سید ابوالقاسم مرتضوی

استادیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس

[ 1 ] - ارزیابی و مقایسۀ سطح پایداری محصولات زراعی شرق حوضۀ زاینده‌رود تحت شرایط خشکسالی با استفاده از تکنیک تصمیم چندمعیاره

همزمان با توسعۀ مباحث پایداری، تلفیق جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی برای انجام فرایند تصمیم ضروری به نظر می‌‌رسد. این مقاله با تجمیع جنبه‌‌های مختلف پایداری و استفاده از تکنیک تصمیم‌‌گیری چندمعیاره (فرایند تحلیل سلسله مراتبی) به سنجش و مقایسۀ سطح پایداری محصولات زراعی در مقیاس مزرعه‌ای پرداخته است. داده‌های مورد نیاز از طریق تکمیل 140 پرسش‌نامه و مصاحبۀ رو در رو با کشاورزان شرق حوضۀ رود...

[ 2 ] - بررسی نقش رابطه ی انتقالی نرخ ارز در رفتار قیمت گذاری برای بازار صادرات میگو و خاویار ایران

روند رو به رشد پرورش میگو و خاویار، در جهان، به واسطه‌ی تقاضای بالای آن و همچنین پتانسیل‌های بالقوه‌ی ایران در تامین این تقاضا، بسیار چشمگیر است. باتوجه به این رویکرد، در مطالعه حاضر، به تجزیه و تحلیل رفتار قیمت‌گذاری برای بازار (PTM) صادرکنندگان میگو و خاویار ایران در بازار جهانی تحت سه مدل نرخ ارز اسمی، نرخ ارز واقعی و میانگین وزنی نرخ ارز پرداخته شد. در این راستا از داده‌های سالانه 1372 تا 1...

[ 3 ] - تحلیل تمایز‌های بین بخشی و فرایند توسعه زیست‌محیطی در ایران

رشد و توسعه جوامع اگرچه پیشرفت‌های شگرفی را در عرصه‌های مختلف به همراه داشته است، اما رسیدن انسان به این دستاوردها به بهای شکستن پل‌های پشت سرش تمام شد و جهان را به یکباره با رشد فزاینده تخریب محیط زیست روبرو نمود. بررسی گزارش‌های مراجع معتبر ملی و بین‌المللی نشان می‌دهد که در طول دوره‌های زمانی مختلف، شاخص‌های رشد و توسعه در ایران روند صعودی داشته است. با این وجود، علی‌رغم رشد و توسعه اقتصادی ...

[ 4 ] - پیامدهای حذف یارانه نان بر تغییر نرخ وابستگی به واردات و امنیت غذایی

در دوره‌های متمادی، نان به عنوان کالایی اساسی، سهمی شایان توجه در تأمین امنیت غذایی خانوارهای شهری و روستایی داشته‌است. با این توضیح، این مطالعه با هدف تحلیل وضعیت امنیت غذایی کشور همگام با حذف یارانه نان طرح‌ریزی شد. بدین منظور، ابتدا در ماتریس حسابداری اجتماعی سال 1385، کالای نان از بخش محصولات غذا و آشامیدنی تفکیک شد. سپس سناریوهای حذف یارانه نان درکوتاه‌مدت و بلندمدت در الگوی تعادل عموم...

[ 5 ] - تحلیل وضعیت اقتصادی کشاورزان شرق حوضه رودخانه زاینده‌رود تحت شرایط خشکسالی

بخش کشاورزی بزرگترین مصرف کننده منابع آبی در نواحی خشک و نیمه خشک است، لذا، محدودیت منابع آب بیشترین تأثیر را بر این بخش میگذارد. خشکسالی بهعنوان یکی از مهمترین عوامل بوجود آورنده بحران آب در حوضه رودخانه زایندهرود، تاثیر عمیقی بر بخش کشاورزی داشته است. در همین راستا، این مطالعه به ارزیابی اثرات خشکسالی بر سطح زیر کشت و سود کشاورزان در شرق حوضه زایندهرود با استفاده از شاخص نمایه استاندارد...

