نماینده‌گرایی، نظام نمایندگی پویا و ظرفیت‌های قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

امروزه حکمرانی مبتنی‌بر نمایندگی نه یک جایگزین معیوب و ناگزیر برای دمکراسی مستقیم، بلکه خود شیوه‌ای ذاتاً مطلوب برای مردم‌سالاری به‌شمار می‌رود. با این وجود هنگامی می‌توان نمایندگی را در هر نظام سیاسی‌ ـ‌ حقوقی مفهومی راستین تلقی کرد که آیین‌ها و شیوه‌های اعمال قدرت سیاسی در آن نظام، به‌طور مستمر پویش و دینامیسم برآمده از قدرت مؤسس را به رسمیت شناخته و از آن تبعیت کند. ازاین‌رو پژوهش حاضر تلاش می‌کند از یک‌سو با رویکردی هنجاری ماهیت نظام نمایندگی راستین را ذیل عنوان «نمایندگی پویا» بررسی کند و ازسوی‌دیگر، با شیوه توصیفی‌ ـ‌ تحلیلی ظرفیت‌های قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران را در تأمین شرایط نظام مطلوب نمایندگی مورد ارزیابی قرار دهد. به‌این‌ترتیب نتایج نشان می‌دهد تحقق نظام نمایندگی پویا علاوه بر مؤلفه‌های حقوقی، مستلزم تحقق زمینه‌های اجتماعی است و قانون اساسی با پیش‌بینی بخش عمده‌ای از مقدمات نظام نمایندگی پویا در قالب حقوق و آزادی‌های بنیادین، ظرفیت پذیرش و تولید چنین نظامی را دارد اما خلأ اصلی در حوزه‌هایی است که باید در خارج از ساختار حقوقی اتفاق افتد.