نام پژوهشگر: محسن احدنژاد روشتی

ارزیابی تناسب فضائی – مکانی پارکهای شهری با استفاده از gis (مورد: پارکهای محله ای منطقه 2 شهرداری تبریز)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده علوم انسانی 1388
  راضیه تیموری   اکبر اصغری زمانی

کاربریها عمومی در بسیاری از شهرها به دلایلی چون تراکم بالای جمعیت، عدم انتظام در استقرار و مکان گزینی و عدم توجه به شعاع دسترسی و آستانه های جمعیتی، قادر به ارائه خدمات مطلوب به شهروندان نمی باشند. این موضوع در شهرهای بزرگ و بویژه برای کاربری هایی نظیر پارکهای شهری از نمود بیشتری برخوردار است. در خدمات رسانی تنها افزایش تعداد مراکز خدماتی، دلیل بر خدمات رسانی مناسب نبوده، بلکه آنچه حائز اهمیت است، توزیع متناسب این مراکز می باشد. فضاهای سبز شهری به ویژه پارکها از جمله مراکز مهم خدماتی در شهر هستند که دسترسی با صرف زمان و هزینه کمتر به آنها در نیل به اهداف اساسی توسعه یعنی عدالت اجتماعی و توسعه عادلانه حائز اهمیت زیادی می باشد. در این پژوهش با استفاده از روشهای موجود در gis همچون تحلیلهای مکانی، شبکه، مجاورت و همپوشانی و نیز با استفاده از شاخصهای فیزیکی همچون: سازگاری، دسترسی، شیب، مساحت، مجاورت، و شاخصهای اجتماعی همچون: تراکم جمعیت، تراکم خانوار و بعد خانوار به ارزیابی تناسب فضایی- مکانی پارکهای محله ای در سطح منطقه 2 شهرداری تبریز پرداخته شده است تا ضمن بررسی چگونگی توزیع آنها ( هم به لحاظ فیزیکی و هم به لحاظ اجتماعی) در وضع موجود، درجه تناسب هر کدام از پارکها مشخص شود. نتایج حاصله نشان داد که 4/36 درصد از پارکهای محله ای محدوده مورد مطالعه با کاربریهای همجوار خود کاملاً سازگار می باشند و نیز بررسی وضعیت تناسب پارکهای محله ای منطقه دو نشانگر آن است که 6/64 درصد پارکهای محله ای منطقه دو شهرداری تبریز دارای تناسب مکانی- فضایی بالا، 3/27 درصد درای تناسب متوسط و تنها 1/9 درصد دارای تناسب پایین می باشند.

مکان یابی محل دفن بهداشتی پسماندهای روستایی با استفاده از gis، مطالعه موردی: بخش قره پشتلوی زنجان
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده علوم انسانی 1389
  جواد معصومی   حمید جلالیان

مواد زائد جامد، جزء جدایی ناپذیر زندگی انسان بوده و تولید انواع این زایدات در کمیت و کیفیت های مختلف یکی از مهم ترین معضلات زیست محیطی عصر حاضر است. آلودگیهای هوا، آب و خاک ناشی از عدم مدیریت صحیح و عدم انتخاب جایگاه مناسب جهت دفن پسماند مشکلاتی را برای محیط زیست روستاییان ایجاد می کند. به همین علت جهت کاهش پیامدهای منفی پسماندها استفاده از ابزارها و فناوریهای مناسب ضروری می باشد. یکی از بخش های مهم در مدیریت مواد جامد روستایی، یافتن مکان مناسب جهت دفن زباله است. این تحقیق با هدف تعیین مکان های مناسب دفن پسماند بخش قره پشتلو با استفاده از نرم افزار gis و فرایند تحلیل سلسله مراتبی اجرا شده است. در این مطالعه پارامترها، معیارها و ضوابط انتخاب مکانهای مناسب برای دفن بهداشتی مانند زمین شناسی، راههای دسترسی، نقشه شیب، نقشه کاربری اراضی، فاصله از مناطق مسکونی، نقشه خاک منطقه، نقشه شبکه هیدروگرافی و آبهای زیرزمینی و جهت باد غالب شناسایی گردیدند. استانداردهای مختلف از جمله استاندارد های مربوط به سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت کشور و تجربیات جهانی شناسایی، و ارزیابی گردیدند. سپس با استناد به ضوابط و استانداردهای ملی و جهانی و با اعمال فاکتورهای محدود کننده با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(gis) مکان های مناسب در سطح بخش تعیین گردیدند. به منظور ادغام لایه ها و اخذ نتایج از منطق فازی استفاده شد. به طوری که با استفاده از تلفیق منطق فازی در نرم افزار gis و فرایند تحلیل سلسله مراتبی (a.h.p) دو محل دفن نهایی برای دفن زباله های بخش قره پشتلو تعیین گردید.

ارزیابی آسیب پذیری اجتماعی بافت قدیم شهرها در برابر زلزله با استفاده از gis نمونه موردی ک بافت قدیم شهر زنجان
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده علوم انسانی 1389
  سلیمان فروغی   محسن احدنژاد روشتی

چکیده آسیب پذیری اجتماعی بعنوان رویکردی نوین در ادبیات علمی آسیب پذیری در برابر مخاطرات مطرح است که بر نقش کانونی و محوری انسان و توانایی ها و ظرفیت های او جهت پاسخگویی و واکنش در برابر حوادث طبیعی و همچنین روابط ساختاری گروه ها و نیروهای جامعه در برابر فشارهای مختلف طبیعت تاکید دارد . بافت قدیم نیز بخشی از پیکره و ساختمان شهر را تشکیل می دهد که بعلت تیپولوژی و وضعیت خاص کالبدی و اجتماعی – اقتصادی در برابر زلزله خسارات و تلفات سنگین متحمل شده است . توجه به آسیب پذیری از بعد اجتماعی در ادبیات مربوط به آسیب پذیری زلزله بحث کاملا جدیدی است . پایان نامه حاضر تلاش داشته است در راستای پر کردن خلاء پژوهشی در این زمینه به ارزیابی آسیب پذیری اجتماعی بافت قدیم شهر زنجان پرداخته است و برای این منظور از دادهای بلوک آماری 1385 و سیستم اطلاعات جغرافیایی و نرم افزارهای تابعه آن از قبیل idrisi و arc gis , arc view و همچنین مدلahp و مدل wlc در قالب چهار شاخص کلان ، 1- آسیب پذیری جمعیت ( تراکم جمعیت ، تعداد زنان ، بعد خانوار ) 2- آسیب پذیری مسکن ( کیفیت مسکن ، تراکم ساختمانی تعداد خانوار در بلوک) 3- آسیب پذیری اجتماعی – اقتصادی ( اشتغال ، سواد ، بیکاری ) 4- آسیب پذیری دسترسی به کاربری های ویژه( کاربری های پرخطر : خطوط انتقال نیرو ، پمپ بنزین ) و کاربری های ضروری : فضاهای باز و شبکه های ارتباطی )پرداخته است . نتیجه نهایی پژوهش مشخص و مرتب نمودن بلوک ها برحسب میزان آسیب پذیری و تهیه نقشه آسیب پذیری اجتماعی بافت قدیم زنجان در برابر زلزله است . واژگان کلیدی : آسیب پذیری اجتماعی – زلزله - مدل - ahp مدلwlc - سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis) – بافت قدیم زنجان

ارزیابی مغایرت های موجود بین کاربری های مصوب طرح تفصیلی و کارکردهای فعلی(موردمطالعه محلات 6،5،4،2،1،منطقه3 شهرداری تبریز
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان 1389
  لیلا استوار   َشهریور روستایی

امروزه در اثر شهرنشینی بدون برنامه نابسامانی هایی در کاربری اراضی شهری به وجود آمده است. لذا تهیه ی طرح های شهری برای هدفمندکردن توسعه ی شهری امری اجتناب ناپذیراست. یکی از وظایف مهم طرح های شهری، مشخص کردن نوع کاربری زمین، برای استفاده در زمینه های گوناگون مورد نیاز زندگی شهری در محدوده قانونی شهرهاست. تنوع، پراکندگی و پیچیدگی قوانین و همچنین عدم نظارت کافی بعد از تهیه ی طرح های شهری و در زمینه ی کاربری اراضی شهری سبب شده است که تعداد قابل توجهی از اشخاص با تخطی از مقررات مربوط به کاربری و زیرپاگذاشتن طرح های شهری مبادرت به تغییرکاربری نمایند. با توجه به اهمیت و ضرورت مسئله ی ارزیابی کاربری اراضی شهری در محدوده ی مورد مطالعه در راستای هدف تحقیق، علاوه بر استفاده از اطلاعات موجود کتابخانه ای به روش عملیات پیمایشی، داده های مورد نیاز تهیه گردیده و با استفاده از نرم افزارهای مختلف به تحلیل کاربری های محدوده ی مورد مطالعه پرداخته شده است. در این پژوهش به منظور ارزیابی کاربری اراضی شهری در محدوده ای از شهر تبریز، به مقایسه ی تحقق کاربری های پیشنهادی در وضع موجود پرداخته شده است. این پژوهش نشان دهنده ی روند مغایرت کاربری ها با عملکردشان است، به گونه ای که عدم انطباق کارکرد با کاربری تابعی است از قیمت زمین، دسترسی به معابر اصلی و ارزش تجاری زمین. نتایج پژوهش نشانگر آن است که در محدوده ی موردمطالعه 16% از کاربری ها عملکردی مغایر با طرح تفصیلی داشته اند. اکثر تغییرات از کاربری مسکونی به کارکردهای دیگر بوده و بیشترین تغییرات به نفع کارکردهای تجاری، آموزشی بوده است. طبق یافته های پژوهش بیشترین تغییرات به کارکرد تجاری است که به علت ارزش تجاری زمین در محدوده ی مورد مطالعه است.

نقش نظام های برنامه ریزی بر ساختار کالبدی – فضایی روستاها؛ مطالعه تطبیقی روستاهای مرزی شهرستان پارس آباد ایران و آذربایجان
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان 1389
  فریده سرودی کورعباسلو   حمید جلالیان

آذربایجان از دو قرن پیش به دو بخش تقسیم شد. بخش شمالی آن پس از الحاق به روسیه، شوروی و در نهایت جمهوری آذربایجان دچار دگرگونی های زیادی گشت. علیرغم تمام مشترکات طبیعی و انسانی این منطقه، تفاوت های ساختاری سیاسی و اقتصادی دولت های دو سوی مرز باعث تغییر در ساختار و کالبد سکونتگاه های واقع در شمال و جنوب رودخانه ارس شده است. این پژوهش به بررسی نقش ایدئولوژی و نظام های برنامه ریزی بر ساختار کالبدی- فضایی روستاهای واقع در ساحل شمالی ارس (آذربایجان) و ساحل جنوبی آن (ایران) می پردازد. روش تحقیق در این پایان نامه، روش معیاری- تطبیقی بوده و داده های لازم از طریق مطالعه کتابخانه ای و مشاهده میدانی به دست آمده است. نتایج تحقیق نشان می دهد روستاهای آذربایجان، تحت تاثیر ایدئولوژی سوسیالیسم (جمع گرایی) و نظام برنامه ریزی متمرکز، از نظم کالبدی و فضایی مشخص در مکان یابی سکونتگاه ها و توزیع خدمات به حالت متمرکز در هر روستا و مرفولوژی زراعی منظم برخوردار می باشند. از زمان ایجاد این سکونتگاه ها سال های (1912-1911) به علت وجود نهاد ناظر بر توسعه فیزیکی روستا و تداوم آن بعد از مستقل شدن آذربایجان، نظم کالبدی روستا در تنظیم کاربری اراضی و امور خدماتی، کاملاً منظم و با برنامه ریزی بوده است. در محدوده ی ایران بعد از اجرای اولین برنامه عمرانی مغان 1326(1947) و اسکان عشایر دشت مغان، مکان یابی و ساخت سکونتگاه های جدید به صورت ارگانیک و خودجوش و بدون نظم معین در کالبد و مرفولوژی زراعی روستاها (بیشتر در مسیر کانال اصلی انتقال آب و جاده های ارتباطی) صورت گرفته، و در تقسیمات محله ای و توزیع خدمات در داخل روستاها نسبت های فامیلی و عامل طایفه ای تاثیر گذاشته است. همچنین به علت نبود سیستم نظارتی بر توسعه فیزیکی و الگوی ساخت مساکن جدید، بافت فیزیکی و کالبدی روستاها فاقد انسجام و سلسله مراتب عملکردی می باشد.

ارزیابی و نظارت برتغییرات سالانه نقشه های کاداستر زراعی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(gis)، مطالعه موردی؛ روستای روشت بزرگ
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده علوم انسانی 1389
  فاطمه صادقی شقاقی اسفستان   محسن احدنژاد روشتی

بسیاری از پدیده های محیط پیرامون ما در حال تغییر وتحول می باشند، منتها این تغییرات در همه جا یکسان نبوده بلکه بصورت احداث جاده ها و راهها از میان مزارع کشاورزی، توسعه زمین های کشاورزی یا کاهش آن ها، توسعه شهرها، از بین رفتن جنگل ها و مراتع، توسعه زمین های حاشیه شهر برای مقاصدی نظیر فرودگاه ها، بیمارستان ها و توسعه پارک ها ، دیده می شود. زمین های کشاورزی همه ساله در اثر بهره برداری دچار تغییر و تحول می شوند. لازمه شناخت این تحولات نیازمند جمع آوری اطلاعات دقیق و بهنگام از منطقه است تا بر اساس آن بتوان نظارت دقیق و کاملی در تحولات کشاورزی ارائه نمود. امروزه سیستم های اداره زمین با محوریت کاداستر به همراه ثبت مالکیت ها، ارزشگزاری زمین و کاربری اراضی در جهت اهداف توسعه پایدار مورد استفاده قرار می-گیرند. از آنجا که تاکنون بحث کاداستر و کاربردهای آن در کشور از دیدگاه های مختلفی مورد بررسی قرار گرفته، اما ارزیابی و نظارت بر تغییرات زمانی آن کمتر مورد توجه محققان قرار گرفته است. از این رو در این تحقیق سعی بر آن شد تا با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis) به مطالعه و بررسی تغییرات سالانه نقشه های کاداستر زراعی در روستای روشت بزرگ از دیدگاه های مختلف شود. نتایج نشان دادند که در این منطقه، طی دوره آماری (89-1377) حدود 4/21 درصد از کل اراضی (614/216 هکتار) در طول دوره آماری مورد بررسی تغییر کاربری داده است که 76/23 در صد از کل قطعات (394 قطعه) را شامل می شود و بیشترین تغییرات در محدوده راه ارتباطی بناب – مراغه اتفاق افتاده است. همچنین بیشترین تغییرات کاربری مربوط به تغییرات کاربری های زراعی به تاکستان می-باشد که 9/9 درصد از مساحت کل اراضی را به خود اختصاص داده است. ارزیابی تغییرات نقشه های کاداستر منطقه مورد مطالعه نشان دادند که 72/48 در صد از کل قطعات این روستا تغییر مالکیت داده و همچنین 3/11 در صد از کل قطعات به دو یا چند قطعه تقسیم شده و 7/2 در صد از کل قطعات از دو یا چند قطعه به یک قطعه تبدیل شده اند

مکان یابی بهینه دفن مواد زائد جامد شهری با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی ahp (نمونه موردی منطقه آزاد تجاری_صنعتی ارس)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان 1390
  شهرام اباذرلو   شهریور روستایی

چکیده : مواد زائد جامد، جز‍‍ جدایی ناپذیر زندگی انسان بوده و تولید انواع آن در کمیت و کیفیت های مختلف یکی از مهم ترین معضلات زیست محیطی عصر حاضر است. آلودگی های هوا، آب، خاک، ناشی از عدم مدیریت صحیح و عدم انتخاب جایگاه مناسب جهت دفع و دفن پسماندها، مشکلاتی را برای محیط زیست ایجاد می کند. طبق گزارشات بخش خدمات شهری شهرداری جلفا و سازمان منطقه آزاد ارس روزانه به طور متوسط 51 تن زباله تولید می شود. از میان روش های مختلف دفع زباله به صورت تلنبار از مهم ترین روش هایی بوده است که مدیریت شهری منطقه آزاد در طی سال های استفاده از این مکان بر آن تکیه نموده است. این امر مشکلاتی مانند خروج شیرابه، آلودگی خاک، بوی بد، آتش سوزی، پراکندگی زباله و غیره را در محل دفن به وجود آورده است. به منظور جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی باید تلاش کرد ضمن انتخاب مناسب ترین مکان برای دفن آن ها، این مواد به صورت بهداشتی و در فضایی خارج مناطق مسکونی دفن و معدوم شوند. برای انتخاب مکان صحیح دفن مواد زائد جامد باید معیارهایی مانند توپوگرافی، شیب، جهت شیب، فاصله از گسل، فاصله از مناطق مسکونی و خطوط ارتباطی و انتقال نیرو و ... مورد توجه قرار گیرد. در این پژوهش تأکید ما بر تأثیر عوامل اکولوژیک در مکان یابی دفن مواد زائد جامد شهری منطقه آزاد ارس با استفاده از انجام تحلیل های مکانی در محیط gis جهت مکان یابی بهینه محل دفن پسماندهای شهری می باشد. برای این منظور داده های رقومی مورد نیاز جمع آوری و سپس به محیط arc gis برده شد. پس از تشکیل پایگاه اطلاعاتی، اقدام به اجرای مدل های تصمیم گیری چند معیاره تحلیلی یعنی روش قابل اعتماد تحلیل سلسله مراتبی ahp گردید. در نتیجه با به کارگیری روش ahp و با به کارگیری معیارهای مختلف توانستیم مکان های بهینه دفن پسماند در منطقه را از طریق روش تحلیل سلسله مراتبی و در قالب 5 کلاس معین نماییم. نتیجه حاصل از به کارگیری روش ahp در عملیات مکان یابی دفن پسماند منطقه آزاد ارس بیانگر این است که روش بکار رفته روشی می باشد که قدرت تصمیم گیری در آن بالاست. این امر به دلیل طیف گسترده دسته بندی مناطق است. ولی باید دانست که کلاس بندی ارائه شده در این روش حاکی از این است که باید زمین های نامناسب را کنار گذاشت و کار خود را برای انتخاب بهترین مکان از بین مکان های باقی مانده با به کارگیری تحقیقات و بررسی های گسترده تر از سر گرفت. واژه های کلیدی مکان یابی بهینه، دفن مواد زائد جامد، arc gis، ahp، منطقه آزاد ارس.

سنجش گستردگی فضایی شهر با تأکید بر تغییرات کاربری اراضی با استفاده از تصاویر ماهواره ای چند زمانه و مدل dpsir
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان 1390
  مینا فرخی صومعه   شهریور روستایی

