اثر تیمار‌های ایندول بوتیریک اسید و آگروباکتریوم رایزوژنز بر ریشه‌زایی قلمه‌های چوب سخت پایه‌های رویشی MM106 و EM9 سیب

چکیده سابقه و هدف: در میوه‌کاری نوین و صنعتی امروزه پایه پیوندی در میزان تولید، اقتصاد باغ، پیرایش و عمر درختان، برداشت محصول و در پایان در مدیریت باغ نقش اساسی و تعیین کننده‌ای را ایفا می‌نماید. در واقع نیمی از پیکره درخت را پایه تشکیل می‌دهد که درون خاک قرار گرفته و پس از احداث باغ قابل تعویض و بهبود نمی‌باشد. از این نظر گزینش پایه مناسب برای یک رقم و برای شرایط اقلیمی و خاکی یک منطقه همانند گزینش رقم پیوندی دارای اهمیت است. کاربرد و توسعه این پایه‌های رویشی ضروری به نظر می‌رسد و این امر به در دسترس بودن یک روش ساده و آسان تکثیر این پایه‌ها بستگی دارد. مواد و روش‌ها: به منظور بررسی تأثیر غلظت‌های مختلف هورمون ایندول بوتیریک اسید IBA (0-1000-2000-3000 پی‌پی‌ام) و آگروباکتریوم رایزوژنز Agrobacterium rhizogenes نژاد 15834 به تنهایی و در ترکیب با یکدیگر روی ظرفیت ریشه‌‌زایی قلمه‌‌های دو پایه رویشی سیب شامل EM9 و MM106، آزمایشی به صورت طرح اسپیلت فاکتوریل با 3 تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. آگروباکتریوم رایزوژنز به عنوان عامل اصلی و سطوح مختلف ایندول بوتیریک اسید و پایه‌ها به صورت فاکتوریل به عنوان عوامل فرعی درنظر گرفته شدند. در این آزمایش از محیط کشت، مخلوط پرلیت و ماسه ضدعفونی شده به نسبت 1:1 استفاده شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که درصد‌های مختلف ریشه‌زایی در قلمه‌های تیمارشده با آگروباکتریوم رایزوژنز و ترکیب هورمون ایندول بوتیریک اسید به اضافه آگروباکتریوم رایزوژنز به دست آمد در حالی که با کاربرد هورمون به تنهایی، هیچ ریشه‌ای در هر دو نوع پایه رویشی مشاهده نشد. بیشترین میزان ریشه‌زایی (06/45 درصد) در قلمه‌های پایه رویشی EM9 تیمار شده با آگروباکتریوم رایزوژنز و غلظت 3000 پی‌پی‌ام ایندول بوتیریک اسید بدست آمد. بیشترین میانگین طول ریشه (45/4 سانتی‌متر) از تیمار آگروباکتریوم رایزوژنز به اضافه 3000 پی‌پی‌ام ایندول بوتیریک اسید بدست آمد. بیشترین تعداد ریشه اصلی و فرعی نیز (به ترتیب 3 و 5/6) در پایه رویشی MM106 تیمار شده با آگروباکتریوم رایزوژنز مشاهده گردید. میزان کالوس‌زایی قلمه‌ها با کاربرد تیمار آگروباکتریوم رایزوژنز کاهش یافت به طوری که بیشترین میانگین درصد کالوس‌زایی (42/86 درصد) در پایه رویشی EM9 و تیمار شاهد مشاهده شد. نتیجه گیری: تیمار ترکیبی آگروباکتریوم رایزوژنز به اضافه هورمون ایندول بوتیریک اسید سطح 3000 پی‌پی‌ام به عنوان بهترین تیمار برای ریشه‌زایی قلمه‌های EM9 و MM106 سیب در این آزمایش شناخته شد. واژه‌های کلیدی: قلمه، آگروباکتریوم، پایه‌های مالینگ، ریشه‌زایی، کالوس‌زایی واژه‌های کلیدی: قلمه، آگروباکتریوم، پایه‌های مالینگ، ریشه‌زایی، کالوس‌زایی واژه‌های کلیدی: