رابطه بین برخی از ویژگی‌های خاک و تولید صمغ کتیرا در رویشگاه‌های گون سفید (Astragalus gossypinus Fischer) تحت چرای دام

Authors

  • مجید آجورلو 'گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده آب و خاک، دانشگاه زابل
Abstract:

سابقه و هدف: حضور، تردد و چرای مداوم دام‌ها در رویشگاه‌ گونه‌های غیرعلوفه‌ای مراتع مانند گون‌زارها و آنغوزه‌زار‌ها، می‌تواند از طریق اثر بر ویژگی‌های خاک، بر رشد و نمو گیاهان و تولید محصولات غیرعلوفه‌ای (محصولات فرعی) مرتع اثر گذارد. بیشتر مطالعات انجام شده در مراتع، به رابطه بین خصوصیات مختلف خاک و تولید علوفه پرداخته‌اند و اطلاعات اندکی درباره ارتباط بین تغییرات ویژگی‌های مختلف خاک و مقدار تولید محصولات غیرعلوفه‌ای (مانند کتیرا، اسانس، ترنجبین، باریجه و غیره) در مراتع وجود دارد. دانستن اثر چرای دام بر ویژگی‌های خاک در این رویشگاه‌ها و رابطه بین تغییرات خاک با مقدار تولید محصولات فرعی در تعیین شدت چرای مناسب جهت حفاظت از منابع خاک و گیاه و تولید حداکثر محصولات فرعی مرتع حائز اهمیت است. هدف این مطالعه، تعیین اثر شدت چرای دام بر ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک رویشگاه گون سفید (Astragalus gossypinus) و بررسی رابطه بین خصوصیات خاک و تولید صمغ کتیرا در این رویشگاه‌ها بود. مواد و روش‌ها: این مطالعه در رویشگاههای گون سفید در مراتع شهرستان گلپایگان، استان اصفهان انجام شد. تیمارهای تحقیق شامل سه شدت چرای سبک، متوسط و سنگین با سه تکرار در رویشگاه‌های گون سفید بود. نمونه‌برداری خاک و پایه‌های گون (صمغ کتیرا) برروی ترانسکت به طول 100 متر و به فاصله 100 متر از یکدیگر در تابستان سال 1392 انجام شد. ویژگی‌های خاک شامل سرعت نفوذپذیری، وزن مخصوص ظاهری، تخلخل، pH، EC، کربن آلی، فسفر و ازت قابل جذب با روش‌های استاندارد اندازه‌گیری شدند. رابطه بین ویژگی‌های خاک با مقدار تولید صمغ کتیرا با همبستگی پیرسون بررسی شد. یافته‌ها: بیشترین و کمترین مقدار تولید صمغ کتیرا به ترتیب در رویشگاه‌های گون سفید تحت شدت‌ چرای سبک و سنگین مشاهده شد. نفوذ‌پذیری خاک در شدت‌ چرای متوسط و سبک به ترتیب 15/40 و 17/32 درصد کمتر از شدت چرای سنگین بود (05/0 > (P. مقدار متوسط EC خاک در گون‌زار‌های چرا شده با شدت‌ سبک کمتر از شدت‌های چرای متوسط و سنگین بود (05/0 > P). متوسط مقدارکربن آلی خاک در رویشگاه چرا شده با شدت متوسط 38 درصد بیشتر از خاک رویشگاه تحت شدت چرای سبک و سنگین بود (05/0 > P). بیشترین و کمترین مقادیر فسفر به ترتیب در شدت چرای سنگین و متوسط بود. مقدار ازت قابل جذب در گون‌زار چرا شده با شدت متوسط بیشتر از رویشگاه‌های تحت شدت چرای سبک و سنگین بود (05/0 > P). در شدت‌های مختلف چرا، بین وزن مخصوص ظاهری خاک و تولید صمغ کتیرا رابطه معکوس، ولی بین تخلخل و سرعت نفوذپذیری خاک با تولید کتیرا رابطه مثبت وجود داشت. همه متغییرهای شیمیایی خاک، به جز EC، رابطه مستقیم با تولید کتیرا داشتند. در بین متغیرهای شیمیایی خاک، بیشترین همبستگی مثبت بین مقدار کربن آلی و ازت قابل جذب خاک با تولید کتیرا در گون‌زارهای تحت چرای متوسط (05/0 > P) و کمترین همبستگی بین مقدار فسفر خاک و مقدار کتیرا در رویشگاه تحت چرای سبک مشاهده شد (05/0 < P). در شدت چرای متوسط، ویژگی‌های شیمیایی خاک قوی‌ترین همبستگی را با تولید کتیرا در مقایسه با شدت چرای سبک و سنگین داشتند. در رویشگاه‌های تحت شدت چرای متوسط، مقدار کربن آلی و ازت قابل جذب خاک با تولید صمغ کتیرا رابطه معنی‌دار مثبت و قوی داشتند (05/0 > r = 0.74 ; P). نتیجه‌گیری: همبستگی بین ویژگی‌های شیمیایی خاک و تولید صمغ کتیرا در رویشگاه گون سفید قوی‌تر از همبستگی بین ویژگی‌های فیزیکی خاک و مقدار تولید کتیرا بود. این مطالعه گزارش می‌کند در صورتی که چرای دام در رویشگاه‌های گون سفید غیرقابل اجتناب باشد برای حصول مقدار بیشتر صمغ کتیرا از گون سفید و هم‌چنین جهت حفظ و بهبود کیفیت منابع خاک و گیاه رویشگاه، شدت چرای دام نباید از حد متوسط بیشتر باشد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تأثیر چرای دام بر تولید صمغ کتیرا در رویشگاه‌‌های گون سفید پنبه‌‌ای (Astragalus gossypinus Fischer.)