در سال های طولانی از بدو پیدایش شهرنشینی تا زمان حال، علی رغم تمام تغییرات ساختاری، شهر همواره با واقعیت هایی همراه بوده است که به عنوان معضلات شهری قلمداد می شوند. در این میان در چند دهه ی اخیر گستردگی یکی از مباحث مطرح در مسایل شهری می باشد. در قرون اخیر که شاهد شکل گیری شهرهایی با جمعیت و مساحت فراوان بوده ایم، اهمیت یافتن راهکارهایی برای کاهش گستردگی دو چندان شده است. رشد فیزیکی در بسیاری از شهرهای کشورها به دلیل عدم وجود برنامه ریزی دقیق و مطالعه و بررسی اراضی جهت توسعه شهر، باعث شده است تا شهرها بستر فیزیکی خود را بر روی اراضی نامناسب از نقطه نظر عوامل طبیعی و غیر طبیعی و یا بر روی اراضی مناسب کشاورزی و فضاهای سبز پیرامون شهرها گسترش دهند. تغییر در کاربری اراضی شهری و نحوه استفاده از زمین در شهرها نقش موثری در پیدایش گستردگی شهری دارند. در تحقیق حاضر جهت تعیین گستردگی شهری با استفاده از داده های سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی از تصاویر tm سال 1363، 1369، 1377، 1385 و 1390 استفاده شده است. بدین ترتیب که ابتدا نقشه کاربری اراضی از تصاویر ماهواره ای تهیه شده و میزان توسعه شهر و مساحت اضافه شده به شهر در طی سال های مختلف محاسبه گردید. با استفاده از جداول کراس تب مقایسه عملیات به صورت دو تایی بین نقشه های کاربری اراضی صورت گرفت. با استفاده از مقدار مساحت اضافه شده به شهر در طی دوره های زمانی مختلف پارامترهای تراکم شهری و میزان تغییرات مساحت مشخص؛ و سپس رابطه بین مساحت و جمعیت در مدل رگرسیون بررسی گردید. بررسی ها حاکی از آن است که رابطه بین مساحت و جمعیت دارای ضریب همبستگی بالایی می باشد. در مرحله بعدی برای سنجش گستردگی در منطقه مورد مطالعه از روش آنتروپی شانون و هلدرن استفاده گردید و ضرایب و درصد مناطق شهری در طی دوره های زمانی مختلف در سنجش گستردگی مشخص گردید. در این پژوهش در راستای اهداف ذکر شده، به طور موردی با مطالعه شهر ارومیه در جستجوی سنجش گستردگی شهری و تحلیل روند تغییرات کاربری زمین در شهر ارومیه؛ از تفسیر تصاویر ماهواره-ای، ابزار تحلیل گر فضایی در محیط gis، نرم افزار idrisi andes 15 استفاده گردید. این تحقیق قصد دارد یکی از مهم ترین اثرات گستردگی شهری و در عین حال آسیب رسان به شهر یعنی تغییرات کاربری و پوشش اراضی را در جهت دست یابی به شهری با توسعه پایدار و هوشمند مورد مطالعه و بررسی قرار دهد؛ در این راستا، کاربری اراضی ساخته شده و کاربری اراضی کشاورزی و باغات که بیش ترین مقدار را در تغییر کاربری ها داشتند مد نظر قرار گرفته و پس از مروری بر تحلیل تغییرات کاربری زمین در شهر ارومیه، مدل کیفی dpsir اتخاذ گردید و کاربری اراضی ساخته شده و کاربری اراضی کشاورزی آبی و دیمی و باغات در قالب این مدل و با توجه به اطلاعات در دسترس تحلیل گردید. در نهایت مشخص گردید که عواملی چون نرخ رشد جمعیت، دسترسی به مسیرهای ارتباطی، نرخ رشد اقتصادی، فقدان ضوابط و مقررات، قیمت زمین در روند تغییرات کاربری زمین در منطقه مورد مطالعه موثر هستند. همچنین تحلیل ها نشان داد تغییرات کاربری زمین در این منطقه موجب از بین رفتن اراضی کشاورزی و باغات گردیده است؛ که با توجه به گستردگی ایجاد شده در منطقه مورد مطالعه در طی سال های 1363 تا 1390، به کار گیری رشد هوشمند می تواند عاملی موثر در بالا رفتن تراکم شهری در مرکز شهر و کاهش گستردگی گردد. واژگان کلیدی: سنجش گستردگی، تغییر کاربری اراضی، تصاویر ماهواره ای چند زمانه، مدل dpsir، رگرسیون، رشد هوشمند، ارومیه.

توسعه ی درون زای شهری با تاکید بر تغییرات تراکم و کاربری ارضی(1388 - 1375) (نمونه موردی: بافت فرسوده شهر زنجان)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده علوم انسانی 1390
  لیلا احمدی   محسن احدنژاد روشتی

فروپاشی بنیان های زندگی شهری هنگامی رخ می دهد که کالبد شهر از عملکرد مطلوب خود فاصله بگیرد و از پاسخ گویی به نیازهای آتی و آنی ساکنان خود بازایستد. این امر عملاً در بافت های قدیمی شهرهای کشور ما تحقق یافته و منجر به فروپاشی سازمان های شهری گشته است. امروزه بافت فرسوده به عنوان یکی از مسائل و مشکلات شهری محسوب می شود که نیازمند به اجرا دز آمدن روش ها و سیاست هایی خاص، برای زنده کردن حیات شهری خود دارد .سیاست توسعه درون زای بخش مهمی از این روش ها را به خود اختصاص داده است . در این رساله بر آن شدیم تا بخشی از بافت فرسوده شهر زنجان را به عنوان نمونه ای از بافت های فرسوده شهری ایران، طی یک دوره 13 ساله (1388-1375) مورد بررسی قرار دهیم .با توجه به نتایجی که طی این پژوهش بدان دست یافتیم، سیاست توسعه ی درون زای در بخش مورد مطالعه از شروع دوره ی مورد بررسی ، رشد تدریجی و آرام خود را آغاز نموده است. در طی سال های اخیر رشد سریع این روند چهره ی بافت فرسوده ی شهر را دگرگون ساخته است. اجرای دو طرح بزرگ سبزه میدان و محور داود قلی- دلجویی نشان از این دگرگونی دارند . افزایش تعداد پروانه های صادره و افزایش تعداد واحدهای ساختمانی و ارتفاع طبقات از دیگر عواملی هستند که بر اجرایی شدن این سیاست در سطح بافت فرسوده ی شهر زنجان صحه گذاشته اند . از نکات کلیدی این سیاست تاکید بر استفاده از زمین های ناکارآمد شهری است . این سیاست در مقابل استفاده از زمین های اطراف شهر و تبدیل آن ها به کاربری های شهری می باشد

ارزیابی آسیب پذیری کالبدی شهرها در برابر زلزله با استفاده ازgis (نمونه موردی: شهر خرمدره)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده علوم انسانی 1390
  محمد جواد نوروزی   محسن احدنژاد روشتی

چکیده امروزه علی رغم پیشرفت های علمی و تکنولوژیکی بشر هنوز جوانب مختلف پدیده های طبیعی مانند زلزله به طور کامل بر انسان ها شناخته نشده است. به این علت سکونت گاه های انسانی و به ویژه جوامع شهری همواره مورد تهدید این بلایای طبیعی بوده و در برابر آن آسیب پذیر می باشند. در این رابطه و با توجه به وضعیت کشور ایران که در یکی از زلزله خیزترین نقاط جهان قرار گرفته و به طور مداوم مواجه با پدیده زلزله می باشد، لازم است که همواره اقداماتی جهت مقابله و برخوردی منطقی در به حداقل رساندن ابعاد فاجعه آمیز چنین رخدادی صورت گیرد. منطق شهری و به ویژه بافت های فرسوده و قدیم آن ها نیز از این امر مستثنی نبوده و همواره سرنوشت و فرجام آن ها در پس هر حادثه طبیعی و غیر طبیعی، در معرض فاجعه هایی بس جبران نا پذیر می باشند. در اینجاست که اهمیت اعمال یک برنامه ریزی دقیق و سنجیده شده جهت کاهش عواقب و اثرات ناشی از چنین رخدادی در این پهنه های خطر پذیر آشکار می گردد. در این پژوهش ابتدا با استفاده از مدل risk-ue آسیب پذیری ساختمان ها در برابر زلزله پهنه بندی شد که 61.61 درصد از مساکن آسیب پذیری متوسط و 4.02 درصد نیز آسیب پذیری خیلی زیادی دارند؛ و بعد از آنکه میزان آسیب پذیری محاسبه گردید در مرحله بعد آسیب پذیری مساکن در سه سناریو شش و هفت و هشت مرکالی محاسبه گردید که در سناریو اول 1.94 درصد، در سناریو دوم 2.61 درصد و در سناریو سوم 3.45 درصد از ساختمان های شهر تخریب کامل خواهند شد و در مرحله پایانی اقدام به محاسبه تلفات انسانی در هر یک از سناریوها گردید که با توجه به حجم کار فقط سناریو سوم به طور کامل آورده شده و از دو سناریو دیگر فقط تعداد مردگان در تحقیق گنجانده شده است. در سناریو اول 309 نفر و در سناریو دوم 416 نفر و در سناریو سوم 550 نفر جان خود را از دست خواهند داد. واژگان کلیدی: ارزیابی، آسیب پذیری، زلزله، مدل risk-ue

تحلیل همدید بارشهای سنگین در شمال غرب ایران
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده علوم انسانی 1390
  صغری سلطانی   حسین عساکره

چکیده بارش های سنگین نقش مهمی در شکل گیری مسائل مرتبط با طراحی محیط ایفا می کنند. از این رو گام نخست در مدیریت این پدپده، شناخت، بررسی و وارسی آن ها و نیز ساز و کار های حاکم بر آن ها است. شمال غرب ایران به عنوان یک ناحیه کمابیش متاثر از این نوع بارش هاست. در این تحقیق ضمن معرفی مشخصات عمومی این گونه بارش ها به بررسی الگو های همدید مرتبط با بارش های سنگین فراگیر پرداخته شده است. برای دست یابی به اهداف این تحقیق از دو پایگاه داده ای؛ یکی پایگاه داده های محیطی شامل داده های بارش روزانه 40 سال (2007-1968) و دیگری پایگاه داده های جوی شامل مشخصات جو از جمله فشار، ارتفاع ژئوپتانسیل (متر)، باد مداری – نصف النهاری (متر بر ثانیه)، رطوبت ویژه، دمای هوا برای نه تراز و نیز فشار تراز دریا در ساعات همدید (0000 ، 0600، 1200،1800 زولو) و در تراز های (250، 300، 400، 500، 600، 700، 850، 925 و 1000) هکتو پاسکال استفاده شده است. در تحقیق حاضر بارش های برابر با یا بالاتر از صدک 90 با مساحت تحت پوشش حداقل 30 درصد به عنوان بارش سنگین و فراگیر در نظر گرفته شده است. بدین ترتیب، 130 بارش با ویژگی های یاد شده به دست آمد. ویژگی های بارش های 130 روز مذکور استخراج گردید. بررسی ها نشان داد که بارش های سنگین که با ویژگی های فوق تعریف شده است، در سطح 95 درصد اطمینان فاقد روند معنی دار است. سال 1993 با شش مورد بارش سنگین و فراگیر بیشترین بارش سنگین را داشته و ماه های آوریل و می بیشترین و ماه های ژوئن و سپتامبر کمترین بارش سنگین فراگیر را به خود اختصاص داده اند. به منظور بررسی شرایط گردشی جو طی 130 روز توام با بارش، نقشه های فشار تراز دریا و تراز 500 هکتوپاسکال (به عنوان تراز میانی جو) بررسی و برای هر یک از گروه نقشه ها با استفاده از روش تحلیل خوشه ای (روش فاصله اقلیدسی و روش ادغام وارد) طبقه بندی انجام شد. بدین ترتیب برای هر یک از تراز های مذکور چهار گروه مشخص شد. به منظور شناخت هر یک از گروه های تراز دریا و تراز 500 هکتوپاسکال از هر گروه یک نماینده انتخاب گردید. بدین ترتیب چهار الگوی برای توزیع فشار تراز دریا و چهار الگو برای تراز 500 هکتوپاسکال به دست آمد. نتایج نشان داد که جبهه زایی و شار رطوبت عمدتا بیشتر در تراز های 600 و 700 هکتوپاسکال بر روی پهنه حضور دارند. منابع تامین رطوبت در زمان حاکمیت این الگو ها، در تراز های بالای جو دریای سیاه، دریای مدیترانه و دریای سرخ و در تراز های پایین جو شامل رطوبت دریای خزر نیز می شود. بیشترین گستره رودباد در تراز 250 و 300 است. چرخندگی در ساعت 06:00 و 12:00 و در تراز 700 هکتوپاسکال بیشتر نمایان است. کلمات کلیدی: بارش سنگین، تحلیل همدید، الگو های گردشی، شمال غرب ایران

بررسی راهکارهای توسعه گردشگری شهری در ایران با استفاده از مدل تحلیلی swot موردمطالعه: شهر همدان
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  مهدی حیدری   محسن کلانتری

گردشگری درجهان امروز به یکی از بخش های مهم فعالیت های اقتصادی تبدیل شده است و تمامی نشانه ها حاکی از آن است که این رشد در سال های آتی نیز ادامه خواهد داشت. محیط های شهری بخصوص شهرهای بزرگ گاه ارزشمند ترین منابع گردشگری را درخود جای داده اند. شهرهمدان به دلیل موقعیت جغرافیایی مناسب وقرارگیری در مسیر استان های غربی کشور و وجود جاذبه های تاریخی وفرهنگی ارزشمند،توان بالایی برای توسعه گردشگری دارد. این تحقیق با هدف شناسایی نقاط قوت ،ضعف ،تهدیدها وفرصت های توسعه گردشگری شهرهمدان برای دستیابی به راهبردهای موثر در توسعه گردشگری شهر همدان انجام گرفته است. فرضیات ای ن تحقیق نیز شامل :تقویت زیر ساخت های گردشگری و بالا بردن سطح خدمات رسانی به گردشگران نقش بسزایی در توسعه گردشگری شهرهمدان دارد.عدم تبلیغات مناسب و معرفی جاذبه های گردشگری وکمبود خدمات زیربنایی مناسب از مهم ترین عوامل محدودکننده توسعه گردشگری شهرهمدان است.جمع آوری اطلاعات این تحقیق ازطریق مطالعات کتابخانه ای که خود شامل 2 روش استفاده از اینترنت و روش فیش برداری ومطالعه میدانی شامل بازدید از منطقه مورد مطالعه وجمع آوری اطلاعات از طریق مصاحبه با مسئولان و کارشناسان و برنامه ریزان محدوده مورد مطالعه انجام شده است . تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز براساس مطالعات توصیفی ومشاهدات عینی وپس از شناسایی نقاط قوت،ضعف،فرصت ها وتهدیدها با استفاده از مدل سوات به ارائه راهبردهایی درتوسعه گردشگری شهرهمدان پرداخته شده است.نتایج حاصل از این پژوهش نشان دهنده ضعف شهر همدان در زیر ساخت ها وتبلیغات در زمینه گردشگری و همچنین کیفیت خدمات رسانی است ومهمترین راهکارهای ارائه شده در این زمینه نیز،توسعه وتجهیز زیرساخت ها ،تاسیسات وامکانات گردشگری، اطلاع رسانی وتبلیغات در زمینه معرفی جاذبه های گردشگری است.

ارزیابی کارایی تکنیک های سنجش از دور در برآورد خسارات وارده بر مساکن شهری در اثر زلزله (مطالعه موردی شهر بم)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1390
  هادی تاریقلی زاده   منوچهر فرج زاده

چکیده با توجه به ابعاد وسیع خسارات و تلفات ناشی از زلزله در مناطق شهری، و نیاز به سرعت عمل بیشتر در شناسایی مساکن آسیب دیده و برآورد خسارات وارده بر آنها، مطالعات میدانی و روشهای قدیمی به دلیل وقت گیر بودن و نیاز به نیروی کار زیاد و همچنین هزینه های سنگین، کارایی خود را از دست می دهند. این تحقیق بر آن است که با بکارگیری تکنیکهای سنجش از دور، در شناسایی مساکن آسیب دیده شهری در اثر زلزله، و مقایسه نتایج حاصل از این تکنیکها مهمترین و کاراترین این تکنیک معرفی معرفی شود. در این راستا برای تحقیق شهر زلزله دیده بم، بعنوان مطالعه موردی انتخاب شد. و در شناسایی مساکن شهری آسیب دیده از تصاویر ماهواره ای، با استفاده از تکنیکهای سنجش از دوری از روشهای برآورد کیفی خسارات ( تفسیر بصری ) و برآورد کمی خسارات ( کشف تغییرات، تفریق باندها، تحلیل پروفیل بازتاب طیفی ) استفاده گردید. با استفاده از روش تفسیر بصری از کل پلاکهای مورد مطالعه، 47/0 تخریب کامل، 30/0 تخریب جزئی و 23/0 سالم برآورد گردید بعبارت کلی 77/0 از فضای مورد مطالعه در اثر زلزله خسارت دیده است. در روش مقایسه باند به باند نیز از فضاهای ساخته شده، 16/0 تخریب شده، 47/0 تخریب جزئی و 37/0 درصد تخریب نشده برآورد شد که در این روش نیز 63/0 فضای آسیب دیده در اثر زلزله برآورد گردید. در روش طبقه بندی نظارت شده نیز با 94/0 ضریب اطمینان، 34/0 درصد فضای تخریب شده ، 09/0 در صد تخریب نشده از کل 43/0 فضای ساخته شده برآورد شد که 57/0 نیز فضای دیگر برآورد شده است. بطورکلی 79/0 از فضای ساخته شده در اثر زلزله خسارت دیده است. نتایج این سه روش بصورت نقشه ارائه می شود. ولی روش تحلیل پروفیل بازتاب طیفی که از روشهای برآورد نقطه ای می باشد و به نقشه منتج نمی شود بیشتر برای مقایسه با روشهای دیگر آورده شده است.

ارزیابی بهسازی بافتهای فرسوده شهری با رویکرد مدیریت بحران زلزله (1388-1375) نمونه مورد مطالعه : بافت قدیم شهر زنجان
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  بهزاد مرادی   محسن احدنژاد روشتی

بهسازی بافت های فرسوده به منظور ارتقاء سطح کمی و کیفی ارزش های سکونتی که به دلایلی دست خوش رکود و زوال گردیده اند انجام می گیرد. بهسازی بافت های فرسوده با رویکرد مدیریت بحران زلزله راهکاری اجرای در جهت به حداقل رساندن خطرات جانی و مالی در مقابل زلزله در محدوده های شهری می باشد. موضوع ایمنی شهرها در برابر مخاطرات طبیعی یکی از اهداف اصلی برنامه ریزی شهری بوده و در این راستا اولین گام شناسایی میزان مطلوبیت اجزا و عناصر شهری با استفاده از مدل ها و روش های موجود در این زمینه می باشد. این پژوهش با نگرش سیستمی و رویکرد حاکم بر روش تحقیق توصیفی- تحلیلی،کاربردی و پیمایشی به دنبال ارزیابی بهسازی بافت قدیم شهر زنجان با رویکرد مدیریت بحران در برابر زلزله می باشد. در این رساله بهسازی های صورت گرفته در بافت قدیم شهر زنجان، طی یک دوره 13 ساله (1388-1375) را با رویکرد مدیریت بحران زلزله با استفاده از شاخص های (تراکم، سطح اشغال، دسترسی به فضاهای باز، نوع سقف، نوع اسکلت، محصوریت، سیستم اطفاء حریق،پله اضطراری و سازگاری کاربری ها با یکدیگر) در محیط gis و به کمک روش ahp مورد ارزیابی قرار گرفته و بعد از تحلیل های انجام شده مشخص گردید که بهسازی های صورت گرفته در بافت قدیم شهر زنجان، مطلوب نمی باشد، به طوریکه 10.73 درصد از بهسازی های صورت گرفته دارای شرایطی مطلوب، 42.15 درصد (نسبتا مطلوب)، 34.79 درصد (نامطلوب)، 12.33 درصد (کاملا نامطلوب) می باشند.

ارزیابی تناسب توزیع فضایی جمعیت با خدمات شهری بارویکردعدالت اجتماعی بااستفاده ازسیستم اطلاعات جغرافیاییgis( مطالعه موردی: مدارس مقطع راهنمایی شهر میاندوآب)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده علوم انسانی 1390
  سمیه محمدی حمیدی   محسن احدنژاد روشتی

چکیده از زمانی که بشر توانسته است ایده های خود را به نحوی با استفاده از نمادها، کلمات، تصاویر، آیین ها، باز نمایش دهد همواره تصویری از عدالت را در اندیشه های خود بازتاب داده است. این مسئله از اجتماعات نخستین تا جهان مدرنیته امروز به عنوان یکی از آرمان های بشری بوده است، در دهه های اخیر نیز این پدیده به عنوان، عدالت اجتماعی و شهر وارد مطالعات شهری شده است. از مضامین اصلی عدالت در شهرها، توزیع عادلانه خدمات و امکانات در شهرمی باشد. که زمینه ساز برابری و عدالت در شهر می باشد. بنابراین لزوم بررسی عدالت در شهرهای امروزی بیش از بیش احساس می گردد. شهر میاندوآب یکی از شهرهای میانه اندام استان آذربایجان غربی می باشد. که همزمان با دیگر شهرهای میانه اندام کشور با رشد روزافزون جمعیت و مهاجرت روبرو می باشد. لزوم ارائه خدمات و امکانات به این جمعیت عظیم یکی از وظائف مسئولین شهری می باشد. این تحقیق باهدف بررسی تناسب توزیع جمعیت و خدمات با تاکید بر عدالت و برخورداری عادلانه از خدمات و امکانات آموزشی مقطع راهنمایی در شهر میاندوآب تهیه شده است. نوع تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی تحلیلی می باشد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز به ترتیب از روش های ضریب آنتروپی برای بدست آوردن نحوه ی توزیع جمعیت، شاخص موران و مدل نزدیک ترین همسایگی برای الگوهای توزیع مراکز آموزشی راهنمایی در شهر، از روش های تصمیم گیری چند شاخصه تاپسیس، الکتر و ویکور بااستفاده از 17 شاخص اجتماعی کالبدی برای رتبه بندی نواحی شهری از لحاظ برخورداری از این خدمات، مدل ویلیامسون و ضریب پراکندگی برای بدست آوردن میزان نابرابری ها در توزیع خدمات آموزشی و در نهایت روش تحلیل شبکه وبافرینگ برای بدست آوردن میزان دسترسی به خدمات آموزشی در شهر استفاده گردیده است. با توجه به تجزیه و تحلیل های انجام شده نتایج حاکی از آن است که توزیع جمعیت که از ضریب آنتروپی بدست آمده در سطح شهر متعادل می باشد و در مقابل الگوی توزیع مدارس که با شاخص موران و نزدیک ترین همسایگی بدست آمده است، تصادفی می باشد. نتایج هر یک از مدل های رتبه بندی نیز به ترتیب مدل تاپسیس ناحیه 6 مدل ویکور 1 و مدل الکتر ناحیه ی 4 در رتبه اول قرار گرفتند. طبق نتایج مدل ویلیامسون نیز 3 ناحیه از لحاظ برابری دارای تعادل 2 ناحیه نیمه متعادل و 1 ناحیه نامتعادل می باشد. نحوه توزیع سرانه ها در شهر نیز که با مدل ضریب پراکندگی محاسبه شده است، نامتعادل می باشد. در نهایت میزان دسترسی به خدمات طبق نتایج روش تحلیل شبکه در ناحیه 1 و قسمت هایی از نواحی 6 و 5 نامناسب می باشد. با توجه به نتایج بدست آمده و همچنین مقایسه ی سرانه های شهری با سرانه استاندارد نحوه ی توزیع خدمات آموزشی در شهر میاندوآب ناعادلانه می باشد.

ارزیابی ابعاد کالبدی کیفیت مسکن شهری با استفاده از روش های ارزیابی چند معیاره و gis مطالعه موردی: محله اوچ دکان اردبیل
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده علوم انسانی 1392
  افشین نادری گاورقلعه   محسن احدنژاد روشتی

مقوله مسکن گسترده و پیچیده است. ابعاد متنوعی دارد و نمی توان تعریف واحدی از آن ارائه کرد. مسکن یک مکان فیزیکی است؛ و به عنوان سرپناه نیاز اولیه و اساسی خانوار به حساب می آید. مسئله مسکن امروزه از مسائل پیچیده کشورها منجمله کشور ما می باشد. مسکن به عنوان یکی از نیازهای اساسی انسان و یکی از معیارهای سنجش توسعه یافتگی محسوب می شود. هدف از این پژوهش ارزیابی کیفیت مسکن شهری محله اوچ دکان شهر اردبیل و بازشناسی آن و ارائه راهکارهایی برای ارتقای کیفیت مسکن شهری اردبیل و تمامی شهرهای کشور می باشد. روش تحقیق از نوع توصیفی و تحلیلی می باشد و ابزار گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و اسنادی و میدانی می باشد. یافته ها نشان دهنده آند است که کیفیت مسکن شهری در وضع نامطلوبی قرار دارد و بیشتر مساکن را مساکن بی دوام و نادوام تشکیل می دهند. نتایج نشان می دهد که در بررسی ارزیابی کیفیت مسکن شهری محله اوچ دوکان بر اساس مدل تاپسیس مشخص شد در بین مناطق مسکونی 5.9 درصد از مساکن با مطلوبیت بسیار پایین 26.74 درصد از مساکن با مطلوبیت پایین، 19.44 در صد را مطلوبیت متوسط، 15.97 در صد با مطلوبیت بالا و 14.23 درصد نیز با مطلوبیت بسیار بالا هستند؛ و نتایج نشان می دهد که مطلوبیت پایین با 26.74 در صد بیش ترین بخش را به خود نسبت داده است و مطلوبیت بسیار پایین نیز با 5.9 درصد کمترین بخش را به خود اختصاص داده است.

ارزیابی مدیریت مشارکتی در اداره ی بهینه ی شهری(نمونه موردی: شهر پیرانشهر)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی 1392
  ابراهیم شریف زاده اقدم   اکبر اصغری زمانی

در این پایان نامه سعی گردیده است، تا ضمن بیان اهمیت مفهوم مشارکت شهروندان در مدیریت شهر به مهم ترین شاخص های سنجش اداره ی بهینه ی شهری در سطح محله و شهر اندازه گیری شوند. شاخص های مشارکت، پاسخ گویی، اعتماد، عدالت و برابری، توافق جمعی، اجماع محوری و کارایی و اثربخشی مهم ترین شاخص ها در نظر گرفته شدند. هدف اصلی تحقیق حاضر شناسایی عوامل موثر بر شکل گیری مدیریت مشارکتی در اداره ی بهینه شهری می باشد. روش تحقیق مطالعه حاضر از نوع پیمایشی بوده، داده-های این پژوهش با استفاده از پرسشنامه و به روش نمونه گیری چند مرحله ای به دست آمده است. جامعه آماری ساکنان 7 بلوک شهری پیرانشهر بودند که تعداد 382 نفر با استفاده از فرمول کوکران در 7 بلوک با استفاده از زنجیره ی مارکوف انتخاب گردیدند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها آزمون آلفای کرونباخ، تحلیل عاملی تاییدی، آزمون های باتلنت و kmo ، نمونه تحلیل عاملی، ضریب همبستگی پیرسون، t تک نمونه ای، f، آزمون میانگین رتبه ای، آزمون کای اسکویر، آزمون تحلیل واریانس خطی، آزمون رگرسیون دو متغیره چند متغیره استفاده شده است. یافته های این تحقیق نشان می دهد که میانگین اداره ی بهینه ی شهری در سطح پیرانشهر بر اساس نظرات شهروندان در یک طیف 5 قسمتی 58/2 است. که در واقع کمتر از حد متوسط است. و این میزان نارضایتی شهروندان را از نحوه ی اداره ی شهری پیرانشهر نشان می دهد. اگرچه که شهروندان ساکن در بلوک 11 بالاترین میزان مشارکت را دارا بودند. کلید وازه ها: مدیریت مشارکتی، اداره ی بهینه ی شهری، پیرانشهر

پایش تغییرات پوشش گیاهی با استفاده از تصاویر سنجنده modis (مطالعه موردی: استان زنجان)
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد - دانشکده علوم انسانی 1392
  ملیحه رحمانی   محسن احدنژاد روشتی

به لحاظ اینکه پایش زمانی و دقیق تغییر عوارض سطح زمین از جمله پوشش گیاهی برای درک روابط و کنش های متقابل بین انسان و پدیده های طبیعی نقش بسیار مهمی را در برنامه ریزی بخش های مختلف منابع طبیعی، کشاورزی و محیط زیست ایفا می کند، تحقیق حاضر به منظور بررسی و پایش تغییرات پوشش گیاهی استان زنجان با استفاده از تصاویر ماهواره ای طراحی گردید. تلفیق سنجش از دور و داده های سامانه های اطلاعات جغرافیایی در کاهش هزینه، کوتاه نمودن زمان و افزایش جزئیات و دقت اطلاعات می تواند بسیار موثر باشد. در این تحقیق تعداد 65 تصویر از سنجنده terra/modis 16 روزه، از دوم اردیبهشت تا پنجم تیرماه سالهای 2000 تا 2012 دریافت شد. بعد از دریافت تصاویر، با استفاده از نرم افزار envi، gis و idrisi به محاسبه شاخص ndvi و طبقه بندی آن وهمچنین مقایسه دو به دوی تصاویر و تهیه ماتریس تغییرات برای هر سال، اقدام شد. پوشش گیاهی منطقه در پنج کلاس مختلف بر اساس شاخص ndvi رده بندی شد. نتایج محاسبات و بررسیها نشان داد که بیشترین مساحت استان را پوشش های گیاهی ضعیف و متوسط در برگرفته اند. روند تغییرات در اراضی فاقد پوشش گیاهی، پوشش گیاهی ضعیف و خیلی خوب در طی سالهای مورد مطالعه، دارای روند کاهشی بوده و در مقابل روند تغییرات در پوشش های گیاهی متوسط و خوب، افزایشی بوده است. بیشترین سطح تغییرات پوشش گیاهی، در سال 2008 نسبت به سال 2007 اتفاق افتاد و کمترین این تغییرات در سال 2001 نسبت به سال 2000 داد. به لحاظ ارتباط مستقیم بارندگی سالانه با پوشش گیاهی، بررسی نتایج میانگین بارش استان نشان داد که بالاترین اختلاف، بین سالهای2007 و 2008 اتفاق افتاده است (53% کاهش حجم بارش)، که تا حدود زیادی می تواند این تغییرات پوشش گیاهی را توجیه نماید. همچنین کمترین اختلاف بارش بین سال های 2000 و 2001 اتفاق افتاد (حدود 2% افزایش حجم بارش).

ارزیابی میزان تحقق پذیری کاربری های پیش بینی شده در طرح تفصیلی شهرزنجان با استفاده ازسیستم اطلاعات جغرافیایی- مطالعه موردی: منطقه سه شهرداری زنجان
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  آزیتا بیات   محسن احدنژاد روشتی

روش کار در این پژوهش درسه سطح انجام شده است : درارزیابی کمی، یافته ها نشان می دهد که سطح ومقیاس تغییروتحولات کاربری های شهری مصوب طرح تفصیلی درحالت کلی درطیفی از کاربری های کاملا عمومی وخصوصی وجهت گیری تغییرکاربری ها به سمت این دو طیف می باشد. بطوریکه متناسب با تغییرکاربری ها به زیان کاربری های غیرانتفاعی عمومی، می توان میزان عدم تحقق کاربری ها را مورد قضاوت قرار داد. باتوجه به اینکه تغییرکاربریها منجر به بروز ناسازگاری ها بین کاربری ها می شود ارزیابی کیفی مطرح و نتیجه حاصله از تجزیه وتحلیل سازگاری بین کاربری های محدوده، 30درصد ناسازگاری بین کاربری های منطقه رانشان می دهدکه پیش بینی می شود، درصورت عدم برنامه ریزی و کنترل و نظارت ، درجه ناسازگاری در سالهای آتی افزایش یابد. ازکل پرونده های طرح شده درکمیسیون ماده 5 زنجان دردوره مورد بررسی(92-84) بیشترین مواردمربوط به تغییرکاربری مسکونی به انتفاعی با 47 مورد پرونده می باشد که نشان می دهد بیشترین پرونده ها متقاضی تغییرات مابین کاربری های غیرانتفاعی عمومی،انتفاعی ومسکونی می باشند. شکاف روبه گسترش بین منافع عمومی و خصوصی موردانتظار از زمین شهری از دلایل اصلی عدم تحقق کاربری های طرح تفصیلی می باشد.

