تغییرپذیری فرسایش پاشمانی از تندی شیب و ویژگی‌های خاک

خاک­های مناطق خشک و نیمه ­خشک به‌شدت تحت تأثیر تجمع نمک­ها به‌ویژه گچ و کربنات­ها هستند. خاک‌های این مناطق ذاتاً مواد آلی کم و ساختمان ناپایداری دارند. به‌علاوه پوشش گیاهی طبیعی سطح خاک­ها ضعیف و سطح خاک در معرض عوامل فرساینده به‌ویژه ضربه قطرات باران قرار دارد. این پژوهش به‌منظور بررسی میزان فرسایش پاشمانی در ارتباط با درجه شیب در خاک­های با خصوصیات مختلف انجام گرفت. در این راستا 12 نوع بافت خاک در معرض بارانی با شدت 40 میلی متر بر ساعت به مدت 10 دقیقه در چهار درجه شیب (صفر، 10، 20 و 30 درصد) قرار گرفت. مجموعاً تعداد 144 جعبه خاک به ابعاد 35 سانتی­متر ×25 سانتی‌متر با استفاده از طرح بلوک­های کامل تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تفاوت معنی­داری (P<0.001) بین خاک­ها از نظر فرسایش پاشمانی خاک­ها وجود داشت. در میان خاک­ها، خاک سیلتی با میانگین 244.20 گرم بر متر مربع بالاترین و خاک شنی با میانگین 65.71 گرم بر متر مربع کم‌ترین مقدار فرسایش پاشمانی را داشتند. فرسایش پاشمانی به­طور معنی­داری تحت تأثیر شیب سطح قرار داشت، فرسایش پاشمانی از شیب 0 تا 10 روند کاهشی و از شیب 10 تا 30 روند افزایشی را نشان داد. همبستگی معنی­داری بین فرسایش پاشمانی و درصد شن، درصد رس، قطر هندسی اندازه ذرات، جرم مخصوص ظاهری، هدایت هیدرولیکی اشباع، ماده آلی، کربنات کلسیم معادل و گچ مشاهده شد. تحلیل رگرسیون خطی چندگانه نشان داد که فرسایش پاشمانی به طور معنی­داری با ماده آلی، کربنات کلسیم معادل و گچ رابطه با ضریب تبیین 0.75 داشته است. بر اساس نتایج به دست آمده می­توان هدررفت خاک­های متفاوت در مقابل فرسایش پاشمانی را می­توان به طور اولیه با استفاده از معادله رگرسیونی و بر اساس این متغیرها برآورد کرد.