نام پژوهشگر: سولماز بهاری

مقایسه شاخص های جریان ترجیحی در ستونهای خاک دست خورده و دست نخورده
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده کشاورزی 1389
  سولماز بهاری   محمد رضا نیشابوری

. نتایج نشان داد میانگین شاخص s وقوع جریان ترجیحی در خاک دست نخورده و عدم وقوع آن را در خاک دست خورده تایید نمود. همچنین بالا بودن میزان این شاخص در خاک لوم رسی دست نخورده نسبت به لوم شنی دست نخورده افزایش شدت وقوع جریان ترجیحی در خاک ریز بافت را تایید کرد . شاخص 1µ وقوع جریان ترجیحی را در خاک دست نخورده و عدم وقوع آن را در حالت دست خورده تائید کرد، اماشدت وقوع جریان ترجیحی را در خاک لوم شنی دست نخورده بیشتر از لوم رسی دست نخورده نشان داد. میانگین شاخص s?/im? در خاک لوم رسی بیشتر از خاک لوم شنی است، که نشان دهنده شدت بیشتر وقوع جریان ترجیحی در خاک لوم رسی است. این شاخص وقوع جریان ترجیحی در خاک دست نخورده و عدم وقوع آن را در حالت دست خورده تائید کرد. شاخص mi خاک لوم شنی دست نخورده کمتر از لوم رسی دست نخورده است. این نشان می دهد در خاک لوم شنی سرعت بالاتری نسبت به خاک لوم رسی وجود دارد، که با توجه به بافت درشت و بالا بودن هدایت هیدرولیکی این خاک قابل توجیه است. مقایسه بین خاک دست نخورده و دست خورده (در هر دو بافت) نشان می-دهد در خاک دست خورده این شاخص بالاتر از 35/0 است و به معنی عدم وقوع جریان ترجیحی است. بررسی تطابق بین شاخص ها در خاک دست نخورده (لوم شنی و لوم رسی) نشان داد تمامی شاخص ها، وقوع جریان ترجیحی را نشان می دهند، بنابراین در خاکهای دست نخورده مطابقت بین شاخص های ذکر شده دیده می شود. با این تفاوت که شاخص های mi و 1µ شدت وقوع جریان ترجیحی را در خاک لوم شنی بیشتر از خاک لوم رسی، و شاخص های s?/im? و s شدت وقوع جریان ترجیحی را در خاک لوم رسی بیشتر از خاک لوم شنی نشان می دهند که بیانگر اختلاف قابلیت این شاخص-ها است. در خاک لوم شنی دست خورده شاخص های s و mi وقوع جریان ترجیحی و شاخص های 1µ و s?/im? و s عدم وقوع آن را نشان می دهند، بنابراین در خاک دست خورده لوم شنی شاخص های s و mi با 1µ و s?/im? هماهنگی و مطابقت ندارند. در خاک دست خورده لوم رسی شاخص های 1µ و s?/im? و mi عدم وقوع جریان و شاخص s وقوع جریان ترجیحی را نشان می-دهد. بنابراین استنباط می شود در خاک دست نخورده این شاخص ها با یکدیگر مطابقت بیشتری داشته ولی زمانی که ساختمان خاک بهم می خورد تطابق بین شاخص ها کم شده و به عبارتی در پیش بینی وقوع و عدم وقوع جریان ترجیحی دچار مشکل خواهیم شد. شاخص pfsp به تنهایی قادر نیست وقوع و عدم وقوع جریان را نشان دهد و به عبارتی ابتدا باید توسط سایر شاخص ها جریان ترجیحی تشخیص داده شود سپس با این شاخص شدت وقوع جریان بیان شود و به عبارت دیگر وابسته به حضور سایر شاخص ها است. رنگ آمیزی مسیرهای جریان با نیگروزین سیاه نشان می دهد که الگوی نفوذ ماده رنگی در خاک لوم رسی دست نخورده متفاوت تر از خاک لوم-شنی دست نخورده است. در ستون خاک لوم شنی تا عمق 10-15 حرکت نیگروزین تقریباً به فرم پیستونی بوده و بعد از آن نفوذ و حرکت به پائین از مسیر کانال های درشت و منافذ حاصل از فعالیت ریشه است، بنابراین می توان گفت احتمالاً در عمق مذکور از خاک کانال های جریان ترجیحی بیشتری برای حرکت ماده رنگی داشته است. در خاک لوم رسی در مقایسه با لوم شنی فراوانی منافذ درشت (7/41 درصد) به دلیل فعالیت زیاد ریشه و توسعه قوی ساختمان باعث شده که از همان ابتدای ستون خاک حرکت محلول رنگی عمدتاًّ از مسیر کانال های ریشه صورت بگیرد و لذا عمق نفوذ (تا 35 سانتی متری) نیز بیشتر شده است. وقتی ساختمان خاک بهم می خورد عمق نفوذ در مقایسه با درصد سطح رنگ آمیزی شده بیشتر کاهش می یابد، به عبارت دیگر حرکت جانبی املاح در خاک دست خورده بیشتر می-گردد. به نظر می رسد کاربرد دقیق این شاخص ها در خاک دست نخورده است، و در صورت تخریب ساختمان خاک در نتیجه خاک ورزی و یا هرگونه عملیاتی که منجر به از بین رفتن منافذ درشت خاک شود شاخص های مذکور قادر نخواهند بود در کنار یکدیگر وقوع و عدم وقوع جریان ترجیحی را به درستی پیش بینی نمایند.