نقش مایه زن بر روی مُهرهای ایران

پژوهش حاضر به مطالع? نقش‌مای? زن بر روی مُهرهای ایران دور? پیش از اسلام می‌پردازد. استفاده از مُهر در ایران از قدیمی‌ترین زمان بسیار معمول بوده است و نمونه‌های بسیاری از این نوع اشیاء را می‌توان در نقاط مختلف ایران یافت. استفاده از نقش‌مایه زن را نمی‌توان یک روش متداول در تزئین مُهرها محسوب نمود؛ اگر چه نمونه‌هایی متعدد از مُهرهای تزیین شده با نقش زن یافت شده‌اند. این مقاله به بررسی و طبقه‌بندی این‌گونه از مُهرها می‌پردازد. علاوه بر بررسی نقوش، مقایسه و تحلیل این تصاویر با متون مکتوب و نیز باورهای رایج در مورد زنان ایران باستان صورت می‌گیرد. به‌نظر می‌رسد در دوره عیلامی و پرتو عیلامی زنان نقش بسیار مهمی در فعالیت‌های روزمره ایفا می‌نموده‌اند و از جایگاه اجتماعی مهمی در جامعه برخوردار بوده‌اند. در دور? هخامنشی زنان از حقوق اجتماعی مشخصی بهره‌مند بودند اما بر روی مُهرها تصویر آنان در قالب الهگان مقدس است که به شکل شخص ملکه نمایان می‌شود. در دوره ساسانی آمیزه‌ای از گرایش‌های دو دوره گذشته نسبت به هویت اجتماعی زن در تصاویر نمایان می‌شود. بر روی مهرهای ساسانی ملکه نه تنها به‌عنوان نمادی از آناهیتا بلکه به‌عنوان شخصیتی محوری در پادشاهی ساسانی ظاهر شده، تنها یا در کنار پادشاه نشان داده می‌شود.