مد‌ل‌سازی اثر تغییر کاربری اراضی بر هیدروگراف سیل (مطالعه موردی: حوزه آبخیز جعفرآباد، استان گلستان)

Authors

  • امیر سعدالدین دانشیار گروه آبخیزداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
  • واحدبردی شیخ دانشیار گروه آبخیزداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
Abstract:

سابقه و هدف: کاربری اراضی و پوشش زمین یکی از عوامل اصلی در مطالعات منابع آب و فرسایش و رسوب حوزه آبخیز می‌باشند (32)شبیه‌سازی کامپیوتری اثرات تغییر کاربری اراضی بر روی فرآیند‌های حوزه آبخیز در نیم قرن اخیر مورد مطالعه و توجه قرار گرفته است (2، 13، 16، 24، 25). در دهه‌های اخیر مدلسازی اثرات تغییر کاربری اراضی بر روی سیلاب‌ها بارها مورد مطالعه قرار گرفته است (2). بهره‌مند (2006) با استفاده از مدل توزیعی WetSpa به بررسی اثر جنگل‌کاری بر روی ویژگی‌های هیدروگراف سیل در یکی از حوزه‌های اسلوکی پرداخت. نتایج نشان داد که افزایش 51 درصدی جنگل باعث کاهش 12 درصدی دبی پیک، و افزایش 9 ساعتی زمان تا اوج هیدروگراف می‌شود (2). باناسیک و فام (2010) به بررسی اثر تغییر کاربری اراضی بر هیدروگراف سیل در یکی از حوزه‌های هلند با استفاده از روش شماره منحنی و مدل ناش پرداختند. نتایج نشان داد که تغییر کاربری اراضی در دوره 2007 تا 2009 باعث افزایش دبی پیک از 1/1 مترمکعب بر ثانیه به 92/8 مترمکعب بر ثانیه شده است (3) لذا با توجه به اهمیت و نقش تغییرات کاربری اراضی و با توجه به اینکه هیدروگراف سیل پاسخ هیدرولوژیکی آبخیر به تغییرات کاربری اراضی می‌باشد، در این مطالعه به بررسی و ارزیابی اثرات تغییر کاربری اراضی بر هیدروگراف سیل حوزه آبخیز جعفرآباد در استان گلستان با استفاده از مدل هیدرولوژیکی توزیعی GFHM (21) پرداخته شده است مواد و روشها: در این مطالعه اثر تغییر کاربری اراضی بر هیدروگراف سیل حوزه جعفرآباد با استفاده از مدل GFHM مورد بررسی قرار گرفت. مدل GFHM (21) یک مدل هیدرولوژیکی توزیعی مکانی و زمانی می‌باشد. نقشه‌های DEM، کاربری اراضی، تیپ خاک و همچنین داده‌های بارش حوزه آبخیز، داده‌های اصلی مورد نیاز مدل می‌باشند. این مدل جهت محاسبه بارش مازاد از روش شماره منحنی سازمان حفاظت منابع ملی (NRCS) و جهت روند‌یابی از روش موج سینماتیکی استفاده می‌نماید. با توجه به شرایط حوزه مورد مطالعه چهار سناریوی مدیریتی با رویکرد اثرات تخریب و احیای کاربری اراضی بر هیدروگراف سیل تدوین گردید.یافته‌ها: نتایج نشان داد که افزایش 2/4 درصدی جنگل (سناریو4)، باعث کاهش 55/0 درصدی دبی اوج سیل و 6/2 درصدی حجم سیل می‌شود. تبدیل 9/3 درصد از اراضی جنگل به اراضی دیم (سناریو2) باعث افزایش 85/0 درصدی دبی اوج سیل و 83/1 درصدی حجم سیل می‌شود. همچنین تبدیل 8/17 درصد از اراضی جنگلی نیمه متراکم به اراضی دیم (سناریو1) باعث افزایش 84/7 درصدی دبی اوج و افزایش 08/6 درصدی حجم سیل می‌شود. نتایج همچنین نشان داد که تغییر کاربری اراضی در رگبارهایی با دبی‌های کم، اثرات بیشتری بر روی دبی اوج و حجم سیل می‌گذارد.نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که برای مدیریت و کاهش سیلاب در منطقه از طریق روش غیر سازه‌ای مدیریت اراضی می‌توان دبی اوج و حجم سیل را کاهش داد. بنابراین طرح اصلاح کاربری اراضی حوزه در قالب احیاء جنگل ها و تغییر کاربری اراضی کشاورزی به آگروفارستری به ویژه از نوع باغات زیتون (که در بیشتر مناطق مشابه در استان گلستان به اجرا در آمده است) مقدار ربایش و تلفات اولیه را بطور موثری افزایش خواهد داد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

