اثر تاریخ کاشت و تراکم بذر بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد دو ژنوتیپ تریتیکاله

تریتیکاله حاصل تلاقی گندم و چاودار است که طی یک روند تحقیقات طولانی در زمینه ژنتیک و سیتوژنیک ایجاد شده و با شرایط سخت و کشاورزی کم نهاده سازگار شده است. این تحقیق با هدف بررسی تاریخ کاشت و تراکم بذر بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه دو ژنوتیپ تریتیکاله در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی طرق مشهد و در دو سال زراعی 87-1386 و 88-1387 به اجرا درآمد. برای انجام این آزمایش از طرح اسپلیت فاکتوریل در قالب بلوک‌های کامل تصادفی و با سه تکرار استفاده شد. عامل تاریخ کاشت در پنج سطح (15 مهر، 30 مهر، 15 آبان، 30 آبان و 15 آذر با میانگین دمای هوا به ترتیب 1/16، 9/13، 2/12، 9/7 و 6/5 درجه سانتی‌گراد) در کرت‌های اصلی و دو عامل تراکم بذر و ژنوتیپ به صورت فاکتوریل در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. عامل تراکم بذر در سه سطح شامل 250، 450 و 650 دانه در مترمربع با در نظر گرفتن وزن هزار دانه ژنوتیپ‌های تریتیکاله و عامل ژنوتیپ در دو سطح شامل ژنوتیپ ET-79-17 و رقم سناباد بود. نتایج نشان داد اثر تاریخ کاشت بر عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و تعداد دانه در سنبله معنی‌دار بود. بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب از تاریخ کاشت دوم (30 مهر) و پنجم (15 آذر) حاصل شد. تاخیر در کاشت موجب کاهش معنی‌دار عملکرد دانه شد و به طور میانگین به ازای هر روز تاخیر در کاشت حدود 55 کیلوگرم در هکتار از عملکرد دانه کاسته شد. با جمع‌بندی نتایج صفات مورد مطالعه، تاریخ کاشت مناسب این دو ژنوتیپ تریتیکاله در شرایط آب و هوایی مشهد اواخر مهر (30 مهر) بود. اثر تراکم‌های مختلف بذر بر عملکرد بیولوژیک معنی‌دار و بر عملکرد دانه غیر معنی‌دار بود و به نظر می‌رسد سطح پایین تراکم بذر (250 دانه در متر‌مربع) برای این دو ژنوتیپ تریتیکاله مناسب باشد. بین دو ژنوتیپ تریتیکاله از نظر عملکرد تفاوت آماری معنی‌داری وجود نداشت.