کاربرد روش سیستم دینامیک در ارزیابی اثرات سیاست‌های مدیریت تقاضای آب در حوضه آبریز رودخانه خیرآباد

Authors

  • قاسم لیانی دانشجوی دکتری، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز. شیراز، ایران
  • محمد بخشوده استاد گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز ، شیراز ، ایران
  • منصور زیبایی استاد گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز ، شیراز ، ایران
Abstract:

حوضه آبریز رودخانه خیرآباد بخشی از حوضه آبریز زهره-جراحی است که از لحاظ آب‌های سطحی از غنای خوبی برخوردار است، ولی با توجه بهره‌برداری غیراصولی از منابع آب‌ و خاک و همچنین، توسعه روزافزون برداشت از منابع آبی تحت شرایط تغییر اقلیم پتانسیل آبی حوضه جهت تأمین تقاضاهای روزافزون را کاهش داده است. کاهش جریا­های ورودی آب سطحی طی سال­های اخیر ذخیره آب سد کوثر که تأمین کننده آب شرب استان­های جنوبی است را کاهش داده و این موضوع نگرانی­هایی را به منظور تأمین تقاضای آب ایجاد کرده است. لذا، مدیریت منابع آب در این حوضه امری ضروری است. در این مطالعه تلاش شد تا در سطح حوضه آبریز با استفاده از یک رویکرد سیستمی در زمینه مدیریت یکپارچه منابع، ضمن شناسایی عوامل مؤثر بر عرضه و تقاضای آب، با در نظر گرفتن روابط متقابل و بازخوردها، رفتار سیستم منابع آب در بلندمدت مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گیرد. نتایج مطالعه نشان داد که ادامه وضعیت موجود موجب کاهش حجم آب در دسترس و منفی شدن بیلان آب زیرزمینی می شود. همچنین، رشد جمعیت و توسعه بخش کشاورزی روند افزایشی تقاضای آب و افزایش برداشت از منابع آب سطحی و زیرزمینی در حوضه مورد مطالعه  را به دنبال خواهد داشت. تحت این شرایط شاخص کمیابی روندی افزایش داشته و شاخص پایداری سیستم کوچکتر از واحد است. نتایج همچنین نشان داد که با ادامه شرایط فعلی حاکم بر مدل طراحی شده، شاخص آسیب پذیری و شاخص حداکثر کمبود سیستم منابع آب مورد بررسی به ترتیب معادل 119/0 و 213/0 و شاخص­های قابلیت اطمینان و پایداری نیز به ترتیب معادل 50/0 و 703/0 خواهد بود. بنابراین، با توجه به نتایج به­دست آمده در دوره مورد مطالعه احتمال عدم تأمین تقاضای فزاینده آب، درنتیجه افزایش جمعیت و سطح زیرکشت محصولات کشاورزی، با استفاده از منابع آب در دسترس پیش­بینی می­شود. لذا، اعمال سیاست­های مدیریت تقاضا و عرضه آب در حوضه آبریز رودخانه خیرآباد ضروری بنظر می­رسد. در بین سیاست­های مدیریت تقاضای منابع آب، افزایش راندمان آبیاری و حذف محصولات آب­بر از الگوی کشت، با افزایش شاخص پایداری سیستم منابع آب حوضه آبریز مورد مطالعه از 703/0 به 1، بیشترین کارایی را در جهت مدیریت پایدار منابع آب دارا می­باشند. علاوه بر این، کاهش مصرف سرانه آب خانگی نیز نقش مؤثری در افزایش شاخص پایداری سیستم منابع آب دارد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

امنیت آب در حوضه آبریز سد کوثر در شرایط تغییر اقلیم:کاربرد روش سیستم دینامیک

در این مطالعه تلاش شده است تا با یک رویکرد سیستمی رفتار سیستم منابع آب در حوضه آبریز سد کوثر شبیه‌سازی شود. به‌طورکلی با توجه به پیچیده بودن سیستم منابع آبی، یکی از بهترین ابزارهایی که بتوان از طریق آن ارتباط بین تمامی اجزای داخل یک سیستم پیچیده را بررسی کرد روش سیستم دینامیک است. سیستم دینامیک یکی از روش‌هایی است که به‌منظور شناسایی روابط میان سیستم‌های مجزا اما در ارتباط تنگاتنگ باهم و با پوی...

