پویایی و توسعه مطلوب گردشگری به عنوان فعالیتی چند بخشی با ارتباطات و پیچیدگی های مختلف و صحنه ای با بازیگران متعدد، مستلزم نگرشی همه جانبه وسیستماتیک به عناصر تشکیل دهنده آن و تدوین برنامه ای جامع و مدون است که در عین واقع گرا بودن آینده نگر نیز باشد. در این راستا هدف پژوهش حاضر بررسی و تحلیل وضعیت گردشگری روستاهای بخش خاوومیرآباد شهرستان مریوان با رویکردی سیستمی می باشد تا بدینوسیله شناختی جامع از وضع موجود گردشگری منطقه، حاصل آید و این شناخت همه جانبه وضع موجود، زمینه ساز اتخاذ برنامه ریزهای هدفمند جهت رفع موانع، پویایی و توسعه صنعت گردشگری در میان روستاهای بخش گردد. پژوهش حاضر به لحاظ نوع کاربردی و از حیث جمع آوری اطلاعات توصیفی تحلیلی است. جمع آوری اطلاعات در بخش نظری با استفاده از منابع اسنادی و در بخش عملی پیمایشی مبتنی بر توزیع پرسشنامه در میان گردشگران، مسئولین و ساکنین محلی بوده است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات علاوه بر شاخص های آمار توصیفی (میانگین، مد، میانه) از آزمونهای t تک نمونه ای، رتبه ای فریدمن، تحلیل واریانس، تحلیل عاملی، تحلیل مسیر و روش برنامه ریزی استراتژیک و ابزار کارآمد آن یعنی تحلیل swot به منظور تدوین استراتژیهای توسعه گردشگری منطقه استفاده شده است. نتایج نشان از مطلوب نبودن سطح تقاضای منطقه دارد، نا آشنایی با منطقه نیز مهمترین مولفه در ضعف تقاضای منطقه می باشد. همچنین در بعد عرضه نیز منطقه دارای وضعیت رضایت کننده ای نیست و ضعف تبلیغات، اطلاع رسانی و آموزش در کنار کمبود خدمات و تسهیلات مهمترین موانع عملکرد مطلوب بعد عرضه منطقه هستند وجود این شرایط موجب شده تا تقاضای منطقه در سطح تقاضای اساسی یا برطرف نشده واقع گردد. در مقابل بعد عوامل بیرونی تاثیر گذار بر سیستم گردشگری منطقه در حد رضایت کننده ای ارزیابی شده است و شرایط فرهنگی در میان مولفه های این بعد بیشترین نقش را در توسعه گردشگری منطقه داشته است . نتایج تجزیه و تحلیل سوات در فرایند برنامه ریزی استراتژیک نیز نشان داد که استراتژیهای رقابتی و در میان آنها گسترش توریسم تجاری به واسطه قرار گیری در مرز بین المللی و فعال بودن بازارچه ها و گمرکات منطقه، دارای اولویت اجرایی هستند.