مکان یابی سایت های برگزاری جشنواره های سنتی با استفاده از gis، مطالعه موردی: شهرستان رودبار
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده علوم انسانی 1392
  مانیا ابراهیم زاده   محسن احدنژاد روشتی

در دو دهه اخیر در سراسر دنیا جشنواره های متعددی با هدف رونق بخشیدن به گردشگری و جذب فرصت های بالقوه اقتصادی برگزار شده است. کشور ایران با دارا بودن ظرفیت های بالقوه فرهنگ بومی با قدمت طولانی در تاریخ، خاستگاه مراسم سنتی و آیینی بسیاری است. تعدادی از این مراسم در شهرستان رودبار در قالب جشنواره های سالانه در برخی از نقاط روستایی برگزار می شوند. اهمیت این رویداد ها به رقابت فشرده جشنواره ها برای جذب بازدیدکننده ها منجر شده است. از این رو تحلیل عواملی که ممکن است بر تداوم حضور گردشگران تأثیرگذار باشد، اهمیت یافته است. یکی از این عوامل مکان یابی بهینه جشنواره هاست. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق حاضر، افراد شرکت کننده در جشنواره های سنتی شهرستان رودبار می باشد. جهت تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد که حجم نمونه 322 نفر به دست آمد. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده) و تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از روش های آمار توصیفی (درصد و فراوانی) و آمار استنباطی (آزمون تحلیل عاملی و مدل ahp) صورت گرفته است. نتایج حاصل از آزمون تحلیل عاملی نشان داد که عوامل اقتصادی ناشی از عدم مکان گزینی صحیح جشنواره ها بیش از سایر عوامل در عدم گسترش جشنواره ها در شهرستان رودبار موثر می باشد. همچنین جهت مکان یابی سایت های برگزاری جشنواره های سنتی در روستاهای مورد نظر از مدل تحلیل سلسله مراتبی استفاده شد. برای مکان یابی مربوطه شاخص های سازگاری اراضی، شیب، جهت شیب، فاصله از جاده اصلی، فاصله از رودخانه، فاصله از کاربری های موردنیاز، فاصله از کاربری های مزاحم و فاصله از کاربری های بی تفاوت و همچنین فاصله از کاربری های مرتبط با هریک جشنواره ها در نظر گرفته شده است. مکان یابی صحیح و بهینه سایت های برگزاری جشنواره های سنتی در روستاهای موردنظر موجب جذب گردشگران بیشتر به منطقه و توسعه فعالیت های مرتبط با آن خواهد شد. پیشنهاد می گردد با مشارکت و سرمایه گذاری نهاد های دولتی و خصوصی و تدوین قوانین و مقررات حمایتی، در جهت توزیع امکانات، خدمات و زیرساخت های مرتبط با گردشگری اقدام شود تا با اشتغالزایی و افزایش درآمد حاصل از گردشگری، بقای این مراسم بعنوان میراث فرهنگی استان تضمین گردد.

ارزیابی سطح تاثیرگذاری الگوهای مختلف تبلیغات و بازاریابی توریسم بر تقاضای گروه های مختلف گردشگری با تاکید بر گردشگری شهری، مطالعه موردی: شهر تبریز
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده علوم انسانی 1392
  سارا اسدی   محسن احدنژاد روشتی

امروزه جهت جذب گردشگر به شهرها از روش های تبلیغاتی متفاوتی بهره گرفته می شود که از جمله ی مهم ترین آن ها تبلیغات به شیوه های استفاده از رادیو و تلویزیون، مطبوعات، بیلبوردهای تبلیغاتی، اینترنت و ماهواره و ارتباطات چهره به چهره و روش های دیگر می باشد. بدین وسیله سطح تقاضا در بازارهای گردشگری توسط بازاریابی و تبلیغات تعیین و کنترل می گردد. هدف این پژوهش این است که الگوها و شیوه های مختلف تبلیغات و سطح اثرگذاری برخی از مهم ترین این شیوه ها را در جذب گردشگران به شهر تبریز که محدوده مورد مطالعه ی پژوهش حاضر می باشد را سنجیده و معرفی نماید. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و پیمایشی بوده و جامعه آماری پژوهش نیز گردشگران ورودی به شهر تبریز در شهریور ماه سال 92 و دست اندرکاران و کارشناسان بخش گردشگری تبریز می باشند. در این راستا از روش های آماری و تعدادی از آزمون های نرم افزار آماریspss مانند آزمون t تک نمونه ای، فریدمن، ضرایب همبستگی فی و لاندا و آزمون هایی از این قبیل استفاده شده است. بر طبق نتایج به دست آمده به ترتیب بهره گیری از رسانه های مهمی همچون رادیو و تلویزیون، اینترنت و ماهواره، ارتباط چهره به چهره، بیلبوردهای تبلیغاتی و در آخر تبلیغات توسط مطبوعات جزء پر اهمیت ترین شیوه ها از نظر تاثیرگذاری بر جذب گردشگران به شهر تبریز می باشند.

ارزیابی و مکانیابی مکانهای مناسب دفع زباله در اراضی و مناطق شمالی ایران با استفاده از مدل ahp ( مورد مطالعه: حوزه استحفاظی شهر قائمشهر)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  سید مصطفی هدایت نژاد کاشی   اکبر اصغری زمانی

رافزایش بی رویه جمعیت، توزیع نامناسب کاربری ها، نابرابری سرانه ها و مکان یابی نامناسب از مشکلات شهرهای امروزی می باشد. در راستای افزایش جمعیت و گسترش فزاینده و رو به رشد صنایع، به ویژه در سال های اخیر موجب افزایش بیش از پیش تولید پسماند در مناطق شهری و غیر شهری شده است. مشکل دفن پسماند همواره از سال های دور گریبان گیر بشر بوده است و شاید ساده ترین و ممکن ترین راهی که در ابتدا به نظر رسید تلنبار نمودن زباله در زمین های خارج از محدوده شهری و سپس سوزاندن آن به منظور جلوگیری از آلودگی بوده است و مسائل و مشکلات ناشی از دفن زباله ها در مکان های مذکور سبب شد تا در برخی از کشورهای جهان زباله دان های روباز جای خود را به محل دفن بهداشتی بدهند به همین دلیل موضوع دفن مواد زائد یکی از بحث های مهم در زمینه مهندسی محیط زیست است. شهر قائم شهر نیز با توجه به بالا بودن نرخ رشد جمعیت و توسعه فیزیکی شهر، روزانه 180 تن پسماند، وارد چرخه زیستی این شهر می شود . مکان فعلی پسماندها نیز در محلی نامناسب و در فاصله یک کیلومتری محدوده ی شهری قرار دارد. علاوه بر آن روش دفع و دفن زباله ها نیز در آن مرکز غیر اصولی بوده و موجبات آلودگی منابع حیاتی از قبیل هوا، آب، خاک و چشم انداز شده است. از سوی دیگر اختلال در زندگی روزانه ساکنانی که در مجاورت مکان های دفع زباله قرار دارند لزوم مکان یابی محل جدید برای دفن پسماند را ضروری می سازد. از این رو، در این پژوهش سعی شده است علاوه بر انتخاب شیوه های مناسب دفع پسماند، مکان های بهینه نیز برای دفع این مواد در شهر قائم شهر معرفی گردد؛ لذا برای نیل به این اهداف از آنالیز پسمانده برای انتخاب شیوه های مناسب دفع و اعمال نمودن معیارهای موثر در مکان یابی دفع پسماند با استفاده مدل ahp در محیط نرم افزارهای gis صورت پذیرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهد که روش های مناسب دفع با توجه به آنالیز پسماندهای تولیدی، به ترتیب بازیافت و بازیابی، کود آلی، زباله سوزی و دفن می باشد. از آن جایی که برای مکان یابی از روش های مذکور استفاده گردید، اما با توجه به محدودیت و حساسیت های منطقه، مکان های مناسبی برای دفع مواد زاید یافت نشده است و تنها با اعمال تمهیدات لازم می توان از آن بهره جست.

ارزیابی آسیب پذیری کالبدی مساکن شهر ابهر در برابر زلزله
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده علوم انسانی 1393
  محمد حسن نظری   محسن احدنژاد روشتی

زلزله یکی از پدیده های طبیعی تکرارپذیراست که از گذشته وجود داشته و در آینده نیز تکرار خواهد شد. با وقوع زلزله خسارات و تلفات زیادی در زندگی بشر به وجود آمده است. در این رابطه با توجه به این که کشور ایران ازجمله نقاط زلزله خیز در دنیا بوده و به طور مداوم با پدیده زلزله در نقاط مختلف آن به ویژه شهرها که جمعیت، منابع و امکانات زیادی در آن ها قرار دارد روبرو است که لازم است همواره اقدامات و برنامه ریزی هایی در جهت مقابله و برخوردی عاقلانه و منطقی برای کاهش ابعاد این فاجعه طبیعی صورت بگیرد در اینجاست که اهمیت یک برنامه ریزی دقیق و سنجیده جهت کاهش عواقب و اثرات ناشی از چنین رخدادی در این پهنه های خطرپذیر آشکارمی گردد. از آن جا که آمادگی و اقدامات پیشگیرانه یکی از عامل های مهم در برابر زلزله بوده و باعث کاهش خسارات و تلفات ناشی از زلزله خواهد شد. در این پژوهش با استفاده از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی (ahp) در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis) به پهنه بندی آسیب پذیری کالبدی ساختمان های شهر ابهر در برابر زلزله پرداخته شده است. نتایج نشان می دهد که 4 درصد از ساختمان ها دارای آسیب پذیری خیلی زیاد،27 درصد دارای آسیب پذیری زیاد،40 درصد دارای آسیب پذیری متوسط،24 درصد دارای آسیب پذیری کم و 5 درصد دارای آسیب پذیری خیلی کم می باشند. در این میان با توجه به نقشه شاخص های به کاررفته در ارزیابی آسیب پذیری، بافت قدیم این شهر، به علت استفاده از مصالح کم دوام و نا مقاوم، نبود آیین نامه های ساختمانی درگذشته، عمر بالای ساختمان ها، فرسایش مصالح ساختمان ها درگذر زمان آسیب پذیری بالایی دارد. در مرحله بعد آسیب پذیری مساکن در چهار سناریوی 8،7،6،5 مرکالی محاسبه گردید در نتیجه درسناریوی اول 0.002841 درصد، درسناریوی دوم 2 درصد، ودرسناریوی سوم 01/18 درصد و نهایتاً درسناریوی چهارم 50 درصد از ساختمان های شهر تخریب کامل خواهند شد.

