اثر‎ ‎اجرای کاربری بهینه اراضی و اعمال‎ ‎شیوه‌های‎ ‎صحیح‎ ‎مدیریتی در حوزه ‏آبخیز ششتمد خراسان رضوی بر کاهش فرسایش خاک و افزایش درآمد

نویسندگان

  • ابوالقاسم دادرسی سبزوار مربی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت، آﻣﻮزش و ﺗﺮوﯾﺞ ﮐﺸﺎورزی، مشهد، اﯾﺮان
  • داود نیک‌کامی استاد، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
چکیده مقاله:

از دلایل اصلی فرسایش خاک، عدم استفاده صحیح از اراضی، منطبق بر استعداد آن‌هاست. با توجه به مسائل اجتماعی و اقتصادی حاکم بر حوزه‌های آبخیز کشور، ممکن است، مهار فرسایش خاک و رساندن آن به حد طبیعی غیرممکن باشد. ولی، کاهش آن از طریق اعمال مدیریت یکپارچه امکان‌پذیر است. در صورتی­که بهره‌برداری از اراضی موجود در حوزه‌های آبخیز بر اساس استعداد آن‌ها انجام شود، با کاربری مناسب می‌توان انتظار داشت، ضمن کسب درآمد، خسارت کم‌تری به خاک وارد شود. در این تحقیق، حوزه آبخیز ششتمد از شهرستان سبزوار واقع در استان خراسان رضوی با هدفِ ارائه‌ یک الگو‌ی مناسب کاربری اراضی در آن، به گونه‌ای که بیشترین سود و کمترین فرسایش را داشته باشد، انتخاب و با استفاده از مدل برنامه‌ریزی خطی چند هدفی به ‌روش گام به گام و مناسب توابع هدف، سطح بهینه‌ کاربری برای سه حالتِ وضعیت فعلی، با اعمال مدیریت، و شرایط استاندارد، مشخص شد. برای این کار، میزان درآمد خالص و فرسایش خاک در کاربری‌هایِ مرتع، باغ، مرتع مشجر، زراعت دیم، و زراعت آبی در هر سه وضعیت محاسبه و سطح بهینه در هر سه حالت به کمک نرم‌افزار بهینه‌سازی تعیین شد. نتایج نشان دادند که در حوضه مورد پژوهش، با حل مسئله بهینه‌سازی، میزان فرسایش کل کاهش و  درآمد کاربران افزایش می‌یابد. لکن، بر خلاف نتایج بسیاری از تحقیقات به عمل آمده در سایر نقاط کشور، این کاهش فرسایش و افزایش درآمد به دلیل شرایط حوزه‌ مورد پژوهش، قابل توجه نمی‌باشد. به طوری که، برای سه حالتِ مورد مطالعه شاملِ شرایط موجود، با اعمال مدیریت و وضعیت استاندارد، فرسایشِ سالیانه‌ خاک در کل حوزه آبخیز به‌ترتیب معادل 0.08 درصد، 0.36 درصد و 0.75 درصد، کاهش و سود خالص نیز به‌ترتیب 3.12، 20.88 و 313.75 هزار ریال در سال در سطح حوضه افزایش می‌یابد که تغییر ناچیزی را در هر هکتار شامل می‌شود. نتایج همچنین، نشان می‌دهند که کاهش فرسایش بعد از اعمال برخی شیوه‌های صحیح مدیریتی، نسبت به کاهش فرسایش بعد از بهینه‌سازی کاربری اراضی، بیش از 3.25 برابر بهبود یافته و در صورت اعمال مدیریت، درآمد آبخیزنشینان در مقایسه با حال بهینه‌سازی کاربری اراضی، حدود 6.7 برابر افزایش می‌یابد.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

شبیه‌سازی تاثیر مدیریت کاربری اراضی بر فرسایش ‏خاک حوزه آبخیز دریاچه ارومیه

پوشش گیاهی نقش مهمی در حفاظت از خاک و مهار فرسایش دارد. با توجه به اهمیت مدیریت آبخیز و نقش کاربری در حفظ پوشش،این تحقیق با استفاده از مدل EPM و به کمک فن­‌آوری­‌های سنجش از دور و سامانه­‌های اطلاعات جغرافیایی به­‌منظور تعیین اثر تغییر مدیریت کاربری اراضی بر میزان فرسایش حوزه آبخیز دریاچه ارومیه انجام شد. با استفاده از تصاویر ماهواره­ایETM+ در سال 2002، عملیات صحرایی و نقشه­‌های موجود، لایه­‌ها...