ارزیابی تغییر کاربری اراضی و تاثیر آن بر هیدروگراف سیل حوزه آبخیز امامه، استان تهران

تغییر در الگوی کاربری اراضی، فرآیندهای هیدرولوژیکی در حوضه­ها را متاثر ساخته و تعادل طبیعی جریان آب را مختل می­کند. در پژوهش حاضر، تغییر مولفه­های هیدرولوژیکی حوزه آبخیز امامه در نتیجه تغییرات کاربری اراضی در طی سال­های 1367 الی 1392، مورد بررسی قرار گرفته است. به علت نبود نقشه کاربری اراضی در سال­های گذشته، جهت تهیه نقشه کاربری اراضی مربوط به سال 1367 حوضه، از تصاویر سنجنده TM ماهواره لندست اس...

full text

بررسی اثر تغییرات کاربری اراضی بر هیدروگراف سیل (مطالعه موردی: حوضه آبریز ابوالعباس)

هدف از مطالعه­ی حاضر بررسی اثر تغییرات کاربری اراضی ایجاد شده در طول سال­های 88-1369 در حوضه­ی آبریز ابوالعباس بر هیدروگراف سیل می­باشد. برای دست یابی به این هدف از تلفیق روش های سنجش از دور، سامانه اطلاعات جغرافیایی و مدل هیدرولوژیکی HEC-HMS استفاده شد. ابتدا نقشه­های کاربری اراضی سال­های 1369 و 1388 حوضه، با استفاده از تصاویر ماهواره­ای لندست/TM و الگوریتم شبکه­ی عصبی مصنوعی با دقت قابل قبولی...

full text

ارزیابی توصیفی نگرش مردم در خصوص اصلاح کاربری اراضی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز چهل‌چای استان گلستان)

سابقه و هدف: اطلاع از نسبت کاربری‌های اراضی و نحوه تغییرات آن درگذر زمان یکی از مهم‌ترین موارد در برنامه‌ریزی و مدیریت اراضی است. با آگاهی از نسبت تغییرات کاربری‌ها درگذر زمان می‌توان نحوه تغییرات در آینده را پیش‌بینی نمود و اقداماتی پیشگیرانه انجام داد. رویکرد مشارکت مردمی برای اصلاح کاربری اراضی به‌منظور جلوگیری از بهره‌برداری غیر اصولی از اراضی، از مهم‌ترین ابزارهای کاربردی مدیریت بهینه مناب...

full text

بررسی اثر تغییر کاربری اراضی بر هیدروگراف سیل رودخانه زاینده‌رود در محدوده شهری اصفهان

کاربری اراضی از جمله عواملی است که بر چرخه طبیعی آب در اکوسیستم اثر می‌گذارد. تحقیق حاضر با هدف تعیین اثر تغییر کاربری اراضی بر هیدروگراف سیل رودخانه زاینده‌رود در محدوده شهری اصفهان انجام شد. نقشه کاربری اراضی حوضه با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای لندست (TM+) 1990، تصویر IRS سال 2008 و به‌کمک نرم افزار ENVI تعیین گردید. در مرحله بعد شبیه‌سازی وقایع بارش-رواناب به‌کمک روش SCS انجام گرفت و پارامت...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 22  issue 5

pages  171- 185

publication date 2015-12-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023