full text

بررسی سیستم اداری- نهادی مدیریت آب در حوضه آبریز زاینده‌رود به روش کیفی نظریه زمینه‌ای

افزایش فزاینده نیازهای آبی در بخش‌های مختلف کشاورزی، شرب و صنعت و از طرف دیگر تغییرات اقلیمی که منتج به کاهش منابع آب تجدیدپذیر شده باعث محدودیت‌های جدی در اعمال شیوه‌های متعارف و سنتی مدیریت منابع آب به‌ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک از جمله فلات مرکزی ایران شده است. برای مدیریت مؤثر منابع آب، ضروری است علاوه بر سیستم طبیعی، سیستم‌های اجتماعی-اقتصادی و سیستم اداری- نهادی مرتبط با منابع آ...

full text

بررسی هیدروژئوشیمی آب رودخانه های حوضه آبریز رودخانه شور

یکی از مهم‌ترین منابع آبی جوامع انسانی، رودخانه‌ها هستند. وجود رودخانه‌های متعدد، پرآب، طویل و عاری از آلودگی، عامل مهم و اساسی در شکوفایی، رشد و توسعه همه جانبه جوامع بوده است. حوضه آبریز رود شور در شمال استان خوزستان و در جنوب‌غرب ایران قرار گرفته است. رودخـانه شور دارای شاخه‌هـای متعددی است و سرشاخه‌های اولیه آن از کوه‌های زنگلاب و کی‌نو سرچشمه می‌گیرند. در این تحقیق ارزیابی کیفیت شیمیایی آب...

full text

بررسی هیدروژئوشیمی آب رودخانه های حوضه آبریز رودخانه شور

یکی از مهم‌ترین منابع آبی جوامع انسانی، رودخانه‌ها هستند. وجود رودخانه‌های متعدد، پرآب، طویل و عاری از آلودگی، عامل مهم و اساسی در شکوفایی، رشد و توسعه همه جانبه جوامع بوده است. حوضه آبریز رود شور در شمال استان خوزستان و در جنوب‌غرب ایران قرار گرفته است. رودخـانه شور دارای شاخه‌هـای متعددی است و سرشاخه‌های اولیه آن از کوه‌های زنگلاب و کی‌نو سرچشمه می‌گیرند. در این تحقیق ارزیابی کیفیت شیمیایی آب...

full text

مدل‌سازی منابع آب در حوضه آبریز با استفاده از روش پویایی سیستم (مطالعه موردی: حوضه آبریز نیشابور)

در مدیریت جامع منابع آب در سطح حوضه آبریز، اندرکنش اجزای درونی هر سیستم و نیز اندرکنش سیستم­های مختلف با یکدیگر باید به طور فراگیر در نظر گرفته شوند. تحقیق حاضر در حوضه آبریز نیشابور و با تأکید بر حل مسأله روند افت سالیانه تراز آبخوان در این دشت انجام گرفته است. به منظور کنترل تراز آبخوان، گام­های مدل­سازی توسعه داده شدند و ریشه­های مسأله در فرآیند شکل­گیری نمودار ذخیره- جریان مورد بررسی قرار گ...

full text

ارزیابی کارایی شبکه‌های بیزی در مدیریت کیفیت آب رودخانه: کاربرد سیستم نسبت- تجارت

مدیریت کیفی سیستم‌های رودخانه‌ای به‌عنوان یکی از مسائل پایه در تحلیل سیستم‌های منابع آب، در چند دهه گذشته مورد توجه محققان بوده است. علت اصلی این توجه را می‌توان ارزش اقتصادی حاصل از بهره‌برداری بهینه از ظرفیت پذیرش آلودگی این سیستم‌ها و کاهش هزینه‌های تصفیه، بیان کرد. در این مقاله، با توجه به جهت جریان یک طرفه آب در رودخانه، از سیستم نسبت- تجارت و شبکه‌های بیزی به‌منظور تهیه یک مدل مدیریت کیفی...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 51  issue 2

pages  195- 216

publication date 2020-06-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023