[ 6 ] - اثر انتقالی نرخ ارز بر قیمت صادراتی خرما در ایران: کاربرد مدل ARDL

ایران به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولاتی چون خرما، پسته و کشمش در سطح جهان به شمار می‌آید و در بازار جهانی این تولیدات جایگاه مناسبی دارد. مطالعه‌ی حاضر به بررسی اثرات کوتاه‌ و بلندمدت نرخ ارز بر روی قیمت صادراتی خرمای ایران با استفاده از روش خودرگرسیونی با وقفه‌های توضیحی می‌پردازد. آمار و اطلاعات مربوط از داده‌های بانک مرکزی و سازمان خواروبار جهانی استخراج و با استفا...

[ 7 ] - تحلیل ساختار بازار صادراتی سیب ایران با رهیافت رفتار قیمت گذاری برای بازار (PTM)

سیب از جمله محصولات باغی صادراتی به شمار می‌آید که از جایگاه بالایی در زمینه اشتغال‌زایی و ارزآوری برخوردار است. در مطالعه حاضر، به تجزیه و تحلیل تجربی عمده بازارهای صادراتی سیب ایران با رهیافت رفتار قیمت‌گذاری برای بازار (PTM)، تحت شرایط دو نرخ ارزهای اسمی و واقعی پرداخته شد. در این راستا از داده‌های سالانه 1372 تا 1394 استفاده گردید. تجزیه و تحلیل اقتصاد سنجی با استفاده از مدل پانل تصحیح خطای...

[ 8 ] - تحلیل اثرات افزایش تولید بخش کشاورزی بر سایر بخش‌ها و گروه‌های درآمدی، با استفاده از رهیافت تحلیل مسیر ساختاری

بخش کشاورزی یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصاد ایران است که سیاست‌های توسعه و گسترش آن می‌تواند به افزایش قابل توجه تولیدات سایر بخش‌های اقتصادی منجر شود. از سوی دیگر افزایش سرمایه‌گذاری در این بخش درآمد‌ گروه‌های درآمدی شهری و روستایی را بیشتر از سایر بخش‌های اقتصادی افزایش می‌دهد. در این تحقیق با استفاده از ماتریس حسابداری اجتماعی سال 1390 و بهره‌گیری از رهیافت تحلیل مسیر ساختاری، به بررسی چگونگی...

[ 9 ] - تأثیر رشد اقتصادی بر مصرف انرژی در بخش‌های مختلف اقتصاد ایران

انرژی به‌عنوان نهاده مصرفی در همه بخش‌های اقتصاد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. لذا این مطالعه درصدد است، به بررسی عوامل تأثیرگذار بر مصرف انرژی در زیر بخش‌های اقتصادی کشور (صنعت و معدن، خدمات و کشاورزی) با استفاده از داده‌های ترکیبی طی سال‌های 95-1365 بپردازد. برای نیل به هدف مذکور، از تحلیل‌های هم انباشتگی پانل و جهت تخمین روابط کوتاه‌مدت و بلندمدت به ترتیب از برآوردگرهای حداقل مربعات معمولی ...

[ 10 ] - کاهش منابع آب، افزایش بار مالی دولت و تلاطم ارزی، چالش‌های اصلی تأمین گندم در ایران؛ چه باید کرد؟

اهمیت قابل توجه مصرف گندم در سبد تغذیه خانوارهای ایرانی باعث شده است که تأمین گندم مورد نیاز کشور با چالش‌های مختلف از جمله کاهش منابع آبی، افزایش هزینه‌های دولت و تلاطم‌های نرخ ارز مواجه شود. بر این اساس، در این مطالعه با طراحی یک مدل تعادل جزئی پویا سعی شد که به این سؤال کلیدی پاسخ داده شود که به‌منظور مقابله با چالش‌های موجود بر سر راه تأمین گندم در کشور در سال‌های آتی چه باید کرد. از این‌رو...

