تعیین و اعتبارسنجی نرم‎های تشخیص عناصر غذایی برای گندم در منطقه مغان

سیستم تلفیقی تشخیص و توصیه (DRIS) و روش انحراف از درصد بهینه(DOP) برای تفسیر نتایج حاصل از تجزیه برگ استفاده می­شود. در این تحقیق نمونه­های برگ از 98 مزرعه گندم در منطقه مغان استان اردبیل در سال زراعی94-93جمع­آوری شد. غلظت عناصر غذایی نیتروژن (N)، فسفر (P)، پتاسیم (K)، کلسیم (Ca)، منیزیم (Mg)، روی (Zn)، آهن (Fe)، منگنز (Mn)، مس (Cu) و بور (B) اندازه­گیری شد. پس از گروه­بندی مزارع نمونه­برداری شده به دو گروه عملکردی بالا و پایین با استفاده از میانگین عملکرد، شاخص­هایDOP و DRIS محاسبه شدند. بر اساس میانگین شاخص­ها، ترتیب نیاز عناصر غذایی برای مزارع با عملکرد پایین در روش DOP به‌صورت Zn > Cu > Fe > Mn > P > N > K = Ca > Mg > B و در روش DRIS به‌صورت Zn > Cu = Fe = Mn > P = N > B > K > Mg > Ca  تعیین گردید. با توجه به منفی شدن شاخص­های عناصر غذایی کم مصرف (Zn, Fe, Mnو Cu) در مزارع گندم، آزمون اعتبارسنجی مزرعه­ای با محلول‌پاشی این عناصر در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در دو مزرعه با تعداد کل 96 کرت در سال زراعی 95-1394 اجرا گردید. نتایج آزمون نشان داد که شاخص­های DRISو DOP به طور چشم­گیری کاهش پیدا کردند و عناصر غذایی کم مصرف از اولویت­های اول نیازمندی به اولویت­های انتهایی منتقل شدند که نشان دهنده افزایش غلظت این عناصر غذایی در بافت­های گیاهی و متعادل­تر شدن غلظت عناصر غذایی بود. بعد از محلول­پاشی عناصر کم مصرف ترتیب نیاز به عناصر غذایی در روش DRIS به‌صورت Mg > P > N = K > Fe = B > Mn = Zn > Ca = Cu و در روشDOP ترتیب Mg > N >Mn > P > K = Fe = Cu > Zn = B > Ca حاصل گردید. تیمار عناصر غذایی کم مصرف در آزمون اعتبارسنجی با متعادل سازی عناصر غذایی منجربه افزایش 28 درصدی در عملکرد شد. چون در منطقه مغان عناصر غذایی کم مصرف به ویژه Zn در اولویت‌های نخست کمبود قرار دارند، بنابراین، برای گندم در این منطقه، همراه با مصرف کودهای فسفر و نیتروژن، عناصر غذایی کم­مصرف نیز باید مورد استفاده قرار گیرد.