راهبرد کاهش مخاطرات طبیعی در ایران برمبنای حقوق و روابط بین‌الملل

در طی سال‌های 1998 تا 2017 بیش از 4 میلیارد و 450 هزار نفر در جهان تحت تأثیر مخاطرات طبیعی قرار گرفتند. گذشته از تحمیل بیش از 2900 میلیارد دلار آمریکا خسارت اقتصادی، یک میلیون و 330 هزار نفر نیز جان خود را از دست دادند. بیش از 67 درصد کشته‌ها و 45 درصد خسارات اقتصادی مربوط به دو مخاطرۀ اصلی زلزله و سیل است. ایران به لحاظ احتمال رویداد مخاطرات طبیعی جزء ده کشور مخاطره‌خیز جهان به‌شمار می‌رود؛ چنانکه براساس گزارش دفتر سازمان ملل متحد مورخ 13 نوامبر 2017 از 41 مخاطرۀ طبیعـی شناخته‌شده در جهان، بیش از 34 نوع آن در ایران رخ می‌دهد. با اینکه ایران 1 درصـد جمعیـت جهان را دارد، در حـدود 6 درصد تلفات ناشی از مخاطرات طبیعی را به خود اختصاص داده است. با وجود این، متأسفانه در ایران راهبرد مدونی برای کاهش مخاطرات با رویکرد پیشگیری تعریف نشده است؛ در نتیجه آسیب‌پذیری جامعه و هزینه‌های روانی و مادی ناشی از مخاطرات طبیعی افزایش یافته است. بر این اساس، تلاش برای کاهش آثار مخاطرات ضرورت دارد. این نوشتار از نظر هدف جزء تحقیقات کاربردی است که با هدف تعیین رویکرد و تدوین راهبردی ملی برای کاهش مخاطرات در ایران انجام گرفته و از نظر ماهیتی جزء تحقیقات کیفی و روش آن توصیفی و تحلیلی است؛ بدین منظور از منابع کتابخانه‌ای و اسنادی استفاده شده است. راهبردهای مختلفی در جهان برمبنای حقوق و روابط بین‌الملل برای کاهش مخاطرات تعریف شده است. با توجه به ماهیت مخاطرات طبیعی رایج در ایران و ظرفیت‌های بین‌المللی موجود، اصلاح، تقویت، بومی‌سازی، ایجاد و به‌کارگیری برخی قوانین، تأسیس مجمع ملی مدیریت مخاطرات برای ایجاد هماهنگی بین سازمان‌های عملیاتی و مراکز سیاستگذاری و مراکز تحقیقاتی در سطح وزارت خانه یا معاونت ریاست جمهوری، آمایش ملی از ظرفیت‌های علمی، فنی، مالی، اداری و محلی مدیریت مخاطرات برای پرداختن به مخاطرات شناسایی‌شده در سطوح ملی، تصویب و اجرای راهبردها و طرح‌های ملی و محلی کاهش مخاطرات در دامنه‌های زمانی مختلف، به‌عنوان راهبردهای اساسی ایران تأثیر بسزایی در کاهش مخاطرات خواهد داشت.