پدیدارشناسی تجربۀ گردشگران اماکن مذهبی (مورد مطالعه: اماکن زیارتی شهرستان هرسین)

تلاش این جستار تأملی پدیدارشناختی در تجربه­ های افرادی است که به قصد زیارت بارگاه امام­زاده مهدی و امام­زاده باقر به شهرستان هرسین در استان کرمانشاه سفر می­ کنند. تأمل در کم و کیف سفر این زائران مبین آن است که آنها سفرشان را ذیل وجه خاصی از گردشگری مذهبی معنا و دسته­ بندی می­ کنند. در این تحقیق، ضمن اتکاء بر مفاهیم و ادبیات گردشگری مذهبی، خاصه بر نظریۀ ابعاد دینداریِ گلارک و استارک، کوشش شده است تا سویه­ های معناساز، تمهیدات موجه­ ساز و آثار عملی تجربۀ سفرهای زیارتی تفسیر شود. برای این تفسیر به رویکرد پدیدارشناختی تکیه شده است. محققان ضمن حضور در این دو بارگاه به مشاهدۀ مستقیم مناسک، آداب، قواعد و شعایر حاکم بر عمل زیارتِ زائران پرداخته­ اند و برای درک ژرف­ نگرانۀ رفتارها و تجربه­ های زیارتیِ آنها با تعدادی از آنها به­ شیوه­ای هدفمند و با ملاک اشباع نظری مصاحبۀ عمیق کرده­ اند. نتایج این تحقیق نشان می­ دهد که از نگاه زائران، زیارت در بُعد عملی به­ معنای مشارکت در برخی مناسک فردی و جمعی است؛ در بُعد معرفتی به افزایش آگاهی مذهبیِ آنها (مثلاً دانستن شجرۀ طیبۀ امام­زاده) می­ انجامد؛ در بُعد اعتقادی، مسیر توسل آنها به «شفیع» و دستیابی­ شان به نعمات دنیوی و پاداش­ های اخروی را هموار می­ کند؛ در بُعد تجربی، تسلی، تسکین و آرامشِ قلب همراه با حسی از خضوع و خشوع را برای­شان به ارمغان می­ آورد؛ و در بُعد پیامدی، نوعی الزام اخلاقی و پایبندی اجتماعی را در زندگی آنها ایجاد می­ کند. زائران به­ عنوان افرادی که از مبداء­های گوناگون به­ قصد رسیدن به مقصد خاص و مقدسی دست به مسافرت می­ زنند کل این مسیر را به­ میانجی مضامین و ایماژهای استعلایی معنا و تجربه می­ کنند.