 91/0 بود. نتایج حاصل از این پژوهش، می‌‌تواند به‌‌منظور شناسایی مناطق مستعد برای انجام عملیات اصلاحی، مورد استفاده قرار گیرد.