متن کامل

ارتباط کاربری اراضی با فرسایش خاک در زیرحوضه مندریجان ‏در حوزه آبخیز سد زاینده‌رود

نوع و شدت فرسایش خاک در یک منطقه تابع شرایط اقلیمی، پستی و بلندی زمین، خاک و کاربری اراضی بوده که در این میان اهمیت کاربری اراضی به دلیل نقش موثر انسان بر آن نسبت به دیگر عوامل زیادتر است. در این تحقیق برای بررسی ارتباط کاربری اراضی با فرسایش خاک، حوزه آبخیز مندریجان واقع در سراب حوزه سد زاینده­‌رود با مساحت 23000 هکتار انتخاب شد. به‌­منظور انجام تحقیق از نقشه‌­های کاربری اراضی و سیمای فرسایش خ...

متن کامل

ارزیابی اثر تغییر اقلیم و تغییر کاربری اراضی بر فرسایش خاک (مطالعۀ موردی: حوضۀ آبخیز کندران)

تغییرات جهانی اقلیم و کاربری اراضی می‏تواند به‌شدت بر میزان فرسایش و توانایی خاک برای حفظ کشاورزی و به تبع آن، بر امنیت غذایی منطقه‏ای یا جهانی تأثیر بگذارد. هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی اثر تغییر اقلیم و تغییرات کاربری اراضی بر فرسایش با استفاده از مدل RUSLE است. از این‌رو، تغییرات آب و هوایی براساس دو سناریوی تغییر اقلیم RCP2.6 و RCP8.5 با استفاده از مدل آماری برای دوره‏های 2016-2030 و 2031-205...

متن کامل

بهینه سازی الگوی کشت به منظور کاهش فرسایش خاک، مطالعه موردی: آبخیز قوشچی

بهینه سازی الگوی کشت به منظور کاهش فرسایش خاک، مطالعه موردی: آبخیز قوشچی خطرات ناشی فرسایش خاک در حوزه‌های آبخیز از عمده‌ترین مشکلاتی است که به طور همه جانبه تعادل اکولوژیک آبخیزها را تحت تاثیر قرار داده است. این تحقیق با هدف تعیین سطح بهینه کاربری اراضی به منظور کاهش میزان فرسایش و افزایش درآمد ساکنان حوزه آبخیز قوشچی واقع در استان آذربایجان‌غربی انجام شد. ابتدا میزان درآمد‌ها و هزینه‌های کار...

متن کامل

بهینه‌سازی کاربری اراضی با استفاده از مدل برنامه‌ریزی خطی دو هدفه در حوزه آبخیز آدینه مسجد شازند

افزایش تولید و سطح رفاه آبخیزنشینان توأم با کاهش فرسایش خاک همیشه در محور برنامه­های مدیریتی حوزه­های آبخیز است. بهینه­سازی کاربری اراضی یک استراتژی کارآمد در این زمینه می­باشد که می­تواند اهداف توسعه پایدار را محقق سازد. در این پژوهش، با استفاده از مدل برنامه­ریزی خطی و سامانه اطلاعات جغرافیایی، بهینه­سازی کاربری اراضی در حوزه آبخیز آدینه مسجد شازند استان مرکزی به‌کمک نرم­افزار Lingo 11.0 انجا...

متن کامل

شبیه سازی تاثیر مدیریت کاربری اراضی بر فرسایش ‏خاک حوزه آبخیز دریاچه ارومیه

پوشش گیاهی نقش مهمی در حفاظت از خاک و مهار فرسایش دارد. با توجه به اهمیت مدیریت آبخیز و نقش کاربری در حفظ پوشش،این تحقیق با استفاده از مدل epm و به کمک فن­ آوری­ های سنجش از دور و سامانه­ های اطلاعات جغرافیایی به­ منظور تعیین اثر تغییر مدیریت کاربری اراضی بر میزان فرسایش حوزه آبخیز دریاچه ارومیه انجام شد. با استفاده از تصاویر ماهواره­ایetm+ در سال 2002، عملیات صحرایی و نقشه­ های موجود، لایه­ ها...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 9  شماره 1

صفحات  71- 86

تاریخ انتشار 2017-03-21

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023