  حضور و تردد زیاد دام‌های اهلی و چرای مفرط از گونه­های علوفه‌ای همراه در رویشگاه­‌های گونِ مولد صمغ کتیرا، می‌تواند سبب کاهش پتانسیل تولیدی کتیرا در گون‌ها شود. هدف این مطالعه، تعیین اثر شدت‌های مختلف چرای دام بر تولید صمغ کتیرا در رویشگاه­های گون سفید پنبه­ای (Astragalus gossypinus) در گون‌­زارهای شهرستان گلپایگان، استان اصفهان بود. مقدار تولید صمغ کتیرا در هر بوته گون و متغیرهای رو-زمینی بوته...

full text

تأثیر چرای دام بر تولید صمغ کتیرا در رویشگاه های گون سفید پنبه ای (astragalus gossypinus fischer.)

حضور و تردد زیاد دام های اهلی و چرای مفرط از گونه­های علوفه ای همراه در رویشگاه­ های گونِ مولد صمغ کتیرا، می تواند سبب کاهش پتانسیل تولیدی کتیرا در گون ها شود. هدف این مطالعه، تعیین اثر شدت های مختلف چرای دام بر تولید صمغ کتیرا در رویشگاه­های گون سفید پنبه­ای (astragalus gossypinus) در گون ­زارهای شهرستان گلپایگان، استان اصفهان بود. مقدار تولید صمغ کتیرا در هر بوته گون و متغیرهای رو-زمینی بوته ه...

full text

تأثیر چرای دام برمقدار تولید کتیرا در رویشگاه های گون سفید پنبه ای (astragalus gossypinus)

رویشگاه های گون مولد صمغ کتیرا در مراتع گلپایگان، در شمال غرب استان اصفهان، علاوه بر بهره برداری شدید و غیر اصولی توسط بهره برداران محلی، به دلیل تردد زیاد دام و چرای مفرط از گونه های همراه و هم چنین به دلیل عوامل طبیعی مانند خشکسالی در معرض از دست دادن پتانسیل تولیدی خود هستند. بنابر این لازم است که چگونگی تأثیر چرای دام بر مقدار تولید صمغ کتیرا در رویشگاه های گون سفید پنبه ای(astraglus gossyp...

15 صفحه اول

بررسی عناصر معدنی کتیرا در گون سفید Astragalus gossypinus در چهار استان ایران

مصرف ترکیبهای معدنی موجود درگیاهان از جنبه‌های مختلف مورد توجه محققان می‌باشد. گرچه این ترکیبها در ارتقاء سلامتی، پیشگیری و درمان برخی بیماریها مفید می‌باشند، اما در مواردی نیز مصرف بیش از حد آنها سمی است. از اینرو با اندازه‌گیریی این عناصر درگیاه یا فرآورده‌های گیاهی می‌توان ضمن تعیین میزان مجاز مصرف آنها در فرآورده‌های غذایی، دارویی، بهداشتی و آرایشی، ارتباط بین گیاه و محیط کشت را نیز تعیین ن...

full text

بررسی اثر چرای دام برتغییرات ذخیره کربن در اندام‌های گیاهی گون پنبه‌ای (Astragalus gossypinus)

با توجه به تأثیر پوشش گیاهی مراتع در کاهش و جذب کربن اتمسفری و ترسیب آن مطالعه حاضر به بررسی اثر قرق و چرای دام بر میزان ذخیره کربن در گونه گون پنبه¬ای (Astragalus gossypinus) در بخشی از مراتع نیمه خشک سرد وزوار بهشهر پرداخته است. پس از تعیین منطقه معرف در دو سایت قرق و مرتع تحت چرا، نمونه¬برداری پوشش گیاهی و خاک به روش تصادفی- سیستماتیک صورت گرفت. بدین منظور مجموعاً 20 پایه گیاهی و 40 نمونه خاک...

full text

بررسی کیفی کتیرای گون سفید (Astragalus gossypinus Fischer.) در منطقه غرب استان اصفهان

صمغ کتیرای سفید از مهمترین صمغ‌های گیاهیست که از ساقه گون سفید (Astragalus gossypinus Fischer.) گرفته می‌شود. ایران مهمترین تولیدکننده کتیراست. امروزه کتیرا در صنایع مختلف ازجمله: دارویی، بهداشتی و غذایی مصارف جدید و متنوعی پیدا کرده‌است. از آنجا که ارزش‌گذاری اقتصادی کتیرا براساس کیفیت آن انجام می‌گیرد، مطالعه ترکیب‌های شیمیایی صمغ کتیرا و شناسایی رویشگاه‌های برتر گون ضروریست. در این تحقیق نمو...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 26  issue 5

pages  211- 223

publication date 2019-12-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023