نام پژوهشگر: سعیده اشرفی

پهنه بندی اقلیمی - بارشی شمال غرب ایران
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده علوم انسانی 1388
  سعیده اشرفی   حسین عساکره

افزایش روز افزون مشاهدات اقلیمی، ظهور کامپیوترهای پیشرفته و تغییر نگرش نسبت به پدیده های طبیعی- اقلیمی موجب گردید که روش های طبقه بندی چند متغیره مورد اقبال و استقبال اقلیم شناسان قرار گیرد. کاربرد طبقه بندی در شناسایی نواحی همگن اقلیمی، اهمیت این موضوع را تبیین می کند. در این تحقیق به منظور پهنه بندی بارش شمال غرب کشور از داده های ماهانه ی 8 مشخصه ی بارشی در 260 ایستگاه منطقه طی دوره ی آماری 2005 - 1966 و از تکنیک تحلیل خوشه ای بهره گرفته شد. تحلیل خوشه ای روشی ریاضی است که مجموعه ای از افراد را با استفاده از اندازه های تفاوت یا شباهت، گروه بندی می کند. این روش کاربرد فراوانی در اقلیم شناسی داشته و پهنه بندی دقیق تری را نسبت به روش های سنتی ارائه می دهد. میانگین سالانه ی بارش شمال غرب کشور 9/360 میلی متر است، که دارای دامنه ای برابر با 3/587 و تغییر پذیری مکانی 24 % می باشد. این امر عدم یکنواختی در توزیع مکانی بارش را آشکار می کند، تغییر پذیری فصلی بارندگی نیز این مسئله را مورد تایید قرار می دهد. با اعمال تحلیل خوشه ای بر روی 5374 یاخته، در نهایت چهار پهنه ی بارشی در شمال غرب کشور شناسایی شد. این نواحی با وسعت و پراکنش متفاوت شامل پهنه ی کم بارش متمرکز با برف متوسط - پهنه ی بارش متوسط متمایل به کم بارش پراکنده پر برف - پهنه ی بارش متوسط متمایل به پر بارش پراکنده با برف متوسط- پهنه ی پر بارش متمرکز با برف متوسط می باشد. مجموع بارش فصل تابستان در گروه چهارم با تغییر پذیری بالایی همراه است. اعمال تحلیل خوشه ای بر داده های فصل تابستان این گروه، موجب شناسایی سه زیر گروه گردید که ضریب تغییرات کوچک تری را به خود اختصاص داده اند. روش تحلیل ممیزی نیز بر یاخته های بارشی شمال غرب اعمال گردید. نتایج حاصل از تحلیل ممیزی در 6/97 % با نتایج حاصل از تحلیل خوشه ای مطابقت می کند. برای دستیابی به نتایج تحقیق، نرم افزار های spss/win،surfer/win ، matlab و arcview مورد استفاده قرار گرفت. واژگان کلیدی: طبقه بندی، بارش، شمال غرب، تحلیل خوشه ای