[ 11 ] - خودکفایی گندم و رشد جمعیت در چشم‌انداز 1404 در ایران (درآمدی بر نقش سیاست خرید تضمینی)

در شرایط کنونی، جهت‌گیری برنامه‌های اقتصادی و اجتماعی جمهوری اسلامی ایران (ج. ا. ا.) به سمت اعمال سیاست‌های تشویقی در رابطه با افزایش رشد جمعیت قرار دارد. با افزایش رشد جمعیت، نیاز به محصولات خانواده گندم در کشور بیشتر می‌شود و مسائلی از قبیل کاهش منابع آبی باعث خواهد شد که تولید این محصولات در کشور با چالش‌های مهمی مواجه باشد. علاوه‌براین، کشور ایران به دلیل قرار گرفتن در موقعیت حساس خاورمیانه...

[ 12 ] - بررسی ترجیحات کشاورزان جهت مشارکت در برنامه پرداخت برای خدمات اکوسیستم (PES) حوزه آبخیز دشت قزوین

پرداخت برای خدمات اکوسیستم (PES) از ابزارهای اقتصادی مدیریت منابع‌طبیعی و حفاظت از محیط‌زیست می‌باشد. هدف این برنامه‌ از طریق ارائه مشوق‌های مستقیم به کشاورزان، جهت بهبود نتایج زیست‌محیطی اکوسیستم حاصل می‌شود. مشارکت در برنامه‌های PES داوطلبانه است، ‌بطوریکه طراحی برنامه‌ی موثر نیاز به بررسی دقیق ترجیحات کشاورزان دارد. دشت قزوین از نظر تولید محصولات کشاورزی و درآمدزایی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار...

[ 13 ] - The Study of Exchange Rate Fluctuations on the Export Prices of Iranian Food Products (Dynamic Panel Data Approach)

I n this paper, the evaluation of the real exchange rate transfer and the asymmetric transmission of real exchange rate fluctuations to the export prices of food products for the country during the period (2001-2015) was studied using two approaches of PMG and GMM systems. The TGARCH method was used to calculate the real exchange rate fluctuation index and the Markov Switching method was u...

[ 14 ] - ارزیابی اثربخشی سیاست خرید تضمینی در پایدارسازی تولید گندم در ایران

محصول گندم به عنوان غذای اصلی مردم ایران نقش ویژه و اساسی در تأمین امنیت غذایی کشور ایفا می‌کند. لذا، با توجه به اهمیت مصرف گندم در ایران، تاکنون سیاست‌های حمایتی چندی به منظور ارتقای میزان خوداتکایی در تولید این محصول در کشور اجرا شده است. با این وجود، بررسی آمارهای رسمی نشان می‌دهد که به‌رغم تلاش‌های انجام گرفته، دستیابی به تولید پایدار گندم در کشور همچنان دور از اطمینان کافی قرار دارد و در ب...

[ 15 ] - برآورد ارزش اقتصادی آب مصرفی از رهیافت‌های تمایل به پرداخت کشاورزان سیب‌زمینی‌کار و ارزش تولید نهایی

در بسیاری از دشت‌های استان همدان توزیع رایگان و پایین بودن آب‌بهای پرداختی توسط کشاورزان منجر به مصرف بی‌رویه آن در سطح مزارع شده است که این امر می‌تواند منجر به تهدید منابع آب موجود و توسعه پایدار کشاورزی منطقه شود. بدون تردید یکی از مهم‌ترین ابزارهای تخصیص بهینه‌ی منابع آب، ارزش‌گذاری اقتصادی این نهاده است که راهبرد توسعه‌ی بلندمدت کشور نیز بر آن تأکید دارد. در این راستا، هدف پژوهش حاضر، برآو...

[ 16 ] - اثر نوسان نرخ ارز بر صادرات صنایع غذایی ایران(رهیافت پانل دیتا)

توسعه صادرات غیرنفتی به‌خصوص کالاهای صنعتی به‌عنوان یکی از راهبردهای توسعه اقتصادی، یک تعیین‌کننده اصلی در راستای افزایش توان تولیدی، اشتغال و تأمین درآمدهای ارزی برای سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نو محسوب می‌شود. ازجمله عوامل مؤثر بر صادرات غیرنفتی، نرخ ارز و ریسک ناشی از نوسانات غیرمنتظره آن است، این پژوهش به ارزیابی اثر نوسانات نرخ ارز بر صادرات صنایع غذایی ایران به‌عنوان حلقه تکمیلی زنجیره کش...