مطالعه ویژگی های اکوتوریسمی استان اصفهان به منظور مکان یابی دهکده های گردشگری
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده علوم انسانی 1393
  نسرین میرجزائی   حسین میرموسوی

اکوتوریسم، یکی از مهمترین فعالیت های اقتصادی در نقاط مختلف جهان می باشد. به طوری که آن را گردشگری با هدف مشاهده و مطالعه طبیعت بکر، حیات وحش و فرهنگ های مختلف و نیز رسیدن به آرامش در محیط طبیعی تعریف کرده اند. بررسی جغرافیای طبیعی و نیز ارزیابی هر کدام از جاذبه های بوم شناختی قابل سرمایه گذاری در ایران بیانگر آن است که در کشورمان، اکوتوریسم یک منبع اقتصادی کم نظیر، خاص، بسیار مستعد و البته رها شده به حال خود است. از طرف دیگر توسعه اکوتوریسم در مناطق بدون توان، تمرکز شدید آن در یک منطقه و همچنین عدم توزیع آن در مناطق مناسب و بهره برداری بیش از حد منابع و امکانات، اثرات زیان بخش و نامطلوبی را به بار خواهد آورد. منطقه مورد مطالعه در این پژوهش استان اصفهان می باشد. از آن جایی که این منطقه از منابع غنی از جمله؛ ویژگی های اقلیمی، جغرافیایی، توپوگرافی، پوشش گیاهی، منابع آب، مناطق سرسبز، حیات وحش و شکارگاه های متعدد برخوردار است که در معرض بیشترین بهره برداری قرار دارد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی، و از روش کتابخانه ای و اسنادی برای گردآوری اطلاعات استفاده شده و از ابزارgis و مدل اکولوژیکی گردشگری برای تجزیه و تحلیل داده ها و ارزیابی توان اکولوژیکی بهره برده شده، تا عرصه های طبیعی استان را به منظور مکان یابی دهکده های گردشگری و استقرار فعالیت های اکوتوریستی گسترده و متمرکز معرفی کند. داده های مورد استفاده شامل شیب، خاک، زمین شناسی، جهت شیب، اقلیم، پوشش گیاهی و آب می باشد؛ که ابتدا این لایه ها رقومی شده و سپس به تجزیه و تحلیل آن پرداخته و در نهایت توان گردشگری متمرکز و گسترده برای مکان یابی دهکده های گردشگری در سطح استان مشخص شده است. اکوتوریسم گسترده نسبت به اکوتوریسم متمرکز توان بالایی را به خود اختصاص داده است. که قسمت های شمالی و جنوب شرقی بیشترین پهنه و به صورت پراکنده نقاطی از مرکز استان و نواحی غربی استان دارای پهنه های مناسب توسعه اکوتوریسم گسترده می باشد.

مطالعه تطبیقی شاخص های کیفیت زندگی در محلات اسکان غیررسمی و برنامه ریزی شده (نمونه موردی : شهر زنجان : محلات اسلام آباد و کارمندان)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده علوم انسانی 1393
  سعید نجفی   محسن احدنژاد روشتی

در روند جهانی شدن و شهرنشینی نوین که به تمرکز فقر و غنا در شهرها گرایش دارد، خلا ناشی از ناکارآمدی طرح ها توسعه ی شهری در جهت توزیع فضایی نامطلوب دستاوردهای توسعه در محلات شهری امکان بروز الگوهای سکونتگاههای غیررسمی و برنامه ریزی شده را ارائه می هد. بدین ترتیب بروز نابرابری ها و شکل گیری سکونتگاههای غیررسمی و برنامه ریزی شده در سطح شهر بررسی و مقایسه تطبیقی کیفیت زندگی را ملزوم می کند. شکل گیری ، رشد و گسترش مفهوم کیفیت زندگی طی نیم قرن اخیر آن را به مفهومی کلیدی و مهم در عرصه مباحث جهانی و مسائل انسانی تبدیل کرده است بطوری که امروزه در کنار مفاهیم توسعه پایدار، مفهوم کیفیت زندگی مطرح شده است. آنچه این پژوهش در پی آن است مقایسه تطبیقی کیفیت زندگی در اسلام آباد به عنوان محله غیررسمی و کارمندان به عنوان محله برنامه ریزی شده شهر زنجان براساس شاخص های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، مذهبی، کالبدی و زیست محیطی است. روش تحقیق رساله توصیفی و تحلیلی مبتنی بر منابع کتابخانه ای و مطالعات میدانی (پیمایشی) است. جهت بررسی تطبیقی شاخص های کیفیت زندگی از مدل vikor، ahp و جهت آزمون فرضیات از آزمون های توصیفی نظیر میانگین و آزمون های استنباطی کای دو (chi – squre) و پیرسون (pearson correlation) استفاده شده است. شهر زنجان با 386851 نفر جمعیت در سرشماری 1390 به عنوان اولین و بزرگ ترین نقطه شهری استان، یکی از شهرهای میانه اندام کشور محسوب می شود. محلات این شهر از این قاعده استثنا نبوده و نابرابری های شاخص های کیفیت زندگی در سطح محلات شهر زنجان به خصوص اسلام آباد و کارمندان، برنامه ریزان و مدیران شهری را بر این داشته با توزیع عادلانه در سطح شهر توجه ویژه ای داشته باشند. نتایج پژوهش حاکی از این است که اولاً بررسی تطبیقی بر اساس مدلها نشان از وضعیت نامطلوب شاخص ها در محله اسلام آباد نسبت به محله کارمندان دارد و میزان اختلاف در شاخص های اقتصادی و کالبدی چشمگیر است. ثانیاً ارتباط متقابل و معناداری میان شاخص ها در محلات مذکور وجود دارد به عبارتی با تغییر هر کدامیک از شاخص ها کیفیت زندگی آن ها نیز تغییر می یابد. ثالثاً بررسی و مقایسه سرانه ی کاربری ها با استانداردها، دسترسی به کاربری های حیاتی محله و میزان رضایت ساکنین از عملکرد مدیران و برنامه ریزان شهری تفاوت ها و نابرابری ها را نشان می دهد. بنابراین باید نگاه های گزینشی را از میان برداشت و جهت بهبود و ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان براساس ظرفیت های محلات برنامه ریزی های مطلوبی ارائه کرد.

ارزیابی قابلیت های گردشگری شهری با تأکید بر پراکنش بهینه و سطح بندی زیرساخت های گردشگری، (مطالعه موردی: شهر نیشابور
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  سمیه فیضی   محسن احدنژاد روشتی

چکیده درچند دهه اخیرگردشگری به عنوان گسترده ترین صنعت خدماتی مورد توجه قرارگرفته است و در همه کشورها به عنوان عامل مهم اقتصادی اجتماعی تبدیل شده است.در این میان گردشگری شهری شاخه ی جدیدی در مطالعات گردشگری است که از اوایل دهه 90 وارد مباحث گردشگری شده است. همگام با توسعه ی گردشگری در نواحی شهری ، برای برآوردن نیازهای گردشگران، زیرساخت ها توسعه پیدا می کند. گسترش این زیرساخت ها باعث تغییر ساختار فضایی در سطح نواحی شهر می شود. بنابراین توجه به نحوه ی استقرار و الگوی توزیع جاذبه ها و زیرساخت های گردشگری ضرورت پیدا می کند. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی توان ها و قابلیت های گردشگری در نواحی شهری و بررسی الگوی بهینه پراکنش زیرساخت ها با جاذبه های گردشگری در شهر نیشابور است. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی بوده و جمع آوری داده ها به دو صورت میدانی-کتابخانه ای صورت گرفته است.در این پژوهش ضمن بررسی الگوی پراکنش زیرساخت ها و جاذبه های گردشگری در نواحی 18 گانه شهری با استفاده از مدل های موران و نزدیکترین همسایگی، سطح بندی و رتبه بندی نواحی از لحاظ برخورداری از این امکانات و زیرساخت ها با استفاده از مدل ahp , topsis پرداخته شد که نتایج حاصله نشان داد نواحی 10، 9 و 11 بهترین نواحی از نظر برخورداری از این امکانات هستند و فضای مناسبی برای گردشگری شهری به حساب می آیند.در ادامه به منظور بررسی مهم ترین عامل جهت جذب گردشگران عبوری در شهر نیشابوراز آزمون کای اسکور استفاده شده است. نتایج نشان می دهد، از دیدگاه کارشناسان مهمترین عامل موثر جهت جذب گردشگر در شهر نیشابور سرمایه گذاری جهت ساماندهی و نوسازی تاسیسات و زیرساخت های مرتبط با گردشگری عبوری می باشد.در ادامه جهت تحلیل مهمترین موانع توسعه گردشگری در شهر نیشابور از آزمون آماری تحلیل عاملی استفاده گردیده است که در 5 عامل دسته بندی شدند.در عامل نزدیکی به شهر مشهد، متغیر وجود جاذبه های فرا ملی در شهر مشهد،در عامل تبلیغات و زیرساخت، متغیر کمبود برگزاری نمایشگاهها، سمینارها و همایش های تخصصی،در عامل تبلیغات و زیرساخت، عدم توجیه اقتصادی انجام سرمایه گذاری در زیرساخت های گردشگری نیشابور ،عامل زیرساخت و نزدیکی به شهر مشهد،قرار گرفتن اماکن گردشگری شهر نیشابور در نواحی فاقد ارزش اقتصادی، در عامل زیرساخت و مردم، وجود خدمات گردشگری مطلوب در شهر مشهد نسبت به شهر نیشابور ، و عامل مردم،مشارکت نداشتن مردم محلی در فعالیتهای گردشگری از مهم ترین موانع توسعه ی گردشگری در شهر نیشابور هستند.

بررسی و تحلیل نقش بازارچه مرزی در قیمت زمین و مسکن (نمونه موردی شهر بانه در مقطع زمانی 1392-1375).
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده علوم انسانی 1393
  سعادت معتمدی   محسن احدنژاد روشتی

از عمده‎ترین مسائل فراروی کشورهای درحال توسعه، دستیابی به توسعه پایدار، امنیت فراگیر و عدالت اجتماعی می‎باشد. با یک بررسی اجمالی می‎توان به جایگاه ضعیف مناطق مرزی و حاشیه‎ای در مقایسه با مناطق مرکزی کشور در فرایند توسعه ملی و منطقه‎ای پی برد. از دلایل این امر می‎توان انزوای جغرافیایی مناطق مرزی، دوری از قطب‎های صنعتی - اقتصادی و توسعه نیافتگی در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی برشمرد. وجود اینگونه مسائل در مناطق مرزی باعث شده تا کشورها در قالب بازارچه‎های مرزی که از شناخته شده‎ترین روش‎های توسعه اقتصادی نواحی مرزی به‎شمار می‎رود، قدم در راه مبارزه با مسائل متنوع ناشی از عقب افتادگی در نواحی مذکور بگذارند. در دهه‎های اخیر در تحقیقات اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی به مناطق مرزی و مسائل آن‎ها توجه بسیاری شده است. این رغبت و علاقه وافر از آن نشأت گرفته است که این مناطق ویژه ممکن است موجب ایجاد سازگاری و همسانی اقتصادی در همگرایی بین کشورها گردند. در کل، مبادله تجاری و اقتصاد پویای مناطق مرزی می‎تواند نقش اساسی در ترقّی و پیشرفت توسعه پایدار، به‎ویژه اقتصاد نواحی مرزی، بهبود استانداردهای زندگی مردم، کاهش فقر، توزیع مناسب درآمد و تسریع همکاری‎های بیشتر بین نواحی مرزی داشته باشد. بازارچه مرزی بیشتر مختص کشورهای درحال توسعه می‎باشد و در واقع وجود بازارچه‎های مرزی برای کشورهای با اقتصاد بسته می‎تواند به‎عنوان دریچه‎ای برای صادرات یا واردات با موانعی کمتر تلقی گردد. در این تحقیق به بررسی و تحلیل نقش بازارچه‎مرزی در قیمت زمین مسکونی و تجاری پرداخته شده و شهر بانه، از سال 1392- 1375 مورد مطالعه قرار گرفته است. روش مورد استفاده برای تحلیل در این پژوهش توصیفی - تحلیلی می‎باشد. آمار و اطلاعات موردنیاز پژوهش با مراجعه مستقیم به مراکز آماری و اطلاعاتی از جمله شهرداری بانه، سازمان صنایع دستی و گردشگری و آمارنامه‎های مرکز آمار ایران انجام گرفته است. اطلاعات پایه‎ای مورد نیاز، با مراجعه به بنگاه‎های زمین و مسکن درسطح شهر بانه از سال 1375 تا 1392 جمع‎آوری شده است. هدف این تحقیق نشان دادن تأثیر بازارچه‎مرزی بر قیمت زمین و مسکن در محلات مختلف شهر بانه است. در این راستا داده‎های جمع‎آوری شده به پایگاه داده‎ها در gis معرفی شده و جهت فراخوانی در نرم افزار idrisi آماده سازی شده‎اند. سپس با استفاده از مدل crosstab به صورت نقشه‎های دو به دو با استفاده از طبقات قیمت که برای هر متغیر زمین مسکونی و زمین تجاری برای سه شاخص حداقل، حداکثر و میانگین قیمت در نظر گرفته شده است، مورد مقایسه قرار گرفته‎اند. نتیجه این مقایسه به صورت یک جدول ماتریسی ارائه می‎گردد. طبق جدول بدست آمده از این روش می‎توان میزان تغییرات را در حداقل، حداکثر و میانگین قیمت برای زمین تجاری و مسکونی مشخص نمود. و نتایج حاصل از تحقیق نشان می‎دهد که مبادلات تجاری از جنبه اقتصادی تأثیر شگرفی بر شهر بانه گذاشته و رونق و رکود مبادلات مرزی منجر به واکنش اقتصاد شهر نسبت به این تغییرات به صورت افزایش یا کاهش گردشگر، افزایش یا کاهش قیمت زمین و مسکن در محلات مختلف شهر، اشتغال یا بیکاری، رشد فیزیکی شهر و جذب جمعیت برای ساکنان شهر شده است. مبادلات مرزی همچنین منجر به تغییر کاربری اراضی داخل شهر بخصوص در محدوده بازار شهر، از سایر کاربری‎ها به کاربری تجاری شده است و تغییر هسته تجاری از قسمت‎های جنوبی به سمت شمال و شمال‎غربی باعث افزایش قیمت زمین و مسکن در این محلات شده است. شهر مرزی بانه به یک شهر با کارکرد بازرگانی - خدماتی تبدیل شده که مبادلات تجاری آن در سطح ملی و حتی فراملی نیز می‎باشد.

ارزیابی توزیع فضای سبز شهری از منظر عدالت فضایی و توسعه پایدار شهری (نمونه موردی: زنجان)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده علوم انسانی 1391
  جلال قدسی   محسن احدنژاد روشتی

عدالت فضایی از جمله مباحثی است که در سال های اخیر مورد توجه بسیاری از برنامه ریزان و مدیران شهری قرار گرفته و مطالعات زیادی را جهت نیل به این مقوله صورت داده اند. توزیع متعادل خدمات و امکانات ازجمله فضای سبز در بین جمعیت ساکن شهر از مولفه های توسعه پایدار شهری است . در این پژوهش که ازنوع کاربردی است و با روش توصیفی تحلیل صورت پذیرفته است توزیع فضایی ،فضاهای سبز شهر زنجان از منظر عدالت فضایی مورد بررسی قرار گرفته است . جهت ارزیابی فضاهای سبز از روش های ارزیابی کمی وکیفی (ماتریس های چهارگانه ) و جهت مشخص نمودن نحوه ی توزیع فضاها از روش های ویلیامسون ،ضریب پراکندگی ،ضریب آنتروپی ، روشهای چندمعیاره topsis و vikor ،شاخص موران و شاخص همسایگی ، و جهت مشخص شدن میزان دسترسی نواحی به این فضاها از روش network aanalysis ، بهره گرفته شده است . نتایج تحقیق حاکی از این است که توزیع سرانه ها فضای سبز و بویژه توزیع پارک ها در سطح نواحی شهر زنجان دارای وضعیت نامناسبی است و توزیع سرانه ها دربین این نواحی تفاوت معنا داری را نشان می دهد بطوریکه برخی از نواحی مانند 101 و 207 بسیار بیشتر از نیاز جمعیتی خود دارای فضای سبز می باشند در حالی که برخی دیگر از نواحی مانند 201و202و 203و 204 و 205 و 305 فاقد هرگونه فضای سبزی می باشند.

ارزیابی توسعه درون زا شهری با تأکید بر تغییرات و تراکم کاربری اراضی نمونه موردی: بافت مرکزی سنندج طی دوره (1382-1392)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1394
  وفا مهدیزاد   محسن احدنژاد روشتی

رشد پراکنده شهری در چند دهه اخیر با تخریب سطح وسیعی از اراضی کشاورزی و سرمایه های طبیعی پیرامون شهرها، دستیابی به شکل پایدار از کالبد شهر را با چالشی اساسی روبه رو کرده است. توسعه درونی به عنوان یکی از دیدگاه های توسعه پایدار شهری که از دهه های 70 و80 میلادی باهدف دستیابی به شکل پایدار از کالبد شهر؛ ضمن توجه به پیرامون شهرها، دستیابی به شکل فشرده تر شهری، شکل گرفت. به موجب این رویکرد "اراضی بایر"و "ناکارآمد"در کنار انواع "بافت های فرسوده شهری" به عنوان سازوکارهای تحقق سیاست توسعه درونی شهر شناخته می شود. ایده اصلی تحقیق حاضر یادآوری این واقعیت است؛ " مادامی که ظرفیت های اراضی قهوه ای و انواع بافت های فرسوده در داخل شهر وجود دارند ؛ هدایت توسعه به سمت پیرامون شهرها ناپایداری در کالبد شهر را سبب خواهد شد". بر این اساس مسئله اصلی تحقیق حاضر رهاشدگی بافت های فرسوده داخل شهر و تأکید بر توسعه افقی شهر است که با توجه به سرمایه های طبیعی پیرامون شهر سنندج، ادامه این روند تعارض با توسعه پایدار شهر می باشد. نتایج حاصله از پژوهش این است که در محدوده موردمطالعه بافت قدیم سنندج در بررسی تحولات ساختمانی مشاهده می شود که صدور مجوزهای ساخت وساز با نوساناتی روبه رو بوده است بدین گونه در بعضی از سال ها رونده عادی خود را طی نموده است و در بعضی سال های با رکود مواجه بوده است و درنهایت در سال های اخیر با توجه به مساعد بودن شرایط و اعمال سیاست های خاص شهرداری، اقدام به بلندمرتبه سازی نمودند؛ و در بررسی تحولات جمعیتی به این نتیجه رسیدیم که با توجه به افزایش بلندمرتبه سازی در محدوده جمعیت بافت قدیم با نرخ رشد منفی 105/1- روبه رو بوده است که به علت مهاجرت های شغلی به سایر استان های مجاور اتفاق افتاده است، و بعد خانوار نیز در واحدهای مسکونی از53/3در سال 1383 به 66/2 در سال 1392 رسیده است

ارزیابی ضرورت یا عدم ضرورت ایجاد مسکن مهر در شهرهای کوچک اندام(مطالعه موردی : شهر قیدار)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی 1393
  قاسم محمدی   محسن احدنژاد روشتی

مسکن یکی از مسائل حاد کشورهای در حال توسعه است. فقدان منابع کافی، ضعف مدیریت اقتصادی، نداشتن برنامه ریزی جامع مسکن و سایر نارسایی هایی که در زیر ساخت های اقتصادی این کشورها وجود دارد از یک سو وافزایش شتابان جمعیت شهرنشین از سویی دیگر تامین سرپناه در این کشورها را به شکلی غامض و چند بعدی در آورده است. طرح مسکن مهر به عنوان محوری ترین سیاست دولت جای خود را در اذهان عمومی متقاضیان مسکن پیدا نموده است. هدف رساله حاضر بررسی ضرورت اجرای سیاست مسکن مهر به عنوان یکی از سیاست های محوری دولت در تامین مسکن کم درآمد ها در شهر قیدار به عنوان شهر کوچک می باشد. روش تحقیق پایانامه توصیفی – تحلیلی مبتنی بر منابع کتابخانه ای و مطالعات میدانی(پیمایشی ) است. جهت آزمون فرضیات از آزمون های آماری کای دو(chi-squre)، آزمون فریدمن(friedman)، تی تک نمونه ای(one- sample t test) و همبستگی پیرسون(pearson correlation) استفاده شده است. ارزیابی ضرورت یا عدم ضرورت مسکن مهر با استفاده از شاخص های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و کالبدی صورت گرفته است. بررسی ها نشان داد که اولاً مسکن مهر در شهر های کوچک از لحاظ اقتصادی با توجه به بهای زمین و قیمت تمام شده آن برای خانوار مثبت بوده ثانیاً اجرای این پروژه در شهرهای کوچک نه تنها گسست اجتماعی و ناهنجاری های فرهنگی ایجاد نکرده بلکه تقویت و بهبودی زندگی شهروندان را به ارمغان آورده است. اما نکته قابل ذکر اینکه با توجه به عدم مشارکت شهروندان در فرایند طراحی محوطه سازی بیرونی و درونی مسکن مهر این امر نامطلوب ارزیابی شده است.